Khai bút đầu xuân - nét đẹp hồn Tết Việt

Khai bút là phong tục đẹp của dân tộc trong những ngày đầu năm

Tục khai bút đầu xuân có từ khi nào?

Theo các tài liệu lịch sử, tục khai bút đầu xuân xuất hiện vào khoảng thế kỷ XIII. Tục lệ này gắn liền với hình ảnh người thầy giáo Chu Văn An về Chí Linh (Hải Dương) mở lớp dạy học. Vào dịp Tết, khi học trò đến thăm thầy, khi về thường được thầy tự tay viết tặng người đó một chữ ứng với ý nhắn gửi lẽ sống cho người đó. Ai được tặng đều coi những chữ đó như báu vật, mang về treo ở nơi trang trọng nhất để chiêm nghiệm. 

Tục khai bút thể hiện truyền thống tôn sư trọng đạo của dân tộc

Theo quan niệm dân gian, những chữ khi khai bút đầu xuân phải do tự mình nghĩ ra, chứ không nên sao chép của người khác. Về nội dung khai bút, theo nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Hùng Vỹ - Giảng viên Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn: "Khi khai bút đầu năm có 3 điều tối kỵ, đó là kỵ viết từ có ý nghĩa xấu, kỵ viết câu trúc trắc và kỵ sao chép của người khác. Người viết phải chuẩn bị chu đáo, tươm tất các công đoạn và nên viết chữ do chính mình nghĩ ra. Đó có thể là dòng chữ ghi họ tên, tuổi, quê quán của người cầm bút hoặc một vài câu thơ được sáng tác ngẫu hứng. Đôi khi, nó cũng chỉ đơn giản là những cảm xúc hay mong ước tốt đẹp về gia đình, bạn bè, công việc học hành, thi cử...".

Khai bút đầu Xuân không nhất thiết phải khai bút vào ngay sau giao thừa mà có thể chọn một ngày, hay một giờ thích hợp nào đó để làm việc này trong khoảng thời gian từ mùng 1 đến mùng 5 Tết. 

Điểm danh 10 đặc sản rượu nổi tiếng của Việt Nam (P.2)

Video: Tết xưa và nay khác nhau như thế nào?

Nên đọc

Ý nghĩa tục khai bút đầu xuân

Với những thời kỳ khác nhau, đối tượng khác nhau, tục khai bút cũng có phần khác biệt. Với những gia đình có con em đang đi học, chữ viết khai xuân thường đơn giản hơn, nhưng đối vói các thi nhân, văn nhân, khai bút có thể là sáng tác cả một tác phẩm; Người họa sỹ sẽ vẽ một bức tranh, các ông đồ thường viết câu đối Xuân rồi tặng cho người thân, bạn bè lấy lộc... Người học thì viết lên những mong muốn cho một năm mới nhiều thuận lộc, học hành tiến bộ và tương lai nghề nghiệp tốt. Người đi làm thì mong cho công việc thuận buồm, xuôi gió và ngày càng phát đạt.

Tục khai bút đầu xuân không chỉ thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc của dân tộc ta mà còn thể hiện tính chân - thiện - mỹ và được thổi vào đó một ý nghĩa tâm linh chính là ước nguyện trong năm mới của người thực hiện nghi thức này. Chính vì vậy, nếu viết chữ đẹp thì người viết tin rằng cả năm sẽ hanh thông, suôn sẻ. 

Khai bút đầu xuân là một phong tục truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta trong những ngày đầu năm. Mặc dù đã trải qua thời gian dài có những biến đổi của thời cuộc song tục khai bút đầu xuân vẫn giữ nguyên giá trị cho đến ngày nay. Đây là một phong tục nhằm tôn vinh truyền thống hiếu học và tôn sự trọng đạo của dân tộc.