Lốc xoáy khó dự đoán, làm gì để giảm thiểu rủi ro?

Lốc xoáy gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản ở Ninh Bình

Vì sao mưa dông, lốc xoáy xuất hiện ở phía Bắc tâm bão số 10?

Ngày 29/9, khi tâm bão số 10 quần thảo đất liền Nghệ An - Hà Tĩnh, thì tại Ninh Bình, lốc xoáy xuất hiện quét qua hàng loạt xã Quỹ Nhất, Hải Anh, Hải Thịnh, Hồng Phong, Gia Hưng và Chất Bình. Ở Thanh Hóa, trận lốc xoáy quét qua xã Hoằng Phú và Hoằng Giang chỉ khoảng 15 phút vào rạng sáng đã khiến hàng chục nhà dân bị hư hại nặng nề.

Tại tỉnh Hưng Yên, cách xa tâm bão khoảng 300km, lúc 10h30 lốc xoáy xuất hiện ở xã các xã Thái Thụy, Thái Ninh, Đông Thái Ninh. Cùng thời điểm này, Hải Phòng cách xa tâm bão hơn 400km cũng ghi nhận lốc xoáy ở xã Nguyễn Bỉnh Khiêm, Khúc Thừa Dụ.

Hậu quả của những trận lốc xoáy trên là nhiều nhà dân bị sập, tốc mái tôn, có thương vong về người do mái nhà đổ sập xuống.

Chia sẻ với TTXVN, PGS.TS Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hiện nay, khoa học khí tượng chỉ cảnh báo khả năng xảy ra lốc xoáy, vòi rồng, mưa đá trong điều kiện có các đám mây dông rất mạnh, được hình thành trong môi trường nóng, ẩm, bất ổn định lớn chứ chưa đưa ra được dự báo về vị trí, cường độ hay diễn biến của lốc xoáy, vòi rồng.

Bản chất hiện tượng lốc xoáy cũng là một cơn bão nhưng ở quy mô rất nhỏ, nhỏ hơn bão rất nhiều, cả về mặt kích thước, không gian, thời gian tồn tại. Dông, lốc xoáy xảy ra trong phạm vi hẹp, nhỏ nên chúng ta chỉ quan trắc bằng mắt thường.

Ông Hoàng Phúc Lâm, Phó Giám đốc Trung tâm phân tích thêm, bão số 10 có đặc điểm hoàn lưu phía Bắc tâm bão mạnh và rộng hơn so với hoàn lưu phía Nam. Khi đi vào khu vực Bắc Trung Bộ thì phần rìa phía Bắc nằm vùng đồng bằng Bắc Bộ nên đã xảy ra dông mạnh, nhiều ổ dông lớn đã hình thành.

Theo Dịch vụ Thời tiết Quốc gia của Mỹ và Cơ quan Khí tượng Philippines, lốc xoáy thường đi kèm khoảng một nửa số cơn bão, tập trung chủ yếu ở góc phần tư phía trước bên phải của bão (tính theo hướng đi của bão). Điểm này tương ứng với vị trí của các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ như Ninh Bình, Hưng Yên, Hải Phòng.

Làm sao để ứng phó với dông lốc?

Trao đổi với VnExpress, TS. Trương Bá Kiên, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu nhận định, lốc xoáy hình thành không phải lúc nào cũng cần đến bão. Lốc có thể xuất hiện độc lập trong những đám mây dông mạnh vào mùa Hè, nhất là khi xảy ra giao tranh giữa các khối không khí nóng - lạnh lúc giao mùa. Dù quy mô thường nhỏ hơn, song những trận lốc "độc lập" này cũng đủ sức gây tốc mái nhà, làm gãy đổ cột điện và cây cối.

Dù có quy mô nhỏ, tốc độ gió trong lốc xoáy lại rất lớn, tương đương với gió trong bão và gió giật mạnh trong các cơn dông. Do vậy, thiệt hại về người, tài sản, cây cối, vật dụng bị cuốn theo cơn lốc rất nhiều, gây ra thiệt hại dọc theo đường di chuyển của lốc xoáy.

Trên thế giới, lốc xoáy thường thấy nhất ở vùng đất liền rộng lớn như ở bang Texas và Oklahoma ở Mỹ, nơi được mệnh danh là "thung lũng lốc xoáy". Ở Việt Nam, lốc xoáy thường có quy mô và cường độ nhỏ hơn nhiều, ghi nhận chủ yếu ở những vùng không gian rộng, như các cánh đồng, dọc các đường cao tốc.

Những vụ việc thương tâm xảy ra trong bão số 10 là lời nhắc nhở không nên chủ quan với hiện tượng lốc có thể đi kèm cơn dông mạnh. Để phòng tránh dông lốc, người dân cần thường xuyên theo dõi thông tin dự báo thời tiết. Lưu ý khi có dấu hiệu cơn dông như mây đen, không khí lạnh và gió mạnh thì tìm nơi trú ẩn hoặc ở trong nhà, không nên ra ngoài đường. Nếu ở nơi công cộng thì đi xuống tầng hầm hoặc nơi nào càng thấp càng tốt; Tránh xa cửa sổ và nơi trống trải.

Khi đang ở trong nhà, người dân cần đóng chặt, cài cửa ra vào và cửa sổ, núp dưới các vật nặng như gầm bàn, gầm giường và giữ chặt. Có thể sử dụng gối, nệm ghế salon… hay cánh tay để bảo vệ đầu và cổ.

Nên trú ẩn ở những nơi chắc chắn, không trú ẩn ở những nơi như nhà để xe, lều tạm. Nếu đang ở ngoài trời, không kịp đến nơi trú ẩn, cần nằm dài xuống một đường mương, chui vào một cống nước, núp dưới một cái hố…

Hạn chế sử dụng điện thoại trong khi có dông, sét. Trừ trường hợp rất cần thiết; Tránh các chỗ ẩm ướt như phòng tắm, bể nước, vòi nước vì đó là các vật dễ bị sét đánh lan truyền.

Nếu đang đi ngoài trời thấy trời nổi giông gió thì cần tìm ngay nơi tránh trú an toàn. Không chạy cùng hướng với đường đi của cơn dông lốc.

 

Sẵn sàng thu dung, cấp cứu, điều trị kịp thời nạn nhân do bão, mưa lũ

Mưa lớn sau bão, đề phòng ngập lụt và sạt lở

Những điều không nên làm trong cơn dông

Podcast: Biện pháp phòng, tránh sét đánh trong mưa dông