Virus chikungunya đang hoành hành tại Trung Quốc nguy hiểm thế nào?

Virus Chikungunya lây truyền qua vết muỗi đốt

Trung Quốc ghi nhận 8.000 ca bệnh chikungunya

Chikungunya được phát hiện từ những năm 1950, do một loại virus có thể lây truyền sang người thông qua muỗi nhiễm bệnh. Trong những năm gần đây, virus chikungunya - từng được xem là mối lo ngại khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới - đã bắt đầu lan rộng ra nhiều khu vực mới trên thế giới. Châu Âu, Châu Mỹ và một số khu vực Châu Á vốn ít bị ảnh hưởng nay đã ghi nhận các ca bệnh và ổ dịch cục bộ.

Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu, từ đầu năm 2025 đến nay đã có khoảng 240.000 ca mắc trên toàn cầu. Nguy cơ bùng phát vẫn hiện hữu ở những khu vực có khí hậu thuận lợi cho muỗi truyền bệnh phát triển.

Cơ quan y tế tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đang trong tình trạng báo động cao do chikungunya bùng phát khoảng một tháng trước tại Phật Sơn - một thành phố cách Trạm Giang 260km. Tính đến ngày 8/8, Trung Quốc đã ghi nhận khoảng 8.000 ca nhiễm bệnh. Trước thực trạng đó, các nhà chức trách đã triển khai nhiều biện pháp quyết liệt nhằm kiểm soát dịch bệnh. Quân đội phun thuốc diệt côn trùng tại các khu vực công cộng, trong khi chính quyền địa phương thả "muỗi voi" có ấu trùng tiêu diệt muỗi mang mầm bệnh và thả hàng ngàn con cá ăn muỗi vào các ao hồ ở Phật Sơn.

Người dân được yêu cầu xét nghiệm khi có triệu chứng và loại bỏ nước đọng quanh nhà, nơi muỗi sinh sản, nếu không tuân thủ có thể bị phạt tới 1.400 USD. Một số hộ gia đình đã bị cắt điện vì không hợp tác, còn chính quyền sử dụng máy bay không người lái để phát hiện điểm có nguy cơ nước đọng.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo về sự lây lan nhanh chóng của bệnh do virus Chikungunya có thể sớm ảnh hưởng đến hàng tỉ người. Cơ quan này nhận thấy những dấu hiệu cảnh báo tương tự như đợt bùng phát dịch lớn gần nhất cách đây 2 thập niên, vốn ảnh hưởng đến nửa triệu người trên toàn thế giới. Hồi cuối tháng 7, WHO cũng từng kêu gọi hành động khẩn cấp để ngăn chặn sự tái diễn của dịch chikungunya. 

Virus chikungunya nguy hiểm thế nào?

Chikungunya là một bệnh do muỗi truyền gây ra bởi virus Chikungunya (CHIKV), một loại virus RNA thuộc chi alphavirus thuộc họ Togaviridae. Cái tên Chikungunya bắt nguồn từ một từ trong ngôn ngữ Kimakonde ở miền nam Tanzania, có nghĩa là "thứ uốn cong" và mô tả tư thế méo mó của những người nhiễm bệnh bị đau khớp dữ dội.

Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), bệnh thường khởi phát đột ngột với sốt cao, đau khớp dữ dội (nhất là ở bàn tay, cổ tay, mắt cá chân, bàn chân), đau cơ, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Hầu hết bệnh nhân hồi phục trong vòng 7 - 10 ngày mà không cần điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, trong một số ít trường hợp, bệnh có thể kéo dài hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm.

Mặc dù không xa lạ, nhưng chủng virus này đang cho thấy những biến thể và khả năng lây lan đáng lo ngại, đặc biệt là tiềm năng gây ra những tổn thương nghiêm trọng, thậm chí "phá hủy nội tạng".

Một số biến chứng của bệnh gồm:

- Hệ cơ khớp, bệnh có thể gây biến chứng đau khớp dai dẳng và cứng khớp, có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng sau giai đoạn cấp tính, làm hạn chế vận động và giảm chất lượng cuộc sống.

- Hệ thần kinh cũng có thể bị tổn thương nghiêm trọng với các biến chứng như viêm não, viêm tủy, hội chứng Guillain-Barré, gây co giật, tê liệt hoặc suy giảm nhận thức; trẻ sơ sinh đặc biệt dễ bị co giật và viêm não.

- Hệ tim mạch, bệnh có thể dẫn đến viêm cơ tim, suy tim và các rối loạn tim khác, nhất là ở người có bệnh tim nền.

- Hệ tiêu hóa, gan cũng không nằm ngoài nguy cơ, với khả năng xuất hiện viêm gan và vàng da. Đây là dấu hiệu của việc gan bị tổn thương.

- Về mắt, người bệnh có thể gặp viêm màng bồ đào, viêm võng mạc hoặc viêm kết mạc, ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực.

- Về da, một số trường hợp ghi nhận tổn thương da nghiêm trọng, thậm chí hình thành mụn nước.

Ngoài ra, bệnh còn có thể gây biến chứng về thận, suy hô hấp, rối loạn đông máu và lưu thông máu, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.

Cách phòng ngừa bệnh chikungunya thế nào?

Theo khuyến cáo từ WHO, tránh bị muỗi đốt vẫn là biện pháp bảo vệ tốt nhất. Biện pháp chính là kiểm soát các vật trung gian truyền bệnh là muỗi và giảm nơi sinh sản của muỗi. Người dân cần loại bỏ các vật chứa nước đọng, giữ vệ sinh nhà cửa, sử dụng các biện pháp diệt muỗi, và phối hợp với cộng đồng trong các chiến dịch phòng chống dịch bệnh.

Hiện tại chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu đối với bệnh Chikungunya. Khi mắc bệnh, việc chăm sóc tập trung vào giảm các triệu chứng trong khi cơ thể phục hồi. CDC Mỹ khuyến cáo người bệnh nên nghỉ ngơi, uống nhiều nước và dùng thuốc như acetaminophen để giảm đau và hạ sốt.

Tại Mỹ, đã có hai loại vaccine được cấp phép, với loại đầu tiên được phê duyệt từ năm 2023. Tiêm phòng vaccine được khuyến nghị đối với những người chuẩn bị đến vùng có dịch, và cũng có thể được xem xét với người sinh sống dài hạn tại khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao.Còn tại , Trung Quốc hiện chưa có vaccine nên đang áp dụng các biện pháp được phát triển trong đại dịch COVID-19 như biện pháp cách ly và yêu cầu các bệnh viện blll9áo cáo ca bệnh trong vòng 24 giờ. 

 

WHO cảnh báo nguy cơ lây lan virus Chikungunya

Phê duyệt vaccine phòng virus Chikungunya đầu tiên trên thế giới

Dấu hiệu bạn đã bị nhiễm virus Chikungunya

Haiti đối mặt với dịch bệnh sốt phát ban do virus Chikungunya