Tái định hình văn hóa làm việc độc hại

Hạn chế tình trạng làm thêm giờ thúc đẩy môi trường làm việc nhân văn hơn

Tắt điện, tan làm đúng giờ

Văn hóa làm việc 996 là mô hình làm việc phổ biến ở Trung Quốc, khi người lao động phải “cày cuốc” từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần. Dù số giờ làm vượt quá mức quy định trong Luật Lao động, 996 lại là tiêu chuẩn của nhiều công ty, doanh nghiệp tại đất nước tỷ dân này.

May thay, thời gian gần đây, người lao động tại Trung Quốc có thể tạm "thở phào" trước văn hóa làm việc độc hại này. Giới chức nước này cũng thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc chấn chỉnh văn hóa làm việc thiếu lành mạnh, bảo vệ tốt hơn quyền nghỉ ngơi của người lao động và tăng cường giám sát các hành vi kéo dài thời gian làm việc bất hợp pháp của doanh nghiệp.

Một số công ty trong nước đã có động thái nới lỏng lịch làm việc căng thẳng. Hãng sản xuất drone DJI có trụ sở tại Thâm Quyến trở thành chủ đề nóng trên mạng xã hội Weibo, khi một số nhân viên chia sẻ rằng họ không được phép làm thêm giờ sau 9 giờ tối. Theo các bài đăng, nhân sự của DJI thường xuyên kiểm tra các tòa nhà văn phòng và yêu cầu nhân viên rời khỏi công ty đúng giờ. 

Tập đoàn sản xuất đồ gia dụng Midea cũng đưa ra thông báo nội bộ vào cuối tháng 1 về việc tối ưu hóa phương thức làm việc. Doanh nghiệp này yêu cầu nhân viên không tổ chức họp hoặc làm thêm giờ một cách hình thức (tức là không tạo ra doanh thu hay giá trị cốt lõi) ngoài giờ làm việc, giảm bớt số nhóm trò chuyện công việc và loại bỏ các thủ tục rườm rà.

Trước đây, giờ tan làm là thước đo sự mẫn cán và khả năng cống hiến của người lao động. Nhiều nhân viên cảm thấy xấu hổ khi rời văn phòng đúng 6 giờ chiều, hoặc không dám tan ca trước sếp. Nhưng hiện nay, nhiều doanh nghiệp còn “đóng cửa, tắt đèn” để thúc giục nhân viên tan làm đúng giờ.

Theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, số giờ làm việc trung bình của nhân viên tại các công ty nội địa đã tăng lên 49 giờ/tuần vào năm 2024. Trong khi đó, theo Luật Lao động nước này, nhân viên không được làm việc quá 8 giờ/ngày và 44 giờ/tuần. Người sử dụng lao động chỉ có thể kéo dài thời gian làm việc tối đa 1 giờ/ngày nếu có sự thỏa thuận với công đoàn và nhân viên.

Giảm giờ làm, tăng năng suất

Các chuyên gia nhận định rằng, việc doanh nghiệp rút ngắn giờ làm hoặc cải thiện phương thức làm việc sẽ giúp bảo vệ quyền lợi của người lao động, nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời tạo ra triển vọng phát triển bền vững hơn bằng cách đặt con người vào vị trí trung tâm.

Li Qiang, Phó chủ tịch Cổng thông tin tuyển dụng Zhaopin, cho rằng: "Làm thêm giờ và văn hóa 996 là cách doanh nghiệp giành lợi thế trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.” Tuy nhiên, tâm thế của người làm công ăn lương về sự nghiệp và quan hệ lao động trong thời đại này đã thay đổi hoàn toàn. Các nhà tuyển dụng nhận ra rằng, ép nhân viên làm thêm giờ chỉ khiến họ mất dần đam mê và lòng trung thành với công việc. 

Đồng quan điểm, Giáo sư Li Chang'an tại Học viện Nghiên cứu Kinh tế Mở Trung Quốc, Đại học Kinh tế và Thương mại Quốc tế Bắc Kinh, nhận định rằng văn hóa làm việc phi lý này đã xâm phạm quyền lợi của người lao động. "Cày cuốc" kiểu 996 khiến người lao động khó cân bằng giữa công việc và cuộc sống cá nhân, thậm chí có thể gặp các vấn đề về sức khỏe hoặc hôn nhân.

Giáo sư Li tin rằng thay đổi mô hình làm việc sẽ tạo ra động lực cho nền kinh tế: "Trách nhiệm xã hội và chính sách bảo vệ quyền nghỉ ngơi của nhân viên đang trở thành yếu tố giúp các doanh nghiệp nâng cao sức hút với người lao động. Tôi hy vọng sẽ có thêm nhiều công ty áp dụng văn hóa làm việc hợp lý và nhân văn hơn để giảm tải cho nhân viên, từ đó tạo ra môi trường làm việc hài hòa, thúc đẩy tiêu dùng và tăng tỷ lệ kết hôn”.

Giảm giờ làm cho người lao động là biện pháp đã được nhiều quốc gia thực hiện trong những năm gần đây. Kể từ khi mô hình tuần làm việc 4 ngày được áp dụng thành công ở Ireland vào năm 2015, Mỹ, Nhật Bản và một số quốc gia khác đưa vào thử nghiệm. Kết quả cho thấy 9/10 người lao động hài lòng và muốn duy trì chế độ làm việc này, họ cũng tìm được sự cân bằng giữa công việc - cuộc sống.

Nghiên cứu tại Tây Ban Nha năm 2023 cho thấy, làm việc 4 ngày/tuần giúp tăng năng suất lao động, cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần cho người lao động, thậm chí còn giảm lượng phát thải khí CO2. Khi có thêm một ngày nghỉ trong tuần, người lao động có thể tham gia các hoạt động thể thao, thư giãn và nấu ăn. Nhờ đó, họ nhận thức về sức khỏe tốt hơn, mức độ căng thẳng và mệt mỏi giảm rõ rệt. 

 

Quyền được ngồi của người lao động

Tăng cường công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản cho công nhân lao động

71% người bệnh sau đột quỵ bị mất khả năng lao động

Trầm cảm, áp lực và vấn đề sức khỏe tâm thần ở người lao động