Các bệnh do phế cầu khuẩn ngày càng tăng, diễn biến khó lường

Phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân chính gây viêm phổi mắc phải trong cộng đồng

Phế cầu khuẩn là gì?

Phế cầu khuẩn (tên tiếng Anh: Streptococcus Pneumoniae) là loại vi khuẩn khu trú tại vùng mũi - họng. Các bệnh do phế cầu khuẩn có thể để lại di chứng và có tỷ lệ tử vong từ 10 - 20%. Đặc biệt, ở trẻ nhỏ hay người già, tỷ lệ tử vong có thể lên tới 50%.

Vi khuẩn phế cầu có nhiều type khác nhau, có thể thường trú trong vùng hầu họng của đa số người khỏe mạnh, sẵn sàng tấn công ngay khi có cơ hội. Khi hệ miễn dịch bắt đầu suy yếu do yếu tố tự nhiên như tuổi già hay do các bệnh mạn tính ở thận, hệ tim mạch, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)... cơ thể dễ bị tổn thương bởi phế cầu khuẩn hơn.

Phế cầu khuẩn chính là “thủ phạm” gây ra nhiều bệnh nguy hiểm, thậm chí nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn rất khó điều trị và tốn kém cho gia đình và ngành y tế. Theo đó, phế cầu khuẩn gây ra nhiều bệnh lý khác nhau bao gồm: Các bệnh nhiễm trùng thường gặp với tần suất cao như viêm tai giữa hoặc viêm xoang; Các bệnh nhiễm trùng nặng và nguy hiểm đến tính mạng như viêm phổi, viêm mũi họng, viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm trùng huyết… Tại Việt Nam, phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân chính gây viêm phổi mắc phải trong cộng đồng (bệnh nhiễm trùng phổ biến và gây tử vong hàng đầu ở nước ta).

Ước tính mỗi năm phế cầu khuẩn gây ra khoảng 14,5 triệu ca bệnh nặng và dẫn đến khoảng 826.000 trường hợp tử vong trên toàn cầu.

Các bệnh do phế cầu khuẩn đang ngày càng phổ biến, diễn biến khó lường

Theo Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Mỹ (CDC Mỹ), tuổi tác cao là một yếu tố nguy cơ lớn trước bệnh do phế cầu khuẩn. Người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ nhập viện do viêm phổi phế cầu cao hơn gấp 6 lần so với người trẻ khỏe mạnh.

Bên cạnh đó, người trưởng thành ở mọi lứa tuổi nếu mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen, đái tháo đường, hoặc bệnh tim mạch cũng có nguy cơ gặp biến chứng do nhiễm phế cầu từ nhẹ đến nghiêm trọng, cao hơn gấp 3 - 8 lần so với người khỏe mạnh cùng độ tuổi.

Tại Việt Nam, dân số đang có xu hướng già hóa nhanh chóng, cộng thêm việc các bệnh lý mạn tính có xu hướng xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn khiến số lượng người có nguy cơ cao trước phế cầu khuẩn ngày càng gia tăng.

Đáng lưu ý, các type huyết thanh phế cầu khuẩn gây nhiễm trùng xâm lấn và tử vong vẫn luôn lưu hành trong cộng đồng. Đồng thời, tình trạng kháng kháng sinh của phế cầu khuẩn ngày càng phổ biến, khiến việc điều trị kém hiệu quả hơn, kéo dài thời gian hồi phục và tăng chi phí chăm sóc.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cảnh báo bệnh do phế cầu khuẩn vẫn là một thách thức y tế lớn và nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp phòng ngừa bao phủ rộng hơn.

Cần ưu tiên phòng ngừa phế cầu khuẩn cho nhóm nguy cơ cao

 

FDA Hoa Kỳ chấp thuận vaccine phế cầu khuẩn thế hệ tiếp theo của Pfizer

Podcast: Hiểm họa khi trẻ ngồi lâu trong ô tô mùa nắng nóng

Theo PGS.TS.BS. Lê Khắc Bảo, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, phế cầu khuẩn đã, đang và sẽ là tác nhân chính gây ra gánh nặng nhiễm khuẩn hô hấp dưới ở người trưởng thành. Dù đã có giải pháp phòng ngừa, gánh nặng bệnh vẫn còn đáng kể khi nhóm dân số có nguy cơ ngày càng đông, cùng với sự gia tăng của các type huyết thanh vi khuẩn nằm ngoài phạm vi bảo vệ hiện tại.

Do đó, việc nâng cao năng lực dự phòng và cập nhật các biện pháp bảo vệ, bao gồm vaccine có khả năng phòng ngừa các type gây bệnh trong độ phủ hiện tại cũng như các type mới mà công nghệ cộng hợp đa giá nhắm đến trở thành yêu cầu cấp thiết.

Đến nay, Bộ Y tế đã cấp phép lưu hành 5 loại vaccine phòng phế cầu khuẩn, mỗi loại có phương pháp phát triển, số lượng type huyết thanh bao phủ, quá trình nghiên cứu lâm sàng và hồ sơ sau triển khai tiêm chủng khác nhau.

Trong đó, có 4 loại là vaccine theo công nghệ cộng hợp - loại công nghệ có khả năng tạo trí nhớ miễn dịch và giảm lượng phế cầu lưu trú ở vùng hầu họng, góp phần bảo vệ lâu dài và tăng cường miễn dịch cộng đồng.

Với mức độ gây nhiều bệnh nguy hiểm, phòng bệnh phế cầu khuẩn bằng việc tiêm vaccine sớm cho trẻ từ 6 tuần tuổi là cách giảm thiểu đáng kể tỷ lệ tử vong, đồng thời cũng giảm chi phí và thời gian chữa bệnh.

Ngoài việc tiêm vaccine, các chuyên gia cũng khuyến cáo người dân cần thực hiện những điều sau để tránh tiếp xúc, lây lan phế cầu khuẩn:

- Cần rửa tay sạch bằng xà phòng trước và sau khi ăn, hoặc sau khi tiếp xúc với các bề mặt công cộng.

- Che chắn vùng mũi – miệng khi ho và hắt hơi.

- Tránh hút thuốc lá (chủ động và thụ động).

- Tránh tiếp xúc với những đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về hô hấp.

- Nên đeo khẩu trang khi đến những nơi đông người.