Thay thói quen – Đổi vận mệnh

Để thay đổi thói quen, cần có thời gian và nỗ lực

Bạn có hay cắn bút hay bật tắt bút khi đang ngồi làm việc hay không? Khi đang nói chuyện với người khác, có khi nào bạn gãi đầu, gãi tai? Những thói quen này, hầu như vô hại, không có tác động đáng kể đến cuộc sống của chúng ta. Nhưng một số thói quen làm đoản mạch tâm trí, ngăn chúng ta sáng tạo và thể hiện sự lắng nghe, quan tâm với người đối diện. Vậy, làm thế nào để nhận thức và hạn chế những phản ứng vô thức lặp đi lặp lại, không hữu ích này?

Thói quen được hình thành bởi kinh nghiệm, phụ thuộc vào tâm trí của bạn. Ký ức ăn sâu một cách vô thức những hành động trước đây đã có hiệu quả trong những tình huống khó chịu, đã giúp chúng ta ít nhất một lần – trong quá khứ. Tâm trí của chúng ta bám víu, lưu giữ chúng như những “vũ khí tinh thần lợi hại”.

Mục tiêu của thói quen là làm chúng ta cảm thấy thoải mái, để bỏ qua công việc cần thiết là suy nghĩ kỹ hay tham gia vào việc cần làm, hay cần nói trong những hoàn cảnh hiện tại. Thói quen giúp bộ não của chúng ta cảm thấy dễ chịu, không phải làm việc nhiều, trong những hoàn cảnh tương tự. Bằng cách né tránh sự khó chịu về tinh thần, các thói quen trở thành vật cản đường cho tính sáng tạo.

Hiếm khi một tình huống hiện tại thực sự giống với một kinh nghiệm có trong quá khứ. Thậm chí một vấn đề hôm nay giống với vấn đề của hôm qua hay năm trước, phản ứng theo thói quen cũng có nguy cơ không nhận ra những gì đang diễn ra ở hiện tại. Khi điều này xảy ra, những gì chúng ta nói hay làm có thể ngăn cản việc tạo ra một giải pháp thích hợp, hoặc có hại cho mối quan hệ hiện tại, do đó làm cho vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn.

Phản ứng theo thói quen cũng có nguy cơ không nhận ra những gì đang diễn ra ở hiện tại

Làm thế nào để thay đổi thói quen?

Thay đổi thói quen là một việc không dễ dàng. Để thành công, bạn phải quyết tâm và hiểu rõ những khó khăn mình sẽ phải trải qua. Nhưng quyết tâm thôi chưa đủ. Hãy giúp bản thân bạn hiểu rõ sự cần thiết và những lợi ích của việc thay đổi, từ đó yêu thích sự thay đổi này. Khi bạn thực sự yêu thích và hào hứng với việc thay đổi thói quen, mọi việc sẽ dễ dàng hơn nhiều, nhất là khi quá trình thay đổi kéo dài, mất nhiều thời gian, sự hào hứng sẽ giúp bạn không nản chí. Cuối cùng, hãy hiểu rằng không ai có thể thay đổi chỉ ngày một ngày hai. Mọi việc đều cần có thời gian và nỗ lực.

Thay đổi những thói quen xấu nói riêng, và thay đổi cuộc sống theo chiều hướng tích cực nói chung là những việc không hề dễ dàng. Con người luôn có “sức ì” để chống lại bất kỳ thay đổi nào. Nhưng nếu bạn thấy việc thay đổi là cần thiết và tốt cho chính mình, đừng nên do dự và sợ thất bại.

Để phá vỡ những kiểu thói quen không sáng tạo, người ta chú tâm đến hành thiền. Hành thiền giúp gia tăng nhận thức, cho tâm trí nhận thức được những thói quen. Nhận ra phản ứng theo thói quen khi nó bắt đầu xuất hiện, chúng ta có cơ hội để phá vỡ sự đoản mạch bằng cách chú tâm và tình huống và tạo ra một phản ứng thích hợp, thay vì sa vào những lời lẽ hay hành động lặp lại vốn có tác dụng trong quá khứ.

Ngoài ra, vì thiền định là việc thực hành “buông xả” cũng như thực hành nhận thức, những thói quen có thể mờ nhạt khỏi tâm trí mà không có sự nhận biết ý thức. Trong sự mờ nhạt, tính chất khó bỏ của thói quen giảm bớt, được thay thế bởi một cảm giác về sự kích hoạt của chính những cảm nhận của giây phút hiện tại. Khi nhận thức được sáng rõ, não bộ của chúng ta sẽ phân tích được các mối quan hệ, tình huống hiện tại và cách thức giải quyết. Và như vậy, dần dần, thói quen xấu dần trở nên mờ nhạt và được xóa bỏ.