Liệu pháp nhắm trúng đích: Lời giải cho bệnh ung thư?

Liệu pháp nhắm trúng đích điều trị ung thư? Quá trình sinh ung thư và tăng trưởng của ung thư gồm nhiều bước phức tạp. Khoảng 20-30 năm nay, người ta mới nắm được một số mấu chốt của quá trình này. Đó là các xáo trộn trong tế bào ở cấp độ phân tử (các protein) và ở các gien (đột biến) trong nhân tế bào. Giống như bắn mũi tên trúng hồng tâm, liệu pháp dùng các thuốc sinh học nhằm đúng các xáo trộn đó để điều chỉnh. Từ đó mới có tên gọi là liệu pháp nhắm đích phân tử hay liệu pháp nhắm trúng đích (LPNTĐ). Thật vui! Đã chế tạo được các thuốc sinh học khác hẳn những hóa chất dùng trong hóa trị. Các đích nhắm gồm các oncôgen, tế bào ung thư bất tử, sự sinh mạch và các đường dẫn truyền tín hiệu tế bào.

Oncôgen là các gien bị đột biến, thúc đẩy tế bào tăng trưởng không kiểm soát thành ung thư. HER-2, BCR - ABL, RAS, MYC là tên các oncôgen quen thuộc. Từ năm 1998, đã có thuốc Trastuzumab (nhắm đích là oncôgen HER-2) điều trị các ung thư vú di căn. Gần 25-30% ung thư vú phụ nữ có xáo trộn gien HER-2 với khuynh hướng dễ tái phát và di căn được hưởng thành tựu này.

Thúc đẩy sự chết tế bào ung thư

Bình thường các tế bào chết theo sự an bài. Riêng các tế bào ung thư không chết theo an bài và trở nên bất tử. Thuốc Bortezomib làm cho các tế bào ung thư chết, nhắm vào đích proteasôm 26-S, dùng trị ung thư tủy xương.

Cắt đường tiếp vận

Sự sinh mạch là quá trình hình thành các mạch máu mới. Các tế bào ung thư cần ô xy và chất dinh dưỡng do mạch máu đem tới. Bevacizumab cắt đường tiếp vận, là thuốc kháng sinh mạch đầu tiên, đích nhắm là VEGF (tác dụng tăng trưởng mạch máu), điều trị ung thư đại tràng di căn (2004).

Điều chỉnh xáo trộn dẫn truyền tín hiệu

Ngày càng rõ đường dẫn truyền tín hiệu tăng trưởng từ ngoài xuyên màng tế bào đến nhân. Xáo trộn các khâu của đường dẫn truyền thành đích nhắm. Gefinitib (2003) và erlotinib (2004) khống chế gien EGFR đột biến, điều trị ung thư phổi tiến xa hoặc di căn. Cetuximab cũng nhắm vào đích là EGFR, điều trị ung thư ruột già di căn (từ 2003) ung thư đầu và cổ tái phát hoặc di căn (từ 2006).

Nhiều hứa hẹn

"Hay quá, rồi đây cách này có thay thế được các liệu pháp chuẩn dùng lâu nay?". Không phải vậy đâu! LPNTĐ sẽ được phối hợp nhuần nhuyễn với phẫu xạ hóa trị. Nhắm nhiều loại ung thư, danh sách dài ra: Nilotinib, Lapatinib, Panitumumab, Temsirolimus, Sorafenib, Sunitinib... Cơ quan FDA Mỹ chuẩn nhận các thuốc mới dựa trên những tiêu chuẩn thật nghiêm túc. Nhà nước ta mới cho phép dùng một số thuốc nhắm trúng đích. Các quy định cũng thật chặt chẽ. Thật mừng vì có thêm hy vọng cho người bệnh ung thư.