Đau nửa đầu - không chỉ là cơn đau thoáng qua

Ảnh minh họa

Vào năm 400 trước công nguyên, Hippocrates đã mô tả hiện tượng tiền triệu về thị giác diễn ra trước cơn đau nửa đầu và có thể giảm khi bị nôn. Vị bác sĩ thời Hy Lạp cổ đại Aretaeus vùng Cappadicia được coi là "người khám phá" ra bệnh đau nửa đầu, vì từ thế kỷ thứ 2, ông đã mô tả được triệu chứng đau một bên đầu đi kèm với nôn mửa, những giai đoạn không bị đau giữa các cơn đau. Để chữa trị đau nửa đầu, vị bác sĩ Ả Rập Abulcasis gốc Andalusian (còn có tên là Abu El Qasim) đã đưa ra cách đặt một miếng kim loại nóng lên đầu hoặc đặt một miếng tỏi vào một vết cắt ở vùng thái dương.

Từ migraine trong Tiếng Anh thực chất được mượn từ tiếng Pháp cổ là migraigne (lúc đầu là "megrim", nhưng đến năm 1777 được thay đổi theo tiếng Pháp đương đại). Từ tiếng Pháp đó được tạo thành từ cách phát âm thông dụng của từ Latin hemicrania, bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp hemikrania, theo gốc tiếng Hy Lạp nghĩa là "nửa" và "sọ".

Dấu hiệu của chứng đau nửa đầu

Đau nửa đầu là một rối loạn thần kinh mãn tính tái phát từ mức độ nhẹ đến nghiêm trọng kèm theo các triệu chứng khác nhau của hệ thần kinh. Chẩn đoán bệnh phần lớn là lâm sàng, dựa trên các dấu hiệu và triệu chứng. Những nghiên cứu hình ảnh là không cần thiết nhưng có thể hữu ích trong các tình huống nhất định để loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm tiềm ẩn khác của bệnh đau đầu như một khối u não chẳng hạn.

Theo cách phân loại của Hiệp Hội quốc tế về bệnh đau đầu năm 2004, có 7 loại đau nửa đầu. Nhưng phổ biến nhất có hai loại: một là đau nửa đầu có tiền triệu (loại cổ điển), hai là đau nửa đầu không có tiền triệu (loại thường).

Nên chú ý đến những triệu chứng gì? Mức độ nghiêm trọng và thường xuyên của chứng đau nửa đầu là thay đổi, nhưng có bốn giai đoạn mà bệnh nhân đau nửa đầu có thể phải trải qua, mặc dù không phải tất cả mọi người đều phải chịu đựng từng giai đoạn trong mỗi lần đau.

Giai đoạn triệu chứng sớm: Giai đoạn này có thể xảy ra vài giờ hoặc vài ngày trước khi bị đau đầu với đặc trưng là các rối loạn thần kinh khác nhau từ khó chịu, trầm cảm hoặc hưng phấn đến thèm ăn một món gì đó và nhạy cảm với một số mùi và âm thanh.

Giai đoạn tiền triệu: Giai đoạn xuất hiện dần dần từ vài phút đến một tiếng trước một cơn đau đầu. Những triệu chứng khác trong giai đoạn tiền triệu bao gồm những rối loạn về thị giác, cảm giác và dây thần kinh vận động. Ví dụ như chóng mặt, cảm giác kiến bò và tê ở tay và chân, và suy nhược toàn bộ cơ thể.

Giai đoạn đau đầu: Kiểu đau đầu điển hình thường là đau một bên. Bắt đầu cơn đau thường từ từ, tự nhiên đau nhói có thể kéo dài từ bốn đến bảy hai tiếng. Cơn đau thường đi kèm với triệu chứng thần kinh như mô tả ở trong giai đoạn triệu chứng sớm và giai đoạn tiền triệu. Buồn nôn và ói mửa là hiện tượng phổ biến nhất lên tới 90% các trường hợp trong các nghiên cứu.

Giai đoạn sau cơn đau: Giai đoạn này có thể kéo dài vài ngày sau cơn đau, giống với cảm giác nôn nao, vẫn bị đau nửa đầu, mệt mỏi và suy nhược toàn thân. Một số báo cáo khác thậm chí còn mô tả bệnh nhân gặp khó khăn và suy giảm trong nhận thức, thậm chí có người lại cảm thấy khoan khoái, tỉnh táo lạ thường sau cơn đau.

Vậy đâu là thủ phạm?

Nguyên nhân chính xác vẫn còn gây tranh cãi. Nhưng nói chung sự kết hợp giữa yếu tố môi trường và di truyền được cho là đóng một phần trong nguyên nhân gây chứng đau nửa đầu.

Người ta cho rằng các tế bào thần kinh hoạt động gửi tín hiệu để làm giãn các mạch máu trong não, giải phóng các hóc môn, các yếu tố hóa học trung gian và các chất gây viêm, chúng kết hợp với nhau gây ra chứng đau nửa đầu.

Thật không may mắn, phụ nữ nói chung có nhiều nguy cơ bị chứng đau nửa đầu. Những người có các thành viên gia đình bị chứng đau nửa đầu cũng dễ mắc bệnh nhiều hơn. Những nguyên nhân phổ biến khác gây đau nửa đầu gồm kinh nguyệt, đói, mệt, căng thẳng, mang thai và mãn kinh. Một số nghiên cứu khác công nhận rằng bột ngọt (MSG) trong chế độ ăn uống có thể gây bệnh đau nửa đầu, mặc dù kết quả vẫn gây tranh cãi.

Nói chung, lời khuyên của bác sỹ với hầu hết các căn bệnh đó chính là phòng bệnh hơn chữa bệnh. Tương tự như vậy trong điều trị chứng đau nửa đầu, sẽ là tốt hơn để biết những nguyên nhân cụ thể gây ra chứng đau nửa đầu của bạn và chủ động tìm kiếm để ngăn chặn chúng xảy ra. Ví dụ, nếu đói là nguyên nhân, bạn hãy đảm bảo các bữa ăn đều đặn hoặc ít nhất chuẩn bị sẵn đồ ăn nhẹ nếu đến bữa chưa kịp ăn. Nếu căng thẳng là nguyên nhân, hãy cố gắng cân đối công việc của bạn, đừng để đến hạn chót mới vội vàng làm việc. Ngủ đủ giấc và các bài tập thể dục thường xuyên sẽ giúp làm giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe nói chung.

Điều trị bằng thuốc chủ yếu khi bệnh nhân gặp các triệu chứng, gồm có thuốc giảm đau kết hợp với thuốc chống nôn. Thuốc đặc trị bệnh đau nửa đầu như Ergotamines, Cafergot, Triptans, và Zolmitriptan. Tác động của những loại thuốc này có thể gây co mạch trong các mạch máu não. Do đó, các loại thuốc này được khuyến cáo không nên dùng cho tất cả các bệnh nhân, đặc biệt là những người có tiền sử đột quỵ và bệnh tim mạch.

Đối với những trường hợp đau đầu dai dẳng, không nên dùng thuốc, khi tiêm độc tố Botulinum (Botox) gây ra những tác dụng khác nhau.

Nếu bạn vẫn còn thắc mắc về bệnh đau đầu không dứt của mình hay về các phương pháp điều trị khác nhau, hãy gọi cho bác sỹ gia đình, người sẽ đưa ra những lời khuyên hữu ích cho vấn đề của bạn.