Cứu ca trù khỏi tình trạng “cần bảo vệ khẩn cấp”

Ca trù nằm trong danh sách những Di sản văn hóa cần bảo vệ khẩn cấp

Ca trù được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ngày 1/10/2009, nằm trong danh sách những Di sản văn hóa cần bảo vệ khẩn cấp. Quy định nêu rõ, các quốc gia có di sản nằm trong danh sách này phải lập kế hoạch ngắn hạn, dài hạn về việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản, đưa di sản ra khỏi danh sách cần bảo vệ khẩn cấp. Sau 5 năm, nếu vẫn chưa có chiến lược, biện pháp cụ thể để phục hưng di sản thì quốc gia đó sẽ phải thực hiện những cam kết chặt chẽ hơn nữa. Sau một thời gian nhất định, nếu di sản vẫn nằm trong danh sách cần bảo vệ khẩn cấp thì di sản có khả năng sẽ bị thu hồi danh hiệu.

Trước thách thức này, những người yêu nghệ thuật ca trù đã và đang nỗ lực để đưa di sản phi vật thể này ra khỏi danh sách cần bảo vệ khẩn cấp. Nhà nghiên cứu, nhạc sỹ Đặng Hoành Loan đã dành nhiều tâm huyết để khôi phục bộ môn nghệ thuật này cho biết: “Nếu như những năm 2005 trở về trước, hai chữ “ca trù” gần như xa lạ trong cộng đồng, xa lạ ngay cả ở những vùng có ca trù thì hiện nay, hầu hết công chúng đều đã biết “ca trù được thế giới công nhận là di sản phi vật thể”, đấy là bước chuyển mà tôi cho rằng vô cùng quan trọng, tạo động lực để “vực dậy” bộ môn nghệ thuật quý báu như ca trù”.

Trước kia, ngoài 20 nghệ nhân thì hầu như không có người biết hát ca trù. Đến nay, dù 18 nghệ nhân đã mất, nhưng chúng ta đã xây dựng được đội ngũ kế cận khoảng 300 người. Trước năm 2005, cả nước chỉ có 2 tay đàn thực thụ thì nay đã có 8 tay đàn chắc chắn. Các ca nương trẻ đã biết hát tới 11 điệu trong khi tổng thể ca trù có trên 40 điệu.

“Với những thành quả sau 5 năm “bảo vệ” và khôi phục thì có thể nói ca trù đã có đủ khả năng để thoát khỏi tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp. Chúng tôi đã tính đến tương lai làm lại hồ sơ xin công nhận ca trù trở thành di sản đại diện của nhân loại”, nhạc sỹ Đặng Hoành Loan khẳng định.

Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn thiếu các chính sách, chế độ hỗ trợ cụ thể, đặc biệt là chính sách hỗ trợ nghệ nhân tham gia đào tạo ca trù. Do vậy, các nhà nghiên cứu cho rằng, sự “vực dậy” ca trù được như ngày hôm nay phần lớn là nhờ sự nỗ lực của những người đang trực tiếp nắm giữ di sản này, những nghệ nhân vì yêu ca trù nên vẫn đam mêm truyền thụ và khơi dậy tình yêu ca trù cho thế hệ trẻ dù không có sự hỗ trợ nào.

Để tiếp tục gây dựng và phát triển di sản văn hóa phi vật thể này, đòi hỏi nhà nước sớm có những chính sách hỗ trợ cụ thể đối với các nghệ nhân ca trù, đảm bảo đời sống của những nghệ nhân “gạo cội”, xét tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú, hưởng chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế…