Hướng dẫn mới của WHO về chăm sóc sức khỏe tâm thần

Đã đến lúc quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe tâm thần

Trong bối cảnh dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần trên toàn cầu vẫn bị thiếu hụt nghiêm trọng về nguồn lực, khả năng tiếp cận và chất lượng; tài liệu này được kỳ vọng mang đến một khung hành động rõ ràng, thúc đẩy cải cách toàn diện, bảo đảm quyền con người và nâng cao chất lượng chăm sóc cho mọi đối tượng.

Theo WHO, hiện vẫn còn tới 90% người mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng ở một số quốc gia không được tiếp cận dịch vụ điều trị phù hợp. Nhiều nơi vẫn áp dụng mô hình chăm sóc tập trung lạc hậu, không đáp ứng các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế. Trước thực trạng đó, hướng dẫn mới ra đời, nhằm cung cấp cho các chính phủ công cụ cần thiết để xây dựng hệ thống dịch vụ toàn diện, công bằng và hiệu quả hơn.

Khung hành động toàn diện 

Hướng dẫn của WHO đề xuất các biện pháp cụ thể, nhằm thu hẹp khoảng cách trong chăm sóc sức khỏe tâm thần, đồng thời thúc đẩy các quốc gia triển khai chiến lược phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng. Nội dung trọng tâm bao gồm:

- Bảo vệ và thúc đẩy quyền con người, đồng thời bảo đảm rằng các chính sách và dịch vụ về sức khỏe tâm thần phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế về quyền con người.

- Thúc đẩy mô hình chăm sóc toàn diện, nhấn mạnh đến lối sống và sức khỏe thể chất, cùng với các can thiệp về tâm lý, xã hội và kinh tế.

- Giải quyết các yếu tố xã hội, kinh tế định hình và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần; bao gồm việc làm, nhà ở và giáo dục.

- Triển khai các chiến lược phòng ngừa và thúc đẩy sức khỏe tâm thần trên toàn dân.

- Tăng cường vai trò của người có trải nghiệm sống trong việc thiết kế và hoạch định chính sách, để bảo đảm các dịch vụ thực sự phù hợp và đáp ứng nhu cầu thực tế.

WHO nhấn mạnh, lĩnh vực chính sách cần được cải cách khẩn cấp, bao gồm: lãnh đạo và quản trị; tổ chức hệ thống dịch vụ; phát triển nhân lực; can thiệp lấy con người làm trung tâm và giải quyết các yếu tố xã hội.

Linh hoạt, phù hợp theo từng quốc gia

Hướng dẫn lần này không áp dụng chung cho mọi quốc gia mà cung cấp một cách đa dạng gồm các định hướng, chiến lược và hành động cụ thể, giúp các nhà hoạch định chính sách ưu tiên và điều chỉnh theo điều kiện, nguồn lực và cơ cấu vận hành tại từng nước.

Theo bà Michelle Funk, Trưởng đơn vị Chính sách, Pháp luật và Quyền con người thuộc Bộ phận Sức khỏe tâm thần và Lạm dụng chất gây nghiện (WHO), tài liệu này hướng tới xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần toàn diện, linh hoạt - bất kể đó là quốc gia có thu nhập thấp, trung bình hay cao.

Quá trình xây dựng và triển khai

Hướng dẫn được phát triển dựa trên quá trình tham vấn với các chuyên gia toàn cầu, nhà hoạch định chính sách và người từng có trải nghiệm sống với các vấn đề sức khỏe tâm thần. Đồng thời, tài liệu kế thừa những thành quả từ sáng kiến WHO QualityRights - vốn khuyến khích mô hình chăm sóc hướng tới phục hồi, lấy người bệnh làm trung tâm và tôn trọng quyền con người.

WHO cam kết hỗ trợ kỹ thuật và nâng cao năng lực cho các quốc gia trong quá trình triển khai hướng dẫn, với mục tiêu chung là thúc đẩy một hệ thống sức khỏe tâm thần công bằng, chất lượng và nhân văn hơn trên toàn cầu.