Ngưng tim trong phẫu thuật tim như thế nào?

Kể từ ca phẫu thuật tim hở có sử dụng máy tuần hoàn ngoài cơ thể được thực hiện bởi BS Clarence W. Leillehei và BS John Lewis tại Minnesota tháng 9/1952, ngành phẫu thuật tim mạch đã có những bước phát triển rất nhanh. Tại Mỹ, mỗi ngày có hàng ngàn ca mổ tim được thực hiện. Theo con số thống kê chính thức, chỉ năm 2009, các nhà phẫu thuật tim mạch đã thực hiện 416.000 trường hợp bắc cầu động mạch vành. Trong năm 2010, dù thiếu nguồn tạng, cũng đã có 2.300 trường hợp ghép tim được phẫu thuật thành công.

Trong suốt quá trình phẫu thuật tim, một đội ngũ được đào tạo bài bản làm việc chung với nhau trong tinh thần thống nhất cao. Ảnh: T.A

Cùng với sự phát triển của y học, có hai bước tiến quan trọng đã góp phần làm cho phẫu thuật tim từ chỗ rất khó khăn trở nên một trong những phẫu thuật được thực hiện phổ biến ngày nay trên toàn thế giới.Đó là máy tuần hoàn ngoài cơ thể, còn gọi là máy tim phổi nhân tạo và kỹ thuật hạ thân nhiệt, giúp kéo dài thời gian phẫu thuật mà không gây ra tổn thương não.

Máy tuần hoàn ngoài cơ thể là gì?

Máy tuần hoàn ngoài cơ thể hay máy tim phổi nhân tạo thay thế công việc của tim bằng cách cung cấp oxy cho máu và bơm máu đi nuôi cơ thể. Như vậy, khi máy vận hành, tim có thể ngưng đập và được mở ra để thực hiện các phẫu thuật bên trong (phẫu thuật tim hở). Nhờ máy tim phổi nhân tạo, các nhà phẫu thuật tim có thể thao tác trên một vùng mổ tĩnh và không có máu.

Khi bệnh nhân được kết nối với máy tuần hoàn ngoài cơ thể, máy sẽ thực hiện chức năng của tim và phổi: máu được lấy từ hệ thống tĩnh mạch (chứa máu đen, nghèo oxy) về một bầu chứa bên dưới, sau đó được đưa qua một bộ phận đặc biệt để đưa oxy đến hồng cầu, chuyển thành máu đỏ (máu giàu oxy). Máu đỏ sẽ được bơm ngược trở về cơ thể để đi nuôi não và các cơ quan khác.

Máy tim phổi nhân tạo có thể hoạt động thay thế cho tim và phổi trong nhiều giờ, tuy vậy, vẫn có nhiều nguy cơ khi vận hành. Vì thế, các phẫu thuật viên luôn cố gắng giới hạn tối đa thời gian bệnh nhân được kết nối với máy.

Máy tim phổi nhân tạo tại bệnh viện ĐH Y dược. Ảnh: TA.

Hạ thân nhiệt là gì?

Hạ thân nhiệt giúp nhà phẫu thuật có thể kéo dài thời gian ngừng tim mà vẫn không gây tổn thương cho cơ tim. Nhiệt độ thấp giúp bảo vệ cơ tim bằng cách giảm nhu cầu oxy của tim. Thân nhiệt có thể được hạ bằng cách làm lạnh máu đi qua máy tuần hoàn ngoài cơ thể, sau đó máu này sẽ đến các cơ quan và làm giảm nhiệt độ của chúng. Bên cạnh đó, tim còn được làm lạnh thêm bằng cách sử dụng nước đá trực tiếp trên bề mặt của tim khi mổ.

Khi hạ thân nhiệt và được bảo vệ bằng một dung dịch đặc biệt, mô cơ tim có thể tránh tổn thương trong khoảng thời gian 2-4 giờ.

Trong suốt quá trình phẫu thuật, một đội ngũ được đào tạo bài bản làm việc chung với nhau trong tinh thần thống nhất cao, bao gồm:

- Nhà phẫu thuật tim: Là người lãnh đạo của nhóm và là người trực tiếp thực hiện các khâu chính của phẫu thuật.

- Bác sĩ gây mê tim mạch và kỹ thuật viên gây mê: Là người giúp bệnh nhân ngủ yên và đảm bảo sự ổn định của bệnh nhân trong suốt quá trình phẫu thuật.

- Bác sĩ vận hành máy tim phổi nhân tạo và kỹ thuật viên vận hành máy: Là người trực tiếp vận hành máy tuần hoàn ngoài cơ thể, đảm bảo máy thay thế tốt chức năng của tim và phổi.

- Các điều dưỡng dụng cụ: Là những người được đào tạo để giúp các nhà phẫu thuật tim trong việc thực hiện phẫu thuật.

Phẫu thuật tim là một phẫu thuật phức tạp, tuy ra đời trễ nhưng có những bước phát triển mạnh mẽ. Đây là loại phẫu thuật đòi hỏi tinh thần làm việc nhóm cao độ cùng với một quá trình đào tạo bài bản và kỹ lưỡng nhằm đảm bảo chất lượng phẫu thuật tốt nhất cho người bệnh.

TS.BS Nguyễn Hoàng Định – ThS.BS Võ Tuấn Anh
Trung tâm Tim mạch BV ĐH Y dược TP HCM