Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí

Phiên thảo luận thứ 10 của Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ II với chủ đề “Nghị quyết 18 và yêu cầu đổi mới nhân sự báo chí”.

Sáp nhập không đơn thuần là tổ chức lại

Nghị quyết 18 được nhìn nhận như một chất xúc tác mạnh mẽ, thúc đẩy các cơ quan báo chí tái cấu trúc để thích nghi với thời đại. Ông Phạm Văn Tuấn, Giám đốc Trung tâm Báo chí và Truyền thông TP. Hải Phòng cho biết, Hải Phòng là địa phương thứ ba trên cả nước thực hiện việc hợp nhất báo và đài truyền hình. Quá trình này đặt ra không ít thách thức về sự khác biệt trong văn hóa làm việc, cơ chế tài chính và thói quen nghề nghiệp. "Một phóng viên báo in khi chuyển sang làm truyền hình phải học lại từ đầu", ông Tuấn chia sẻ.

Tuy nhiên, tinh thần đổi mới không dừng lại ở việc gộp các phòng ban. Với Báo Nông thôn Ngày nay/Báo điện tử Dân Việt, việc tái cấu trúc theo Nghị quyết 18 đã được triển khai từ ngày 1/3. Tổng Biên tập Nguyễn Văn Hoài cho biết, sau ba tháng, mô hình mới đã giúp nâng cao hiệu quả và khơi dậy tinh thần sáng tạo trong nội bộ. "Không còn mô hình 'nhiều người làm một việc', mà là 'một người làm được nhiều việc'", ông nhấn mạnh.

Tương tự, tại Báo Văn hóa, việc tiếp nhận thêm nhân sự từ Báo Tổ quốc cũng đặt ra yêu cầu cao về tổ chức và thích nghi. Tổng Biên tập Nguyễn Anh Vũ chia sẻ, dù chỉ là sự thay đổi quy mô nhỏ, nhưng cũng gây ra những xáo trộn ban đầu. Tuy nhiên, sau hai tháng triển khai, môi trường làm việc đã ổn định hơn, đồng thời xuất hiện sự cạnh tranh tích cực trong sản xuất nội dung, mở ra nhiều cơ hội phát triển mới.

Nhân lực báo chí đang thiếu hụt lực lượng trẻ

Ông Nguyễn Minh Đức, Tổng Biên tập Báo Hà Nội mới, bày tỏ lo ngại về cơ cấu nhân sự đang bị già hóa. "Tuổi trung bình của đội ngũ là 49. Chúng tôi đang thiếu hụt trầm trọng nhân sự trẻ, đặc biệt là ở mảng báo chí đa phương tiện", ông nói. Trong khi đó, yêu cầu chuyển đổi số và sản xuất nội dung đa nền tảng đang ngày càng rõ nét.

Việc tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết 18 không đồng nghĩa với việc đã có đủ người làm. Nhiều vị trí quan trọng như thiết kế đồ họa, SEO, quảng cáo trực tuyến vẫn còn đang thiếu hụt.

Đào tạo thích ứng: Trường học không thể đứng ngoài cuộc

Theo TS. Lê Thu Hà – Phó Viện trưởng Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, các cơ sở đào tạo không đợi đến khi có Nghị quyết 18 mới bắt đầu đổi mới, mà đã chủ động thích ứng từ nhiều năm qua với xu thế công nghệ và nhu cầu thị trường. Bà cho biết, mô hình đào tạo hiện nay phải liên ngành, ứng dụng cao, giúp sinh viên ra trường có thể đáp ứng ngay yêu cầu thực tiễn của các tòa soạn hiện đại.

Song song đó, TS. Phan Văn Kiền (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) lại nhấn mạnh vai trò phối hợp giữa nhà trường, tòa soạn và cá nhân trong việc chuẩn bị nguồn nhân lực thích ứng với chuyển đổi. "Đào tạo báo chí không thể chỉ là chuyện của nhà trường. Muốn có người làm báo đủ năng lực, phải có sự chung tay từ cả ba phía", ông nói.

Làm chủ công nghệ - bài toán bắt buộc của người làm báo

Một điểm nhấn trong phiên thảo luận đến từ góc nhìn công nghệ. Chuyên gia truyền thông và AI, ông Nguyễn Phong Anh, cho rằng AI đang làm thay đổi căn bản cách vận hành của các tòa soạn. Những vị trí từng rất cần thiết cho sinh viên mới ra trường như gỡ băng, chỉnh sửa văn bản giờ đây đã có công cụ hỗ trợ. Điều này khiến yêu cầu tuyển dụng đầu vào cao hơn: sinh viên không chỉ cần năng lực báo chí mà còn phải nhanh chóng học hỏi và làm chủ công nghệ.

"Người làm báo ngày nay không thể chỉ giỏi viết. Họ phải biết dẫn dắt công cụ, hiểu được logic AI để biến nó thành trợ lý của mình. AI không khiến nhà báo nhàn hơn, mà buộc họ phải tư duy nhanh hơn", ông nói.

Theo ông, chỉ một nhóm nhỏ người có khả năng thật sự làm chủ AI mới tạo ra khác biệt. Vì vậy, các cơ sở đào tạo cần đặc biệt chú trọng đến việc phát triển tư duy phản biện, khả năng học hỏi nhanh và sử dụng công cụ công nghệ một cách chủ động.

Tổng Biên tập Báo Hà Nội mới, ông Nguyễn Minh Đức, cũng đồng tình rằng AI là công cụ hữu ích nhưng không thể thay thế các giá trị cốt lõi của nghề báo như đạo đức, tính nhân văn và trách nhiệm xã hội. "Nội lực và bản lĩnh người làm báo mới là yếu tố quyết định trong việc dẫn dắt thông tin và định hướng dư luận xã hội", ông nhấn mạnh.

Phiên thảo luận khép lại bằng một thông điệp chung: Nghị quyết 18 không đơn thuần là câu chuyện về tổ chức, mà là cú hích cần thiết để ngành báo chí Việt Nam đổi mới mạnh mẽ, thích ứng nhanh chóng và phát triển bền vững trong thời đại số.

 

Hội Báo toàn quốc 2025: Tiếp nối một thế kỷ vẻ vang

Hội Báo toàn quốc năm 2025 có gì?

Bế mạc Hội Báo toàn quốc 2024

Khai mạc Hội Báo toàn quốc 2024 tại TP.HCM