Nhiều quốc gia thiếu hụt dịch vụ y tế thiết yếu

Nhiều cơ sở y tế trên toàn cầu thiếu các dịch vụ vệ sinh cơ bản - Ảnh: WHO

Báo cáo có tên “Essential Services for Quality Care” (tạm dịch: Dịch vụ thiết yếu cho chăm sóc y tế chất lượng), tổng hợp dữ liệu toàn cầu về 5 yếu tố nền tảng trong chăm sóc sức khỏe, bao gồm: nước sạch, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân, điện và quản lý chất thải y tế. Đây là những điều kiện tối thiểu để bất kỳ cơ sở y tế nào có thể vận hành an toàn, hiệu quả và có khả năng kiểm soát lây nhiễm.

Ông Ruediger Krech, quyền Giám đốc Bộ phận Môi trường, Biến đổi khí hậu và sức khỏe của WHO, khẳng định: không thể cung cấp dịch vụ y tế chất lượng nếu thiếu những yếu tố cơ bản nêu trên. Ông nhấn mạnh, một cơ sở không có nước để rửa tay, không có điện để vận hành thiết bị, hoặc không có hệ thống xử lý rác thải đúng quy trình thì không thể bảo đảm an toàn. Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn liên quan đến đạo đức nghề y và quyền được chăm sóc sức khỏe của mọi người.

Những nội dung đáng chú ý của báo cáo

Năm 2022, gần 1 tỷ người trên thế giới vẫn phải khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế không bảo đảm nguồn điện. Trong đó, khoảng 433 triệu người điều trị tại nơi không có điện, còn 478 triệu người điều trị tại nơi chỉ có nguồn điện chập chờn, không ổn định. Việc thiếu điện ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành của các thiết bị thiết yếu như máy thở, tủ bảo quản vaccine hay hệ thống theo dõi bệnh nhân.

Năm 2023, tình trạng thiếu hụt dịch vụ cơ bản trong chăm sóc sức khỏe vẫn diễn ra trên diện rộng:

- 1,1 tỷ người điều trị tại cơ sở y tế thiếu nước sạch

- 3 tỷ người không tiếp cận đầy đủ dịch vụ vệ sinh môi trường cơ bản

- 1,7 tỷ người điều trị tại nơi thiếu dịch vụ vệ sinh cá nhân cơ bản

- 2,8 tỷ người được chăm sóc tại cơ sở thiếu hệ thống xử lý rác thải y tế cơ bản

Dù còn nhiều thách thức, báo cáo cho thấy các quốc gia đang có chuyển biến tích cực. Tính đến năm 2025, đã có 101 quốc gia cung cấp dữ liệu chính thức và được xác minh về tình trạng nước, vệ sinh, rác thải và điện trong các cơ sở y tế. Con số này tăng hơn gấp đôi so với năm 2020 (chỉ 47 quốc gia), cho thấy sự đồng thuận và hành động ngày càng rõ nét.

Hơn 80% quốc gia đã triển khai ít nhất một hành động ở cấp quốc gia, như xây dựng tiêu chuẩn, đánh giá hiện trạng hoặc xây dựng kế hoạch cải thiện.

Một số quốc gia có thu nhập thấp như Ethiopia, Malawi, Nepal, Rwanda và Uganda vẫn thể hiện sự sẵn sàng cao trong việc nâng cấp điều kiện y tế cơ bản, dù còn gặp nhiều khó khăn về tài chính. 

Tuy nhiên, hơn một nửa số quốc gia đã có kế hoạch hành động được phê duyệt, chỉ 1 trong 5 quốc gia báo cáo rằng họ có đủ ngân sách riêng để triển khai. Khoảng cách giữa cam kết chính sách và hành động thực tiễn vẫn còn lớn. Nếu không được khắc phục sớm, điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu nâng cao chất lượng y tế toàn cầu.

Vai trò của WASH và hành động quốc tế

Báo cáo lần này được trình bày tại cuộc họp cấp cao của Liên Hợp Quốc ngày 24/9 tại New York (Mỹ), quy tụ đại diện các quốc gia thành viên và tổ chức quốc tế. Sự kiện do Hungary và Philippines đồng chủ trì, trong vai trò lãnh đạo nhóm các quốc gia ủng hộ WASH trong cơ sở y tế. 

WASH là viết tắt của 3 yếu tố then chốt: "Water" (nước sạch), "Sanitation" (vệ sinh môi trường) và Hygiene (vệ sinh cá nhân). Đây là nền tảng để bất kỳ cơ sở y tế nào có thể cung cấp dịch vụ một cách an toàn, bền vững và có khả năng chống chịu với rủi ro.

Cuộc họp cũng nhằm thúc đẩy thực thi Nghị quyết A/RES/78/130 được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua năm 2023. Nghị quyết này kêu gọi các quốc gia bảo đảm rằng hệ thống y tế của mình có đủ điều kiện tiếp cận nước sạch, điện ổn định, vệ sinh đạt chuẩn và xử lý chất thải y tế hiệu quả. Đây là một phần quan trọng trong tiến trình thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc đến năm 2030, đặc biệt là mục tiêu bảo đảm sức khỏe toàn dân một cách công bằng, an toàn và bền vững.

 

Rút ngắn khoảng cách từ WHO-GMP lên các tiêu chuẩn cao hơn

WHO cảnh báo nguy cơ lây lan virus Chikungunya

Tổng Giám đốc WHO đánh giá cao chính sách y tế của Việt Nam

WHO phát động tháng “tự chăm sóc sức khỏe” năm 2025