Tại sao con rắn là biểu tượng của ngành y dược?

Rắn xuất hiện trong biểu tượng của ngành y dược

Có thể nói không có loài vật nào vừa được tôn thờ lại vừa bị ghẻ lạnh, ruồng bỏ như con rắn. Bản chất của nỗi sợ loài rắn nằm ở nọc độc của sinh vật này. Từ nghìn năm qua, rắn đã được sử dụng để thờ cúng, tạo ra ma thuật và thuốc. Rắn được coi là biểu tượng của tình yêu, sức khỏe, bệnh tật, y học, dược phẩm, sự bất tử, cái chết và cả trí tuệ.

Từ 2350-2150 năm trước công nguyên, nền văn minh Lưỡng Hà đã sử dụng các thiết kế có 2 con rắn quấn vào nhau. Trong thần thoại Hy Lạp, hình tượng cây gậy có một con rắn gắn liền với Asclepius, vị thần y học của Hy Lạp cổ đại. Ông tài giỏi đến mức tìm được phương thuốc đưa kẻ chết từ cửa tử trở về dương gian. Người ta tin rằng chỉ chạm vào cây gậy này là có thể chữa khỏi bệnh nhân hoặc người bị thương. 

Thần thoại Hy Lạp kể lại rằng, Asclepius đã phá vỡ quy luật tự nhiên của thế giới bằng cách hồi sinh người chết, nên thần Zeus tối cao đã giáng tia sét giết chết Asclepius. Lại có phiên bản cho rằng Asclepius bị phạt vì đã nhận tiền để đổi lấy việc hồi sinh người chết. Sau vì trân trọng tài năng y thuật của ông, Zeus đã đưa Asclepius lên trời trở thành chòm sao Xà Phu Ophiuchus.

Con gái của thần Asclepius, Hygeia được mệnh danh là nữ thần sức khỏe và vệ sinh, cũng cầm một chiếc chén có con rắn quấn quanh. Năm 1796, Hiệp hội Dược phẩm Paris sử dụng hình ảnh này trên một đồng xu. Từ đó về sau đây được coi là biểu tượng của ngành dược. 

Cần phân biệt cây gậy của Asclepius với biểu tượng Caduceus (hai con rắn có cánh quấn quanh cây gậy) gắn liền với thần Hermes. Theo thần thoại, Hermes ném cây trượng của mình vào hai con rắn nhằm can ngăn cuộc chiến giữa chúng. Sau này cây gậy biểu tượng cho việc giải quyết tranh chấp một cách hòa bình, sau này là biểu tượng của thương mại. Mặc dù vậy, cây gậy Caduceus vẫn được chấp nhận là biểu tượng của ngành y tế ở một số nơi trên thế giới. Biểu tượng gậy có một con rắn quấn quanh cũng xuất hiện trên logo của Tổ chức Y tế Thế giới. 

Con rắn có liên quan đến ngành dược, thuốc sát trùng và các ngành khoa học liên quan đến chất độc về cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Rắn sở hữu chất kháng nọc độc chống lại chất độc của chính chúng. Hình tượng con rắn bò trên mặt đất được liên hệ với thế giới dưới lòng đất và cái chết.

Kể từ thời Hy Lạp cổ đại, khả năng lột da của con rắn đã được gắn liền với vòng tròn sự sống và tinh thần phục hưng. Tương tự như thuốc, con rắn vừa giúp chữa bệnh nhưng cũng có độc tính. 

Một cách lý giải khác về biểu tượng con rắn và cây gậy bắt nguồn từ Ebers Papyrus, một trong những tài liệu y học cổ xưa nhất từ Ai Cập. Đây là phương pháp loại bỏ loài giun guinea ký sinh bên dưới da. Chúng có thể dài tới 80cm, tạo nên một vết phồng rộp trên da. Để loại bỏ giun, thầy thuốc phải cắt mở da, sau đó cẩn thận dùng một cái que để quấn con giun ra ngoài. 

Mặc dù đã có hàng nghìn năm tuổi nhưng biểu tượng con rắn và cây gậy vẫn còn phổ biến cho đến ngày nay. Lần tới khi bạn nhìn thấy một cây quyền trượng có rắn quấn quanh, hy vọng bạn có thể “chẩn đoán chính xác” đó có phải cây gậy của vị thần y Hy Lạp hay không.

 

Y dược Việt Nam và cơ hội vàng để bứt phá

Thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh của hai công ty dược

Cục Quản lý Dược chỉ đạo tăng cường công tác quản lý mỹ phẩm sau hàng loạt vi phạm

Đẩy mạnh hợp tác giữa Viện Thực phẩm chức năng và Đại học Y Dược, ĐHQG Hà Nội