Điều trị bệnh hen ở người cao tuổi

Một số đặc điểm cần lưu ý

Các yếu tố khởi phát: ở người cao tuổi, các yếu tố khởi phát có thể khác nhiều so với tuổi nhỏ.

Đó có thể là các yếu tố: nhiễm khuẩn hô hấp do siêu vi, ví dụ cảm cúm, các kháng nguyên, bụi, khói. Vì thế, người cao tuổi cần được tiêm ngừa bệnh cúm hằng năm và tiêm ngừa bệnh viêm phổi 5 năm/lần. Trầm cảm, lo âu là yếu tố khởi phát.

Một số loại thuốc thường dùng có thể gây khởi phát cơn hen hoặc làm triệu chứng hen nặng thêm: aspirin và các thuốc kháng viêm điều trị viêm khớp, giảm đau. Thuốc ức chế beta điều trị tăng huyết áp và bệnh tim hoặc thuốc nhỏ mắt có chứa chất ức chế beta điều trị glaucome. Vì thế, khi đi khám bệnh bạn cần báo cho bác sĩ những thuốc mình đang dùng.

Chẩn đoán sai hoặc bỏ sót: do ở người già đôi khi bác sĩ khó nhận biết thực sự đây là bệnh hen hay là bệnh tim hay bệnh phổi khác. Người hút thuốc lá thường bị viêm phế quản và khí phế thũng cũng có triệu chứng như hen. Bệnh tim cũng gây ra triệu chứng ở đường hô hấp. Các triệu chứng thông thường của hen như: ho, khò khè, khó thở, nặng ngực có thể bị nhận định sai và cho là do những bệnh khác thường gặp ở tuổi già. Người già cũng không nhạy bén trong việc nhận định ra các triệu chứng hen, họ cho đó chỉ là triệu chứng thông thường của tuổi già và phớt lờ đi. Tuổi già trí óc không còn minh mẫn, diễn tả các triệu chứng không chính xác cũng làm cho các bác sĩ chẩn đoán sai.

Theo dõi và đánh giá chức năng hô hấp: đây là yếu tố rất cần thiết đặc biệt đối với người già bị hen bởi vì họ thường không nhận biết sớm triệu chứng cơn hen diễn biến xấu hơn do đó không xử trí kịp thời. Một số bệnh nhân không được minh mẫn hoặc quá yếu không thể thực hiện thao tác trắc nghiệm. Khi đó phải dựa vào sự cải thiện triệu chứng lâm sàng và nhờ vào sự nhận biết và đánh giá của người chăm sóc.

Điều trị hen cho người cao tuổi

Người cao tuổi dễ bị tác dụng phụ khi dùng thuốc hơn người trẻ.

Trong nhiều trường hợp, việc điều trị hen ở người cao tuổi gặp nhiều khó khăn phức tạp hơn người trẻ vì nhiều lý do:

- Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh: đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tim… nên hằng ngày vẫn dùng đều đặn nhiều thứ thuốc, đôi khi sự tương tác giữa các thuốc làm giảm hiệu quả và gây ra tác dụng phụ.

- Người bệnh có thể quên uống thuốc hoặc bỏ thuốc làm tái phát cơn hen mặc dù đã được kiểm soát.

- Người bệnh không nhận biết sớm các triệu chứng bệnh trở nặng, nên không thể xử trí kịp thời.

- Người cao tuổi khó bỏ được các thói quen như hút thuốc, hoặc ăn những món ăn ưa thích là yếu tố khởi phát cơn hen.

- Do đặc điểm của cơ thể người già, việc sử dụng thuốc thường dưới mức cần thiết nên hiệu quả điều trị thấp và chậm. Người cao tuổi dễ bị tác dụng phụ khi dùng thuốc hơn người trẻ.

- Cấu trúc và chức năng của đường hô hấp bị biến đổi và suy giảm do quá trình lão hóa nên sự đáp ứng với thuốc cũng kém đi.

- Người cao tuổi thường gặp khó khăn trong việc sử dụng các thuốc dạng hít và thiết bị máy móc. Sự giúp đỡ, hỗ trợ của người thân hoặc người chăm sóc rất cần thiết và trong một số trường hợp còn có tính quyết định. Nhờ có người chăm sóc, các bệnh nhân già yếu không còn minh mẫn có thể dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ, theo dõi và phát hiện khi bệnh trở nặng cũng như những biến chứng do bệnh hoặc do thuốc gây ra.

Người bệnh cần phải biết rõ bệnh của mình, đừng ngần ngại hỏi bác sĩ cho kỹ: đang dùng thuốc gì, khi nào cần phải dùng; các triệu chứng của cơn hen là gì; khi nào cần gọi bác sĩ.

Chăm sóc và điều trị hen ở người cao tuổi là một việc khó khăn, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại và nhất là nhân viên y tế phải có những hiểu biết nhất định về lão khoa.