Các đám cháy rừng đang tàn phá Pantanal của Brazil - vùng đất ngập nước nhiệt đới lớn nhất thế giới và là một trong những khu bảo tồn đa dạng sinh học quan trọng nhất trên hành tinh. Kể từ đầu năm, các vụ cháy rừng đã thiêu rụi hơn 7.000 dặm vuông tại khu vực Pantanal thuộc Brazil.

“Chúng tôi đang chứng kiến sự đa dạng sinh học của Pantanal biến mất. Nó đang bị đốt cháy thành tro.” – Tiến sĩ Gustavo Figueirôa, một nhà sinh vật học làm việc cho SOS Pantanal - một tổ chức bảo tồn phi lợi nhuận, cho biết.

Thông thường, trong năm, Pantanal sẽ luôn là một vùng ngập nước, kể cả mùa khô. Nhưng những năm gần đây, Pantanal rơi vào tình trạng khô cằn do một loạt các đợt hạn hán nghiêm trọng mà các nhà khoa học cho rằng có liên quan đến nạn phá rừng và biến đổi khí hậu.

Vùng đất ngập nước này có một số địa điểm nằm trong danh sách di sản của UNESCO vì có sự đa dạng sinh học phong phú, là nơi sinh sống của loài vẹt lớn nhất thế giới, nơi có mật độ cao nhất cá sấu caiman và các loài động vật hoang dã bị đe dọa như rái cá khổng lồ. Pantanal cũng là nơi trú ngụ của những loài động vật đã tiến hóa theo cách khác biệt so với những loài khác trong cùng loài. Ví như, những con báo đốm lớn của Pantanal có khả năng lặn trong vùng ngập nước để kiếm thức ăn.

Các nhà nghiên cứu đã đếm được ít nhất 4.700 loài thực vật và động vật ở Pantanal, và "Vẫn còn rất nhiều điều, nhiều loài chúng ta chưa biết ở Pantanal. Đây là một khu vực rất đặc biệt." – nhà sinh vật học và nhà vận động về khí hậu của Quỹ Công lý môi trường (Environmental Justice Foundation), Tiến sĩ Luciana Leite cho biết.

Nhưng các đám cháy rừng, được thổi bùng bởi gió mạnh và nhiệt độ cao, đang đe dọa vùng tự nhiên này, giết chết hoặc làm bị thương các loài thú ăn kiến khổng lồ, lợn vòi đất thấp, hươu đầm lầy, vẹt đuôi dài lục bình và cá sấu caiman. Ngọn lửa thậm chí còn bắt được cả loài báo đốm, loài thường đủ nhanh nhẹn để thoát khỏi hầu hết các mối nguy hiểm. Có ba con báo đã được tìm thấy đã chết kể từ khi đám cháy bùng phát, trong khi bốn con khác đã được cứu và điều trị bỏng, theo các nhà bảo tồn trong khu vực.

Bác sĩ thú y Enderson Barreto - Giám đốc Nhóm ứng phó với động vật trong thảm họa, một tổ chức tình nguyện làm việc tại Pantanal, cho biết: "Nếu loài báo đốm - loài động vật chạy nhanh, leo trèo, bơi lội đều giỏi – còn bị ảnh hưởng như vậy thì những loài động vật chậm hơn có cơ hội nào?"

Báo đốm được liệt kê là loài dễ bị tổn thương ở Brazil - nơi sinh sống của khoảng một nửa số lượng loài động vật này trên thế giới. Hiện tại, đám cháy đang tiến gần đến khu bảo tồn – nơi có mật độ báo đốm sinh sống cao nhất thế giới (4-8 con cho mỗi 40 dặm vuông), và các chuyên gia lo ngại rằng số lượng báo đốm và nhiều loài động vật khác bị chết có thể tăng lên.

“Chúng tôi thực sự lo lắng khi chứng kiến sự việc này diễn ra. Triển vọng không mấy khả quan.” ông Barreto - người đang làm việc cứu hộ bên trong Pantanal, cho biết.

Các nhà khoa học cho biết còn quá sớm để nói chính xác có bao nhiêu động vật chết trong các đám cháy, vì nhiều con chết ở những vùng xa xôi mà nhân viên cứu hộ chưa thể tiếp cận. Nhưng họ lo ngại số lượng động vật chết có thể vượt quá số lượng động vật chết vì các đám cháy đã tàn phá khu vực này vào năm 2020, giết chết khoảng 17 triệu động vật và thiêu rụi gần 1/3 Pantanal ở Brazil.

Tiến sĩ Leite cho biết: "Chúng ta không chỉ chứng kiến sự lặp lại của một thảm kịch. Thực tế, tình hình còn tệ hơn nhiều".

Các đám cháy cũng đã giết chết ít nhất ba loài tê tê khổng lồ - loài động vật có vú được biết đến với chiếc mõm dài đặc biệt và chiếc lưỡi dài hai feet, chúng dùng để xúc côn trùng. Tiến sĩ Flávia Miranda, Chủ tịch Viện Tamanduá - một tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ loài thú ăn kiến, cho biết loài này được cho là đã tiến hóa qua hàng triệu năm và đang bị đe dọa tuyệt chủng ở Brazil. Quần thể tê tê khổng lồ ở Brazil đã giảm 40% trong hai thập kỷ qua.

Tiến sĩ Miranda cho biết: “Với sự mất mát của những loài động vật này, chúng ta mất đi một câu chuyện tiến hóa vẫn chưa được kể đầy đủ”.

Ngọn lửa từ các đám cháy đã lan đến tán cây và thiêu rụi 80% khu vực làm tổ quan trọng của loài vẹt đuôi dài lục bình - loài vẹt lớn màu xanh sáng, mà các nhà bảo tồn coi là loài dễ bị tổn thương và có số lượng đang suy giảm.

Các đám cháy cũng phá vỡ chuỗi thức ăn, để lại cảnh quan cằn cỗi không có nước và các nguồn thức ăn thiết yếu như thực vật, côn trùng và động vật nhỏ hơn.

Các chuyên gia cho rằng cháy rừng sẽ tiếp tục ít nhất cho đến tháng 10, khi mùa mưa đến. Ngọn lửa đang gia tăng áp lực lên hệ sinh thái vốn đã căng thẳng do cháy rừng thường xuyên bất thường trong những năm gần đây, ảnh hưởng không nhỏ tới khả năng phục hồi của hệ sinh thái. Nếu hệ sinh thái này không hồi phục, sẽ có nhiều loài vật có thể mất đi nơi trú ẩn cuối cùng của chúng ở Nam Mỹ, bao gồm cả lợn vòi đồng bằng, theo Patricia Medici, một nhà sinh vật học và nhà bảo tồn nghiên cứu về loài này. "Ở Pantanal, lợn vòi đang ở thiên đường", bà Medici giải thích

Đối với các nhà khoa học như tiến sĩ Leite, những người đã dành phần lớn cuộc đời mình để bảo vệ động vật hoang dã dễ bị tổn thương ở khu vực này, tương lai có vẻ ảm đạm.