Nỗ lực giảm tỷ lệ trẻ sinh non, nhẹ cân

Bé Minh Đạt sinh non chỉ 1,2 kg nhưng nhờ tình yêu và chăm sóc, bé giờ đã khỏe mạnh, nặng 10kg khi được1 tuổi

Cứ 10 trẻ sinh ra có 1 trẻ sinh non

Sinh non là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ trường hợp trẻ được sinh ra trước tuần thứ 37 của thai kỳ (thai kỳ bình thường kéo dài khoảng 40 tuần). Trẻ sinh non thường có cân nặng thấp và chưa phát triển hoàn thiện các cơ quan, đặc biệt là phổi, não, và hệ miễn dịch, nên dễ gặp các vấn đề sức khỏe ngay sau khi chào đời và trong thời gian đầu đời.

Số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, mỗi năm trên toàn cầu có hơn 13 triệu trẻ sinh non, tức là cứ 10 trẻ sinh ra thì có 1 trẻ sinh non. Sinh non là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ sơ sinh, chiếm khoảng 1 triệu ca tử vong mỗi năm. Những trẻ sống sót sau sinh non thường phải đối mặt với nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài như chậm phát triển, khuyết tật vận động, giảm thị lực, thính lực và các rối loạn về hành vi, học tập.

Tại Việt Nam, trẻ sinh non vẫn là một vấn đề y tế đáng quan tâm. Khoảng 25% số ca tử vong sơ sinh có nguyên nhân do sinh non/nhẹ cân. Phát biểu tại Lễ hưởng ứng Ngày thế giới vì trẻ sinh non, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức cho biết: “Trong những năm qua, nhờ sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, sự đầu tư của Chính phủ; sự cống hiến của các cán bộ y tế từ trung ương đến địa phương, sự tham gia tích cực của các Bộ, ngành và sự hỗ trợ của các Tổ chức quốc tế và trong nước, Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, là điểm sáng trong việc thực hiện giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 5 tuổi giảm từ 22,1% năm 2015 xuống còn 16,9% năm 2024. Tỷ suất tử vong trẻ em dưới 1 tuổi giảm từ 14,7% năm 2015 xuống còn 11,3% năm 2024. Tỷ vong trẻ sơ sinh hiện nay giảm ước tính còn 9,6% (năm 2015 là 12%).

Mặc dù ngành Y tế đã đạt nhiều tiến bộ trong chăm sóc sơ sinh và điều trị cho trẻ sinh non, song đây vẫn là nhóm trẻ có nguy cơ cao, cần sự quan tâm đặc biệt của cả hệ thống y tế và toàn xã hội.

Giải pháp nào để giảm tỷ lệ sinh non?

Theo Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức, trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều tiến bộ vượt bậc trong lĩnh vực chăm sóc và điều trị trẻ sinh non. Chúng ta đã cứu sống và chăm sóc thành công nhiều trẻ sinh non, nhẹ cân, thậm chí có trẻ dưới 500gr, giúp các em được lớn lên khỏe mạnh, phát triển bình thường về thể chất và trí tuệ. Mỗi nụ cười trên gương mặt trẻ, mỗi giọt nước mắt xúc động của cha mẹ chính là nguồn động viên to lớn để đội ngũ cán bộ y tế tiếp tục nỗ lực và cống hiến vì trẻ sinh non, vì thế hệ tương lai của Việt Nam.

Để giảm tử vong sơ sinh, đặc biệt là tử vong do sinh non/nhẹ cân, Việt Nam cần tiếp tục tập trung các nguồn lực, tăng cường các can thiệp dự phòng và chăm sóc sơ sinh an toàn, hiệu quả. “Chúng ta phải bảo đảm mọi trẻ sinh non đều được chăm sóc sức khỏe tốt nhất, được hưởng khởi đầu vững chắc để có tương lai tươi sáng. Mục tiêu là tất cả trẻ em Việt Nam được sinh ra đều có cơ hội sống, khỏe mạnh và phát triển, trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.

Việc giảm tỷ lệ trẻ sinh non và nhẹ cân không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, các cấp chính quyền và toàn cộng đồng. Cần có sự vào cuộc của các bộ, ngành trong việc đảm bảo điều kiện chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ mang thai; của chính quyền địa phương trong triển khai dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu; của cộng đồng trong việc nâng cao hiểu biết và ý thức chăm sóc thai kỳ; cùng với sự hỗ trợ thiết thực từ các tổ chức quốc tế và trong nước.

Sinh non không thể phòng tránh hoàn toàn, nhưng nguy cơ có thể giảm đáng kể nếu chúng ta đầu tư vào sức khỏe của người mẹ, nâng cao chất lượng chăm sóc thai kỳ và tạo điều kiện để gia đình đồng hành cùng trẻ. Khi hệ thống y tế và mỗi bà mẹ phối hợp chặt chẽ, không chỉ giúp trẻ ra đời đúng thời điểm mà còn bảo vệ tương lai của hàng triệu em bé.

Để thực hiện điều này, cha mẹ và cộng đồng có thể bắt đầu từ việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ ngay từ giai đoạn chuẩn bị mang thai. Khám sức khỏe tiền hôn nhân hoặc tiền thai giúp phát hiện và điều trị sớm các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp hay nhiễm trùng - những yếu tố có thể dẫn đến sinh non. Tiêm phòng đầy đủ các bệnh nguy hiểm như Rubella, viêm gan B, uốn ván trước khi mang thai cũng là cách bảo vệ cả mẹ và thai nhi. Bên cạnh đó, duy trì cân nặng hợp lý, ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và từ bỏ thuốc lá, rượu bia, các chất kích thích sẽ tạo nền tảng sức khỏe vững chắc cho hành trình làm mẹ. Lập kế hoạch mang thai hợp lý, không sinh con quá sớm hay quá gần nhau, cũng là yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ sinh non.

 

Sáng ngày 14/11, tại Hà Nội, Bộ Y tế phối hợp với Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tổ chức Lễ hưởng ứng “Ngày Thế giới vì trẻ sinh non”. Chủ đề năm 2025 được lựa chọn là “Khởi đầu vững chắc, tương lai tươi sáng cho trẻ sinh non”. Ngày này kêu gọi các chính phủ, hệ thống y tế và cộng đồng đảm bảo rằng mọi trẻ sinh non đều nhận được sự chăm sóc và cơ hội cần thiết để sống sót và phát triển.

Các thông điệp hưởng ứng Ngày thế giới vì trẻ sinh non năm 2025:

- Khám thai định kỳ, đúng lịch để giảm nguy cơ sinh non.

- Nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe bà mẹ để giảm tỉ lệ sinh non.

- Mỗi trẻ sinh non là một chiến binh nhỏ bé, hãy bảo vệ và chăm sóc các em.

- Chăm sóc trẻ sinh non là trách nhiệm của tất cả chúng ta.

- Da kề da - phương pháp Kangaroo giúp trẻ sinh non phát triển tối ưu hơn.

- Mỗi hành động nhỏ vì trẻ sinh non góp phần tạo nên sự thay đổi lớn.

- Hưởng ứng Ngày Thế giới vì trẻ sinh non 17/11: Khởi đầu vững chắc, tương lai tươi sáng cho trẻ sinh non.