Trên toàn cầu, khách du lịch đang tìm cách vượt qua những tương tác hời hợt với văn hóa bản địa để có những trải nghiệm sâu sắc hơn, chẳng hạn như các chuyến tham quan do hướng dẫn viên bản địa dẫn dắt và lưu trú tại các nhà nghỉ thuộc sở hữu của người bản địa.

Đối với du khách đến New Zealand, họ có cơ hội được xem haka - điệu nhảy nghi lễ của người Maori, từ lâu đã trở thành một phần sức hấp dẫn của đất nước này bên cạnh sông băng, mạch nước hay các hang động cổ xưa. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều du khách, thay vì chỉ xem một buổi biểu diễn văn hóa trên đường đến Fiordland của New Zealand, đang nán lại lâu hơn, đi sâu hơn và tìm hiểu nhiều hơn về cuộc sống bản địa ở đất nước này.

Sarah Handley, Tổng Giám đốc khu vực Bắc Mỹ và Châu Âu của Tourism New Zealand, cơ quan tiếp thị du lịch của New Zealand, cho biết: “Chúng ta đang chứng kiến sự thay đổi từ tâm lý đánh dấu sang khao khát có được những trải nghiệm sâu sắc. Nó không chỉ dừng ở việc chứng kiến một điệu haka mà còn mong muốn hiểu ý nghĩa và những câu chuyện đằng sau điệu nhảy đó.”

Sự thay đổi đó đang diễn ra không chỉ ở New Zealand mà trên toàn thế giới, đặc biệt khi ngày càng có nhiều du khách muốn trải nghiệm những kỳ quan thiên nhiên của hành tinh thông qua con người và truyền thống bản địa của những vùng đất đó.

Còn theo Phó Chủ tịch Phát triển bền vững Công ty Du lịch G.Advantures Jamie Sweeting, cho biết: “Nói một cách đơn giản, khách du lịch muốn có nhiều hơn trong kỳ nghỉ của mình.” Ông Sweeting cho biết, kể từ sau đại dịch, mọi người đang tìm kiếm “những trải nghiệm giúp họ thay đổi cách nhìn thế giới”.

Trên Đảo Bắc của New Zealand, những du khách khao khát những trải nghiệm hoang dã mang tính văn hóa sẽ tha hồ được lựa chọn.

Tại vùng Vịnh Plenty, nơi có truyền thống lâu đời về du lịch thiên nhiên do người Maori hướng dẫn, Te Urewera Treks do người Maori sở hữu cung cấp các chuyến đi bộ hoang dã có hướng dẫn viên một ngày hay dài ngày qua rừng nhiệt đới Te Urewera, nơi đầu tiên trên thế giới được cấp tư cách cá nhân hợp pháp (có nghĩa là khu rừng hiện đã sở hữu chính nó) để ghi nhận thế giới quan truyền thống của người Maori. Chuyến đi này có hướng dẫn viên, bao gồm cả đêm cắm trại hoặc nghỉ trong những túp lều hẻo lánh nổi tiếng của New Zealand nếu chuyến phượt dài ngày. Trong mỗi chuyến đi, hướng dẫn viên cũng là người chia sẻ kiến thức về rừng nhiệt đới bản địa cho du khách.

Lệch về phía bắc, Kohutapu Lodge cung cấp một lựa chọn thay thế hấp dẫn. Kohutapu khuyến khích du khách đi du lịch chậm theo phong cách Maori, với thực đơn phong phú gồm các hoạt động văn hóa, thiên nhiên và ẩm thực, làm nổi bật cả lịch sử bản địa của khu vực và cuộc sống Maori đương đại. Nadine Toe Toe, người đồng sở hữu Kohutapu Lodge, cho biết: “Chúng tôi mời du khách đến và hòa nhập một cách tự nhiên với cộng đồng, ngôi nhà, lối sống của chúng tôi”. Khách du lịch sẽ được trải nghiệm một cách chân thực và gần gũi với cuộc sống thực của người dân bản địa. Cô Nadine Toe Toe cho biết, “Đại dịch khiến du khách có cách suy nghĩ mới về du lịch.”

Vợ chồng ông Jerry Whalen, 72 tuổi, đã đến thăm New Zealand vào tháng 12 năm 2022. Chọn tham gia chuyến du ngoạn trên mặt đất trên Đảo Bắc với trọng tâm là văn hóa Maori, hai ông bà đã dành trọn một buổi chiều tại Kohutapu Lodge, trong đó có một chuyến tham quan đi bộ có hướng dẫn để xem những bức tranh hang động cổ xưa của người Maori, bữa ăn truyền thống được nấu trên đá nóng và màn trình diễn haka thân mật. Hai ông bà đã say mê Kohutapu đến nỗi họ đã giữ liên lạc với cô Toe Toe và hy vọng sẽ quay lại ở lại lâu hơn.

Bên kia Biển Tasman, Úc cũng đang chứng kiến sự gia tăng nhu cầu du lịch do người bản địa dẫn dắt. Mark Olsen, Giám đốc Điều hành của Công ty Du lịch Nhiệt đới Bắc Queensland (khu vực có đa số người bản địa sinh sống và khu vực này bao gồm cả Rạn san hô Great Barrier), đã quan sát thấy sự gia tăng cả về số lượng khách du lịch nội địa tham gia trải nghiệm bản địa và số đêm trung bình dành cho việc đó. Xu hướng này cũng được ghi nhận tương tự đối với du khách quốc tế trong thập kỷ qua.

Sự giao thoa giữa du lịch và người dân bản địa Úc, thổ dân và người dân đảo Torres Strait, không phải lúc nào cũng hứa hẹn như vậy. Năm 2017, Chính phủ Úc đã ra lệnh cấm mọi người leo lên Uluru, khối đá biểu tượng cho Red Center của Úc và cũng là một trong những điểm thu hút khách du lịch nhiều nhất đất nước. Lệnh cấm này được đưa ra sau nhiều thập kỷ cầu xin từ cộng đồng thổ dân địa phương, bởi Uluru là địa điểm thiêng liêng đối với họ.

Tuy nhiên, ngày nay, ngoài số lượng ngày càng tăng các doanh nghiệp du lịch do người bản địa sở hữu và điều hành ở Úc, ông Olsen lưu ý rằng ngay cả các công ty du lịch lớn cũng đang nỗ lực “thu hút các cơ sở truyền thống tham gia các chuyến du lịch của họ”. Các hoạt động như sử dụng hướng dẫn viên bản địa để chia sẻ văn hóa và câu chuyện của họ trong chuyến đi đến Rạn san hô Great Barrier giống như một lời bác bỏ quan điểm cho rằng các địa điểm tự nhiên của Úc và văn hóa thổ dân nên được trải nghiệm riêng biệt.

Xu hướng phát triển này trong ngành du lịch phản ánh một xu hướng xã hội lớn hơn. TS. Julia Albrecht - Khoa Du lịch, Đại học Otago của New Zealand, cho biết: “Trên toàn cầu, đã có một nỗ lực nhằm công nhận các quyền của Người bản địa và các nỗ lực ngày càng được thực hiện để sửa chữa những sai lầm trong quá khứ”. Và “Ở New Zealand,” Tiến sĩ Albrecht lưu ý, “Chính phủ gần đây đã có nhiều chính sách hỗ trợ cho người Maori.”

Những sáng kiến như vậy, cùng với việc tạo ra các mạng lưới Bản địa như Liên minh Du lịch Bản địa Thế giới và nâng cao đáng kể khả năng hiển thị thông qua cả tiếp thị thông thường và phương tiện truyền thông xã hội, đã thúc đẩy cung gặp cầu, theo TS. Anna Carr, Đại học Otago.

Giống như G.Adventures, Công ty du lịch Intrepid Travel đang mở rộng danh mục du lịch bản địa, giới thiệu những trải nghiệm Bản địa mới ở Hoa Kỳ, Úc, Đài Loan, Canada, Nicaragua và Costa Rica vào năm 2024. Sara King, Tổng Giám đốc Intrepid Travel, chia sẻ những phản hồi “đặc biệt xúc động” từ phía khách hàng.

Erin Rowan, 32 tuổi, đã chọn Khu nghỉ dưỡng hoang dã Klahoose của British Columbia cho tuần trăng mật của mình vào tháng 9 vừa qua. Ở vùng Desolation Sound xa xôi của Canada, khu nghỉ dưỡng này cung cấp “các chuyến tham quan văn hóa và động vật hoang dã trọn gói”, bao gồm cả việc xem gấu xám Bắc Mỹ - do người bản địa hướng dẫn - trong hành trình thăm thú cuộc chạy đua cá hồi hàng năm. Hai vợ chồng cô Rowan đã có một chuyến đi “vượt qua khỏi mọi mong đợi” sau khi tình cờ gặp Klahoose Wilderness Resort “trên TikTok và ở mọi nơi”. “Chúng tôi cảm thấy được chào đón vào một thế giới hoàn toàn khác với thế giới thường ngày của chúng tôi,” cô Rowan nói và nói thêm rằng cô và chồng hy vọng sẽ biến những trải nghiệm do người bản địa lãnh đạo thành “một chặng đường chính trong những chuyến du lịch trong tương lai”.

Du lịch bản địa đã trở thành một xu hướng, không chỉ sau đại dịch mới xuất hiện. Xu hướng này đã và đang đan xen vào các tour du lịch, giống như một phương thức bảo tồn thiên nhiên, bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa, nâng cao và cải thiện chất lượng sống cho người bản địa. Ở Việt Nam, xu hướng du lịch này cũng đã manh nha hình thành và đang dần được nhân rộng. Làm thế nào để bảo tồn được giá trị văn hóa bản địa, biến nó trở thành “công cụ” quảng bá văn hóa dân tộc, giữ chân du khách… và phát triển đất nước, không chỉ là việc của một hai người, mà cần sự chung tay góp sức của cả cộng đồng.