Những sai lầm nguy hiểm khi nuôi dưỡng trẻ

Cho trẻ ăn dặm quá sớm hoặc quá muộn đều không tốt

Dưới đây là một số sai lầm trong chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ thường gặp:

Không cho con bú sữa mẹ

Sữa mẹ là nguồn thức ăn tự nhiên tốt nhất cho trẻ, có đầy đủ các thành phần dinh dưỡng với tỷ lệ cân đối phù hợp với hệ tiêu hóa và hấp thụ của bé. Nó có kháng thể giúp trẻ tăng cường sức đề kháng chống lại các bệnh nhiễm trùng. Nuôi con bằng sữa mẹ sẽ giảm nguy cơ suy dinh dưỡng hoặc thừa cân/béo phì, các bệnh mạn tính không lây khi trưởng thành; Đặc biệt là bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường,...

Sữa mẹ có nhiều lợi ích cho trẻ nhưng không phải bà mẹ nào cũng biết và thực hiện. Theo kết quả nghiên cứu tại Kiến Thụy, Hải Phòng, tỷ lệ bà mẹ cho con bú sau sinh một giờ đầu là 55%; chỉ 20% cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu. Các yếu tố ảnh hưởng đến nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu thường là mẹ phải đi làm sớm, bà mẹ nghĩ rằng sữa của mình không tốt bằng sữa công thức, chuộng sữa ngoại, muốn giữ gìn vóc dáng... Ngoài ra, một số bà mẹ không biết cách cho trẻ bú đúng cách và bảo vệ nguồn sữa của mình.

Bữa ăn của trẻ cần đủ 4 nhóm: đường bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất

Ăn bổ sung quá sớm hoặc quá muộn

Ăn bổ sung là hình thức bổ sung thêm thức ăn khác cho trẻ ngoài sữa mẹ. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, thời điểm cho trẻ ăn bổ ăn dặm là khi bé tròn 6 tháng tuổi. Do nhu cầu của trẻ tăng cao, sữa mẹ không đáp ứng đủ vì vậy cần bổ sung thêm thức ăn cho bé.

Hiện nay nhiều chị em quan niệm cho ăn bổ sung sớm, trẻ sẽ cứng cáp hơn và không bị đói. Vì vậy, nhiều bé đã được cho ăn bổ sung từ tháng thứ 4, 5 thậm chí từ tháng tuổi thứ 3. Điều đó ảnh hưởng đến việc tận dụng nguồn sữa mẹ, trẻ dễ bị rối loạn tiêu hóa dẫn đến suy dinh dưỡng. Đặc biệt một số bà mẹ ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa vẫn còn cho trẻ ăn cơm nhai, cơm mớm rất mất vệ sinh, thậm chí còn là nguồn lây lan truyền bệnh cho trẻ.

Trẻ ăn bổ sung sớm sẽ làm tăng gánh nặng cho bộ máy tiêu hóa, ảnh hưởng đến tiêu hóa, sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Thức ăn bổ sung thường khó tiêu, nên bé sẽ biếng ăn. Không đủ chất dinh dưỡng, bé chậm tăng cân và dễ bị suy dinh dưỡng. Chế độ ăn được tuần tự từ các thức ăn lỏng như sữa, chuyển sang bột loãng, bột đặc rồi cháo và cơm.

Ngược lại, khi cho trẻ ăn bổ sung muộn, sữa mẹ không đủ đáp ứng nhu cầu thì trẻ sẽ chậm tăng cân. Ngoài bú sữa mẹ, trẻ cần được ăn thêm 1-2 bữa bột trong một ngày.

Chăm sóc và nuôi dưỡng khi trẻ ốm

Chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ trước, trong, sau khi bị ốm rất quan trọng vì nó sẽ làm cho bệnh mau khỏi, tăng cường sức đề kháng.

Khi trẻ bị ốm sốt, tiêu chảy... nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng cần nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, một số bà mẹ lại có quan niệm sai lầm bắt trẻ phải ăn kiêng khem như không cho trẻ ăn dầu hoặc mỡ, chỉ cho ăn bột ngọt (đường), không cho trẻ bú, không cho trẻ ăn rau xanh... vì sợ con đi ngoài nhiều hơn.

Sau khi khỏi bệnh, cha mẹ lại không cho trẻ ăn nhiều hơn để mau chóng phục hồi sức khỏe. Chế độ ăn uống kiêng khem, bữa ăn của trẻ mất cân đối không đủ chất, dễ bị nguy cơ suy dinh dưỡng.

Bảo vệ hệ hô hấp của trẻ vào mùa mưa

Trèo cây giúp trẻ... thông minh hơn

Cho con bú - Lợi trăm đường!

Nên đọc

Cho trẻ ăn quá nhiều chất bổ dưỡng

Nhu cầu chất đạm của trẻ 6 - 11 tháng tuổi là 2 - 2,5grg cho một kg cân nặng mỗi ngày, nhu cầu trung bình là 20 - 30gr thịt một bữa. Lượng dầu hoặc mỡ 1-2 thìa cà phê, lượng rau xanh 1-2 thìa cà phê mỗi bữa. Công thức một bữa bột cua cho trẻ 7 - 9 tháng tuổi gồm: Bột gạo tẻ 4 thìa cà phê, nước lọc cua một bát con, mỡ ăn một thìa cà phê, rau xanh giã nhỏ 2 thìa cà phê.

Trong năm đầu, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ rất cao trong khi đó dạ dày nhỏ, hệ tiêu hóa yếu, nếu nuôi dưỡng không tốt trẻ dễ bị tiêu chảy, kéo theo suy dinh dưỡng, còi xương. Vì vậy, các bà mẹ cần chú ý vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm trong khi lựa chọn thực phẩm, trong bảo quản/chế biến...; Cho trẻ ăn đúng nhu cầu cần thiết, tránh ăn quá nhiều chất bổ dưỡng.

Bữa ăn bổ sung của trẻ phải đảm bảo đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu: Đường bột, chất đạm, chất béo, vitamin và chất khoáng. Khẩu phần ăn quá nhiều chất đạm, khiến hệ tiêu hóa non nớt phải làm việc mệt mỏi, dễ rối loạn tiêu hóa, gây phân sống, tiêu chảy,..

Một sai lầm khác cũng hay gặp là một số bà mẹ vẫn cho rằng nước thịt, nước hầm xương là đủ bổ, không cho trẻ ăn cái... Thực tế, các loại nước hầm này hầu như không chứa đạm. Nhiều bà mẹ không cho con ăn cá, cua, tôm, trứng... vì sợ trẻ bị dị ứng với thức ăn, sợ chất tanh. Điều này dễ gây chán ăn, đồng thời tạo thói quen ăn uống thiên lệch, khó thay đổi về sau.

Nhỏ không được nuôi dưỡng, chăm sóc, lớn lên sẽ “nuôi bù”

Đây là một quan điểm hết sức sai lầm. Thực tế khoa học đã chứng minh suy dinh dưỡng trong giai đoạn trước và trong quá trình mang thai, trong 2 năm đầu đời của trẻ, đã lập trình cho mỗi cá nhân trong việc điều tiết tăng trưởng và ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ.

Do vậy suy dinh dưỡng đầu đời có thể dẫn đến những tổn thương không phục hồi được đối với sự phát triển của não, hệ miễn dịch và tăng trưởng thể lực. Trẻ có não kém phát triển những năm đầu đời sẽ có nguy cơ về các bệnh của hệ thần kinh sau này: Học tập kém, bỏ học sớm hơn, kỹ năng làm việc kém... Giai đoạn 1.000 ngày đầu đời chính là cửa sổ cơ hội để phòng ngừa các bệnh mạn tính không lây có liên quan đến dinh dưỡng như thừa cân béo phì, rối loạn chuyển hóa, các bệnh tim mạch, huyết áp, loãng xương.

Việc chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ từ khi còn trong vào thai đến khi trẻ được 2 tuổi là rất quan trọng, quyết định đến chiều cao, cân nặng, bệnh tật và bộ não của trẻ khi trưởng thành. Nếu giai đoạn này trẻ không được chăm sóc nuôi dưỡng tốt thì dù có nỗ lực đến đâu cũng không thể bù đắp được vì hầu như mọi chuyện đã được “an bài”.

Bác sỹ Nguyễn Văn Tiến - Viện Dinh dưỡng