VinFuture 2025: Vinh danh 4 nhà khoa học nghiên cứu vaccine HPV

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn (giữa) trao giải cho 4 nhà khoa học đoạt Giải thưởng chính VinFuture năm 2025.

Tối 5/12, Lễ trao Giải thưởng Khoa học Công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture lần thứ 5 diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội).

Tham dự Lễ trao giải VinFuture 2025 có Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc; lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, các tỉnh, thành phố; đại diện các cơ quan ngoại giao các nước, tổ chức quốc tế tại Việt Nam; các thành viên Hội đồng Giải thưởng, Hội đồng Sơ khảo VinFuture và các nhà khoa học nổi tiếng thế giới và Việt Nam.

Tại buổi lễ, Quỹ VinFuture chính thức công bố các chủ nhân Giải thưởng VinFuture 2025. Trong đó, Giải thưởng Chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD được trao cho TS. Douglas R. Lowy, TS. John T. Schiller, TS. Aimée R. Kreimer và GS. Maura L. Gillison (Hoa Kỳ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do virus Papilloma ở người (HPV) gây ra.

Công trình được đánh giá có tác động rộng lớn, xuất sắc nhất trong số hơn 1.700 hồ sơ đến từ hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ, gửi về VinFuture năm nay.

Các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của virus papilloma ở người do TS. Lowy và TS. Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vaccine HPV hiệu quả cao, ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Tiếp đó, phác đồ tiêm chủng liều đơn của TS. Kreimer - được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị áp dụng, đã mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vaccine tới người dân.

Song song, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm dịch tễ học của GS Gillison và TS Kreimer cũng xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể giảm thiểu nhờ tiêm vaccine HPV. Thành tựu của họ sẽ tiếp tục cứu sống hàng triệu người trong nhiều thập kỷ tới.

Bên cạnh Giải thưởng Chính, VinFuture 2025 cũng trao 3 giải đặc biệt, mỗi giải trị giá 500.000USD dành cho nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới, nhà khoa học nữ và nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển.

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển đã vinh danh GS. María Esperanza Martínez-Romero (Mexico) vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới.

GS. Martínez-Romero đã phát hiện và mô tả nhiều loài Rhizobium mới, góp phần mở rộng hiểu biết về phân loại vi sinh vật và tương tác cây-vi sinh trong nông nghiệp, mở ra hướng nghiên cứu mới về cộng sinh vi khuẩn-cây trồng, có tác động sâu rộng đến nông nghiệp bền vững trong bối cảnh nguồn lực hạn chế.

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nữ được trao cho GS. Mary-Claire King (Hoa Kỳ) vì sự phát hiện gene BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa. 

Việc xác định vị trí gene BRCA1 trên nhiễm sắc thể 17q21 vào năm 1990 - trước khi bộ gene người được giải mã, được xem là cột mốc lịch sử, khẳng định bản chất di truyền của nguy cơ ung thư và thay đổi cách tiếp cận phòng ngừa - điều trị trên toàn thế giới.

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới đã vinh danh 5 nhà khoa học: GS. Venkatesan Sundaresan (Hoa Kỳ), GS. Raphaël Mercier (Đức), TS. Emmanuel Guiderdoni (Pháp), TS. Imtiyaz Khanday (Hoa Kỳ) và TS. Delphine Mieulet (Pháp) vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống.

Cây lai có năng suất vượt trội so với cây bố mẹ nhưng việc sản xuất hạt giống lai cho cây lúa - nguồn lương thực chính của hơn một nửa dân số thế giới, lại phức tạp và tốn kém, khiến phần lớn nông dân khó có cơ hội tiếp cận.

Nhóm nghiên cứu đã tạo ra hạt giống lúa mang các đặc tính ưu việt giống hệt cây mẹ thông qua tự thụ phấn, dựa trên những hiểu biết mới về sinh học phát triển và di truyền, giúp cải thiện năng suất, giảm chi phí hạt giống và thúc đẩy an ninh lương thực bền vững.

Phát biểu tại Lễ trao giải thưởng VinFuture 2025, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn thay mặt Lãnh đạo Đảng, Nhà nước Việt Nam chúc mừng các nhà khoa học được vinh danh tại Giải thưởng năm nay.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá chủ đề của Giải thưởng năm nay là “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng”, như một lời kêu gọi mạnh mẽ mang tính toàn cầu về sự phát triển, trên tinh thần đoàn kết, tiến bộ, sẻ chia, tạo cơ hội cho mọi người dân, mọi quốc gia.

Theo Chủ tịch Quốc hội, thế giới đang đối mặt với nhiều biến động phức tạp. Biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến động kinh tế và cả những rủi ro chưa từng biết tới từ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới, đòi hỏi mỗi quốc gia phải tìm ra con đường phát triển phù hợp. Khoa học chỉ thực sự phát huy mạnh mẽ khi có sự hợp tác quốc tế sâu rộng, bình đẳng và bền bỉ.

"Việt Nam mong muốn cùng cộng đồng các nhà khoa học thế giới đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, thúc đẩy trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao, hợp tác chuyển giao công nghệ và triển khai các mô hình phát triển xanh, phát triển bao trùm. Chúng tôi sẵn sàng đồng hành với các quốc gia, tổ chức, viện nghiên cứu trên tinh thần cởi mở, trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau. Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm đến tin cậy, hấp dẫn của các nhà khoa học để các giá trị sáng tạo được sẻ chia và lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng quốc tế" - Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Sau 5 mùa giải VinFuture, đã có hơn 6.000 đề cử gửi về từ gần 110 quốc gia và vùng lãnh thổ trên cả 5 châu lục. 48 nhà khoa học kiệt xuất đã được tôn vinh, những người dẫn dắt xu hướng lĩnh vực khoa học quan trọng nhất như: Trí tuệ nhân tạo, năng lượng sạch, công nghệ sinh học, vật liệu mới, y học chính xác, an ninh lương thực.

Chia sẻ về các công trình được vinh danh năm nay, GS. Richard Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, cho biết, các Chủ nhân Giải thưởng VinFuture 2025 đã kiến tạo những tiến bộ khoa học mang tính bước ngoặt, đem lại lợi ích thiết thực cho sức khỏe con người và an ninh lương thực toàn cầu. Từ vaccine, hiểu biết về bệnh có căn nguyên di truyền, đến các phương pháp lai tạo giống cây trồng và quy trình canh tác bảo đảm sinh trưởng tối ưu - những thành tựu này cho thấy sức mạnh của khoa học khi được dẫn dắt bởi lòng nhân ái và tinh thần hợp tác xuyên biên giới. Khi tri thức phụng sự con người, chúng không chỉ mở rộng hiểu biết của chúng ta về thế giới, mà còn góp phần bảo vệ và nuôi dưỡng sự sống.

 

VinFuture 2024: Những tiến bộ làm thay đổi thế giới

Lễ trao Giải thưởng “Sản phẩm Vàng vì sức khỏe cộng đồng” năm 2025

Tặng 2000 gói tầm soát ung thư và xét nghiệm HPV cho phụ nữ yếu thế

Podcast: Tiêm HPV có ảnh hưởng đến kinh nguyệt không?