“Cảm thấy quá tải hay uể oải? Không ngủ được? Thèm đồ ăn vặt? Cocktail cortisol có thể chính là thứ bạn cần.” - Đây là status quen thuộc của giới trẻ trên các trang mạng xã hội.

Những người ủng hộ cho rằng thức uống này - được làm từ nước ép trái cây, nước dừa và muối, có thể giúp đảo ngược tình trạng mà họ gọi là "suy thượng thận". Một số người có ảnh hưởng cho rằng khi bạn bị căng thẳng mạn tính, tuyến thượng thận sẽ phải sản xuất nhiều hormone cortisol hơn, khiến các tuyến này hoạt động quá mức và bắt đầu kém hiệu quả, thậm chí là không hoạt động. Điều này dẫn đến tình trạng mệt mỏi, khó ngủ và làm tăng cảm giác thèm đồ ngọt. Thế nhưng, liệu điều này có đúng?

Hãy cùng nghe các chuyên gia phân tích:

Cortisol thường được gọi là hormone căng thẳng vì nó giúp cơ thể bạn phản ứng với những tình huống đe dọa, nhưng nó cũng đóng nhiều vai trò quan trọng khác, bao gồm điều hòa quá trình trao đổi chất, mức năng lượng và nhịp sinh học.

Theo Tiến sĩ Irina Bancos - bác sĩ nội tiết tại Phòng khám Mayo Clinic ở Rochester (Minn, Mỹ), tuyến thượng thận - hai cơ quan hình tam giác nằm trên thận, giải phóng cortisol mỗi ngày. Cortisol cao nhất vào buổi sáng, giúp bạn cảm thấy tỉnh táo, và thấp nhất vào buổi tối, giúp bạn nghỉ ngơi.

Khi một người ở trong tình trạng căng thẳng, ví dụ như có một buổi thuyết trình đột xuất ở nơi làm việc, tuyến thượng nhận sẽ sản xuất thêm cortisol. Điều này làm tăng lượng đường trong máu để cơ thể bạn có thêm năng lượng hoạt động. Cortisol cũng làm giảm cảm giác muốn đi vệ sinh để bạn có thể tập trung vào công việc, Tiến sĩ Bancos cho biết.

Tuy nhiên, sự gia tăng cortisol chỉ hữu ích trong những tình huống căng thẳng xảy ra trong thời gian ngắn. Với những tác nhân gây căng thẳng kéo dài, chẳng hạn như công việc đòi hỏi nhiều nỗ lực hoặc hoàn cảnh gia đình khó khăn, nồng độ cortisol luôn ở mức cao - kể cả vào ban đêm, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, từ đó dẫn tới các triệu chứng như mệt mỏi và thèm ăn.

Công thức có thể khác nhau, nhưng hầu hết các loại cocktail cortisol đều chứa nước ép trái cây (thường là nước cam), nước dừa và muối biển. Một số loại còn bổ sung thêm các thành phần như cream of tartar (một loại phụ gia thực phẩm dạng bột giàu kali) hoặc nước có ga. Mặc dù tên gọi là cocktail, nhưng chúng không chứa cồn.

Dòng trạng thái trên mạng xã hội là vitamin C từ nước ép, kali từ nước dừa và natri từ muối biển có thể giúp giảm “suy tuyến thượng thận” (adrenal fatigue) bằng cách bổ sung các chất dinh dưỡng bị mất do căng thẳng. Chính vì thế, loại cocktail này đôi khi còn được gọi là cocktail tuyến thượng thận.

Nhưng Tiến sĩ Anat Ben-Shlomo - bác sĩ nội tiết tại Trung tâm Y tế Cedars-Sinai ở Los Angeles (Mỹ) cho biết, không có cái gọi là “suy tuyến thượng thận” như mạng xã hội đang lan truyền. Khi nồng độ cortisol cao có thể gây ảnh hưởng đến giấc ngủ và gây ra tình trạng uể oải, căng thẳng không làm “suy” tuyến thượng thận. Đồng tình với quan điểm này, Tiến sĩ Lawrence Kirschner - bác sĩ nội tiết tại Viện Y tế Quốc gia Mỹ, cho biết: "Không có bằng chứng nào cho thấy căng thẳng khiến tuyến thượng thận bị suy yếu hoặc mất khả năng tiết hormone ở người bình thường".

Tuyến thượng thận chỉ bị suy yếu khi mắc bệnh, hay còn gọi là bệnh suy tuyến thượng thận, khiến cơ thể không sản xuất đủ cortisol, theo Tiến sĩ Salila Kurra - Giám đốc Y khoa của Trung tâm Tuyến thượng thận Columbia tại Đại học Columbia. Tình trạng này có thể gây ra các triệu chứng như yếu cơ, mệt mỏi, sụt cân và buồn nôn. Tuy nhiên, tình trạng này thường hiếm khi xảy ra và thường là do rối loạn tự miễn dịch hoặc vấn đề ở tuyến yên, chứ không phải do cuộc sống căng thẳng. Các bác sĩ có thể chẩn đoán suy thượng thận bằng cách đo nồng độ cortisol trong máu.

Như vậy, các chuyên gia đều cho biết, hiện chưa có nghiên cứu nào về hiệu quả của cocktail cortisol như các “chuyên gia mạng” khẳng định, tuy nhiên, họ đồng ý rằng những thức uống này có thể không giúp loại bỏ tình trạng mệt mỏi hoặc căng thẳng.

Kali và natri rất cần thiết để giúp duy trì đủ lượng chất lỏng trong cơ thể và vận động cơ bắp, còn vitamin C giúp chữa lành vết thương, cùng nhiều chức năng quan trọng khác. Tuy nhiên, nếu bạn tuân thủ chế độ ăn uống cân bằng, bạn sẽ vẫn nhận được đủ các chất dinh dưỡng này - Tiến sĩ Jodi Nagelberg, bác sĩ nội tiết tại Bệnh viện UC San Diego Health (San Diego, Mỹ) cho biết. Nhiều loại trái cây và rau quả, chẳng hạn như trái cây họ cam quýt, xoài và bông cải xanh chứa vitamin C. Chuối, bơ và khoai lang rất giàu kali.

Tiến sĩ Ben-Shlomo cho biết, thỉnh thoảng uống cocktail cortisol sẽ không gây hại cho sức khỏe, nhưng hãy nhớ rằng các công thức nấu ăn thông thường có thể chứa nhiều natri và đường. Lượng natri dư thừa có thể làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ. Và chế độ ăn nhiều đường, ngay cả đường tự nhiên từ nước ép trái cây, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Ví dụ, một công thức pha chế cocktail có chứa nửa cốc nước cam, nửa cốc nước dừa và nửa thìa cà phê muối, chứa khoảng 1.200 miligam natri (tương đương một nửa lượng muối cần thiết mỗi ngày) và 16 gram đường.

Tiến sĩ Ben-Shlomo cho biết thay vì hấp thụ những chất dinh dưỡng này từ nước ép trái cây - vốn có rất ít chất xơ, thì tốt hơn hết bạn nên ăn cả quả.

Như vậy, cocktail cortisol có lẽ chỉ là một thứ nước uống đem lại sảng khoái tức thì, cũng không giúp bạn tăng cường năng lượng hay loại bỏ căng thẳng. Và tình trạng suy tuyến thượng thận mà được cho là loại cocktail này có thể chữa khỏi cũng không phải là một căn bệnh thực sự. Thay vào đó, để giảm căng thẳng, hãy thử thiền hoặc tập thể dục trong thời gian ngắn hoặc nghe nhạc thư giãn - Tiến sĩ Nagelberg gợi ý.

Và nếu bạn cảm thấy khỏe hơn sau khi uống một ly cocktail cortisol, Tiến sĩ Bancos cho biết, thì đó có thể là do tác dụng của sự sảng khoái nhất thời. TS. Bancos cho rằng, việc tạm dừng công việc bận rộn để pha chế đồ uống có thể giúp giảm căng thẳng. "Ngay cả tôi cũng muốn pha một ly", Tiến sĩ Bancos nói sau khi xem qua các video ghi lại cảnh mọi người đang khuấy đồ uống một cách thư thái. Bà nhận xét rằng nó gần giống như "một trải nghiệm spa".