Căn bệnh CTE mà nghi phạm vụ xả súng tại New York (Mỹ) nhắc tới là gì?

Hình ảnh nghi phạm trong vụ xả súng ngày 28/7 tại một tòa tháp văn phòng ở Midtown Manhattan, New York (Mỹ) Ảnh: ABC News.

CTE: Căn bệnh thoái hóa não do chấn thương lặp đi lặp lại

Bệnh não chấn thương mạn tính (Chronic Traumatic Encephalopathy - CTE) là một tình trạng thoái hóa não tiến triển, nguyên nhân chính là những chấn thương đầu lặp đi lặp lại trong thời gian dài. Căn bệnh này thường gặp ở các vận động viên tham gia những môn thể thao đối kháng mạnh như bóng bầu dục.

Ban đầu, CTE được phát hiện ở các võ sĩ quyền Anh với tên gọi "hội chứng say đòn". Bệnh có thể dẫn đến nhiều vấn đề thần kinh nghiêm trọng như sa sút trí tuệ sớm, suy giảm trí nhớ, thay đổi tính cách, và rối loạn vận động tương tự bệnh Parkinson.

Tiến sĩ Aaron Lord, Trưởng khoa Thần kinh tại Trung tâm Y tế NYU Langone (Mỹ) và chuyên gia về chấn thương não, nhấn mạnh rằng bất kỳ ai từng bị chấn thương đầu lặp đi lặp lại đều có nguy cơ mắc CTE.

Mối liên hệ giữa CTE và hành vi bạo lực/tự sát

Mối liên hệ giữa CTE và hành vi tự sát đang được các nhà khoa học tích cực nghiên cứu, do tỉ lệ mắc CTE dường như cao hơn ở nhóm vận động viên chuyên nghiệp từng tự sát. Theo báo cáo năm 2024, khoảng một phần ba cựu cầu thủ Liên đoàn Bóng bầu dục Quốc gia Mỹ (NFL) nghi ngờ bản thân mắc bệnh. NFL lần đầu công khai thừa nhận mối liên hệ giữa CTE và bóng bầu dục vào năm 2016.

Trường hợp điển hình là cựu cầu thủ Phillip Adams, người đã giết chết sáu người trước khi tự sát vào năm 2021, được khám nghiệm và phát hiện mắc CTE ở mức độ nghiêm trọng.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Lord lưu ý rằng chưa có kết luận rõ ràng về tỉ lệ mắc bệnh trong dân số hoặc ở từng nhóm vận động viên cụ thể. "Đây vẫn là một căn bệnh mới, chúng ta còn đang trong quá trình định nghĩa," ông cho biết.

Ngoài ra, CTE cũng được cho là có liên quan đến xu hướng bạo lực, mất kiểm soát hành vi và biến đổi tính cách. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi về vai trò của CTE trong các vụ việc như xả súng.

Chẩn đoán và nhận biết CTE

Theo Tiến sĩ Lord, việc chẩn đoán CTE chỉ có thể thực hiện sau khi tử thi được khám nghiệm. Ngay cả khi đó, việc xác định cũng rất khó khăn do chưa có tiêu chí chẩn đoán cụ thể. Cần có bằng chứng về sự thoái hóa mô não và sự hiện diện bất thường của các cụm protein quanh mạch máu não.

Dù vậy, một số dấu hiệu có thể khiến bệnh nhân và bác sĩ nghi ngờ về CTE, đặc biệt khi có tiền sử chấn thương đầu (cả về số lượng và mức độ nghiêm trọng) và xuất hiện thay đổi rõ rệt về tâm trạng và hành vi. Chụp MRI có thể phát hiện những thay đổi phù hợp với biểu hiện của CTE, nhưng chưa đủ để đưa ra chẩn đoán chính thức.

CTE cũng dễ bị nhầm lẫn với các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm nặng, tâm thần phân liệt hoặc rối loạn lưỡng cực.

Phòng ngừa và điều trị CTE

Hiện chưa có phương pháp điều trị trực tiếp CTE. Tuy nhiên, thuốc điều trị tâm thần có thể giúp kiểm soát hành vi và các triệu chứng khác, theo Tiến sĩ Lord.

Điều quan trọng cần nhớ là không phải ai bị chấn động não cũng sẽ phát triển thành CTE. Cách tốt nhất để phòng bệnh vẫn là tránh những chấn thương đầu, như thắt dây an toàn, đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông hoặc chơi thể thao. Mặc dù bệnh thường gặp ở người lớn tuổi do chấn thương tích lũy, nhưng chỉ một cú va chạm mạnh vào đầu cũng có thể gây tổn thương vĩnh viễn, ngay cả khi không dẫn đến CTE.

"Chỉ cần một tai nạn xe hơi khiến vùng thùy trán của não bị tổn thương cũng có thể gây ra thay đổi vĩnh viễn về tính cách, kiểm soát xung động và tâm thần," Tiến sĩ Lord cảnh báo.

 

Run tay chân, run môi có phải do ngã chấn thương đầu không?

Chấn thương đầu khi nào thì nguy hiểm?

5 triệu chứng thường gặp sau khi bị chấn thương đầu

Nên làm gì khi trẻ bị ngã chấn thương đầu?