Bệnh giời leo do virus thủy đậu

Có khoảng 10-20% bệnh nhân thủy đậu sẽ mắc phải zona

Theo thời gian, khi bệnh nhân lớn tuổi và (hoặc) hệ miễn dịch cơ thể suy yếu, các virus ngủ đông này sẽ tái hoạt động. Chúng di chuyển dọc theo lộ trình của dây thần kinh tủy sống ra da, gây tình trạng viêm hoại tử xuất huyết làm bệnh nhân có cảm giác đau đớn, nóng rát kèm theo sự xuất hiện của hồng ban - chùm mụn nước và các hạch ngoại biên vùng lân cận sưng to. Sang thương thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, bên trái hoặc phải, tạo nên hình ảnh đặc biệt của bệnh zona.

Zona là bệnh do siêu vi thủy đậu gây ra chứ không phải do giời leo hay giời bò. Bệnh không lây và chỉ xảy ra ở những người từng bị thủy đậu (trái rạ). Người chưa từng bị thủy đậu hay chưa được chủng ngừa thủy đậu thì có thể bị thủy đậu khi tiếp xúc với bệnh nhân zona. Trẻ em được chủng ngừa thủy đậu đầy đủ lúc nhỏ sẽ không bị thủy đậu, do đó không lo bị zona về sau.

Không phải ai bị thủy đậu cũng sẽ bị zona sau này. Chỉ có 10-20% bệnh nhân thủy đậu sẽ mắc phải zona, đặc biệt đối với những nhóm có nguy cơ cao như người trên 60 tuổi, người được ghép thận hay ghép tủy xương, người bị nhiễm HIV/AIDS hay bị ung thư các loại, người đang dùng các loại thuốc ức chế miễn dịch hoặc thuốc loại corticoid lâu ngày để điều trị suyễn, viêm khớp, người có tiền sử chấn thương, nhiễm trùng...

Năm 2006, Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận cho lưu hành Zostavax, thuốc chủng ngừa zona dùng cho những người trên 60 tuổi.

Tuy nhiên trên thực tế, tỉ lệ bệnh zona xuất hiện ngày càng nhiều, xảy ra ở đủ mọi lứa tuổi chứ không phải chỉ ở người trên 60 tuổi và thuộc các nhóm nguy cơ nói trên. Tạp chí The British Medical Journal vừa công bố một kết quả khảo sát xác định tác động của các yếu tố nguy cơ có thể gây zona ở những lứa tuổi khác nhau, đặc biệt ở nhóm người dưới 50 tuổi.

Sử dụng một cơ sở dữ liệu chăm sóc sức khỏe ban đầu tại Vương quốc Anh, các nhà nghiên cứu đã khảo sát 144.959 bệnh nhân được chẩn đoán zona từ năm 2000-2011 trên tổng số 549.336 người với đủ giới tính và độ tuổi thích hợp. Kết quả ghi nhận được cho thấy các bệnh lý sau có liên quan với việc làm tăng nguy cơ bị zona ở những người từng bị thủy đậu: lupus đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, bệnh viêm ruột, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, bệnh hen suyễn, bệnh thận mãn, bệnh đái tháo đường type 1 và bệnh trầm cảm.

Ở những bệnh nhân trẻ tuổi, các điều kiện bệnh lý này có ảnh hưởng làm tăng nguy cơ zona nhiều hơn. Do đó, các tác giả đề nghị việc chủng ngừa zona phải được đảm bảo thực hiện đầy đủ, đặc biệt ở những người dưới 50 tuổi thuộc các nhóm có nguy cơ cao chứ không chỉ dùng cho những người từ 60 tuổi trở lên như FDA quy định.