Amíp - Nguyên nhân gây áp xe gan

Amíp và vi trùng xâm nhập vào gan qua một trong 3 đường: động mạch, tĩnh mạch cửa và ống mật. Chúng có thể xuất phát từ ổ nhiễm khuẩn huyết rồi vi khuẩn qua động mạch gan xâm nhập vào gan, nhất là mặt gan ngoài hay bắt nguồn từ một áp xe ruột thừa hoặc một ổ mủ khác ở bụng. Từ đây amíp hoặc vi trùng theo đường tĩnh mạch cửa xâm nhập vào gan và thường trú ở thùy phải; hoặc từ ống mật amíp chạy vào gan, phổ biến nhất vào thùy trái.

Tại Việt Nam, phần lớn gặp nhiều là áp xe gan do amíp. Còn tại Mỹ, có 80% các trường hợp áp xe gan là do vi trùng, trong khi đó nguyên nhân do amíp chỉ chiếm 10% và dưới 10% còn lại là do nấm. Nếu áp xe gan do vi trùng thì các triệu chứng thường “rầm rộ” hơn và bệnh cũng nguy hiểm hơn.

Áp xe gan do ký sinh trùng, thường xảy ra bởi hậu quả của chứng viêm đại tràng mạn tính do amíp. Từ ổ nhiễm trùng, sau khi gây ra các vết loét tại ruột già, amíp theo các mạch máu đến gan, tại đây amíp sinh sôi và phát triển, chúng phá hủy tế bào gan tạo ra thành ổ mủ. Còn áp xe gan do vi trùng thì vi trùng có thể xuất phát từ đường mật (chiếm 40%), tĩnh mạch cửa (20%), động mạch gan (12%), chấn thương (4%) hay xâm lấn trực tiếp từ các tạng lân cận.

Những biểu hiện thường thấy của bệnh áp xe gan là: căng tức nặng bụng ở hạ sườn bên phải (do gan bị to ra); đau bụng dữ dội, đau thường xuyên ở vùng hạ sườn bên phải, có khi đau khắp vùng bụng; sốt cao, rồi đột ngột hạ xuống sốt nhẹ nhưng kéo dài; ngoài ra có thể kèm khó thở (do gan phình to chèn ép lên cơ hoành). Nếu có các triệu chứng nêu trên và trước đó đã được chẩn đoán là bị viêm đại tràng mạn tính do amíp thì nên đến cơ sở y tế để được khám và chẩn đoán kịp thời để việc điều trị hiệu quả. Còn áp xe gan do vi trùng thì các biểu hiện cũng giống với áp xe gan do amíp, nhưng các xét nghiệm sẽ cho những kết quả khác nhau.

Đau bụng vùng hạ sườn bên phải là triệu chứng thường gặp trong áp xe gan

Biến chứng của áp xe gan do vi trùng thường nguy hiểm hơn nhiều so với do amíp (do mức độ lan truyền và nhất là tình trạng nhiễm trùng huyết). Nếu không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến những biến chứng nặng nề hơn như: ổ mủ bị vỡ ra, gây viêm nhiễm toàn bộ ổ bụng, có thể gây sốc nhiễm trùng đưa đến hôn mê, tử vong. Có khi ổ mủ vỡ vào màng phổi, màng tim và ăn thông lên phổi làm chèn ép tim gây ra khó thở.

Lưu ý, với những người có bệnh lý viêm đại tràng mạn tính, nếu có những triệu chứng khó chịu như đau bụng (nhất là vùng hạ sườn phải) có kèm theo sốt, lạnh run liên tục rồi đột ngột sốt hạ xuống và kéo dài thì cần nghĩ đến bệnh lý áp xe gan, cần đến ngay cơ sở y tế để khám và chẩn đoán càng sớm thì hiệu quả điều trị càng cao.