Kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam: Báo động đỏ

Phát biểu tại hội nghị ngày 5/8 triển khaiKế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc giai đoạn 2013-2020, ông Cao Hưng Thái, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế nhấn mạnh về sự gia tăng nhanh chóng của tình trạng này. Gánh nặng kéo theo đó cũng tăng do chi phí điều trị tăng lên, ngày điều trị kéo dài. Nguyên nhân do người dân tự ý sử dụng thuốc kháng sinh không cần kê đơn; không nhiễm khuẩn cũng dùng; dùng kháng sinh không phù hợp, không đúng lượng, hàm lượng, thời gian; lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi...

Vi khuẩn đa kháng thuốc xuất phát từ nhiễm khuẩn bệnh viện là loại nguy hiểm nhất. Ảnh minh họa: N.P.

“Không quá khi nói rằng việc mua bán kháng sinh tại các hiệu thuốc ở nước ta hiện nay dễ như mua rau. Người Việt cũng có thói quen sử dụng kháng sinh như ăn cơm, hễ ốm là tự ra hiệu thuốc mua kháng sinh về uống”,Tiến sĩ Nguyễn Văn Kính, Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương phát biểu.

Theo ông, nước ta có quy định kháng sinh là loại thuốc bán theo đơn nhưng việc thực thi lại là chuyện khác. Có đến 90% kháng sinh được bán không có đơn của bác sĩ trong khi những người bán thuốc lại thường không có kinh nghiệm.

Một khảo sát được thực hiện năm 2010 với gần 3.000 nhà thuốc ở cả nông thôn và thành thị ở các tỉnh phía Bắc cũng cho kết quả tương tự. Nhận thức về kháng sinh cũng như kháng kháng sinh của người bán thuốc và người dân còn thấp, đặc biệt ở vùng nông thôn. Kháng sinh đóng góp 13% ở thành thị và gần 19% ở nông thôn trong tổng doanh thu của hiệu thuốc.

Tuy nhiên, phần lớn chúng được bán mà không cần đơn với tỷ lệ rất cao. Người dân thường yêu cầu được bán kháng sinh mà không có đơn; tỷ lệ này ở thành thị là gần 50% ở thành thị và ở nông thôn là khoảng 29%.

Hiện nay để điều trị bệnh, các bác sĩ không chỉ dùng một mà phải phối hợp nhiều loại. Khảo sát 443 hồ sơ bệnh án tại Bệnh viện Trung ương Huế năm 2012 cho thấy, chỉ có duy nhất một hồ sơ bệnh án sử dụng một loại kháng sinh, 2 loại là 43 hồ sơ; trong khi đó nhiều nhất là sử dụng 3 loại, thậm chí có 34 hồ sơ bệnh án sử dụng đến hơn 6 loại.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Xuyên cho rằng, vấn đề kháng thuốc xuất hiện từ những năm cuối của thập kỷ 60, tuy nhiên việc gia tăng sự kháng thuốc của vi khuẩn gây bệnh đang trở thành nguy cơ lớn cho toàn thể nhân loại. Các bệnh lý nhiễm khuẩn luôn chiếm tỷ lệ lớn trong mô hình bệnh tật của Việt Nam. Vì vậy việc sử dụng kháng sinh là hết sức cần thiết. Tới đây Bộ sẽ yêu cầu Sở Y tế các địa phương, các bệnh viện tăng cường kiểm tra đột xuất việc kê đơn, mua bán thuốc kháng sinh tại các bệnh viện và các nhà thuốc.