Xã hội

Những rào cản khi nuôi con bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu

SUCKHOE+ | Hầu như chúng ta đều biết những lợi ích tuyệt vời của sữa mẹ đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn tại nước ta là hơn 50% các bà mẹ không thể duy trì việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu. Có nhiều nguyên nhân đang cản trở hành trình thiêng liêng nuôi con bằng sữa mẹ, đòi hỏi sự nhìn nhận và giải quyết từ nhiều phía.

04/08/2025 16:16

Trẻ sơ sinh cần được cho bú sớm trong vòng 1 giờ đầu sau khi sinh

“Bệnh viện Thực hành Nuôi con bằng sữa mẹ xuất sắc” đầu tiên tại Hà Nội

4 vấn đề thường gặp khi nuôi con bằng sữa mẹ

Nuôi con bằng sữa mẹ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim ở phụ nữ

Cho trẻ bú sữa mẹ trong vòng 1 giờ sau khi sinh làm giảm nguy cơ tử vong

Lợi ích khi nuôi con bằng sữa mẹ

Sữa mẹ được biết đến là thức ăn tốt nhất cho sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ nhỏ. Trong sữa mẹ có chứa các dưỡng chất, kháng thể đáp ứng đầy đủ các nhu cầu thay đổi của trẻ và bảo vệ trẻ khỏi viêm nhiễm, bệnh tật. Trẻ được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng nguồn sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời sẽ phát triển toàn diện cả về thể lực và trí tuệ, sức đề kháng tốt.

Theo nhóm chuyên gia Bệnh viện Phụ sản - Nhi Đà Nẵng, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), nuôi con bằng sữa mẹ là giải pháp quan trọng nhất trong phòng ngừa bệnh tật và tử vong phụ nữ và trẻ em. Ước tính hàng năm nuôi con bằng sữa mẹ giúp phòng ngừa được trên 22.000 trường hợp tử vong do ung thư vú và 800.000 trường hợp tử vong dưới 5 tuổi nếu phụ nữ ở các nước tăng cường cho con bú mẹ đến 24 tháng.

Đối với phụ nữ, cho con bú giúp giảm nguy cơ tử vong ung thư vú, ung thư buồng trứng, đái tháo đường, bệnh mạch vành loãng xương, bệnh lý chuyển hóa, viêm khớp dạng thấp và bệnh Alzheimer.

Còn với trẻ em, bú mẹ giúp giảm các bệnh lý nhiễm trùng như viêm phổi, tiêu chảy, giảm nguy cơ đái tháo đường, giảm tỉ lệ thừa cân béo phì, phòng ngừa dậy thì sớm so với trẻ bú sữa công thức. Đặc biệt trẻ được bú sữa mẹ tăng chỉ số thông minh và khi trưởng thành có thu nhập, hiệu quả xã hội cao hơn.

Vẫn còn nhiều rào cản khi nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ

Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới trẻ sơ sinh cần được cho bú sớm (trong vòng 1 giờ đầu sau khi sinh) và được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời, sau đó ăn bổ sung hợp lý nhưng vẫn duy trì cho bú mẹ đến 24 tháng tuổi. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn là tại nước ta có hơn 50% các bà mẹ không thể duy trì việc nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu và trên 80% bà mẹ đã không thể cho con bú sữa mẹ đến 24 tháng tuổi. Điều này cho thấy vẫn còn nhiều nguyên nhân đang cản trở hành trình thiêng liêng nuôi con bằng sữa mẹ, đòi hỏi sự nhìn nhận và giải quyết từ nhiều phía.

Một trong những rào cản lớn đến từ việc chăm sóc trước và trong khi sinh. Nhiều phòng khám sản khoa trước sinh chưa thực sự chú trọng tư vấn đầy đủ về lợi ích và kỹ thuật nuôi con bằng sữa mẹ, thậm chí chính nhân viên y tế cũng chưa nhận thức hết tầm quan trọng của nó. Tại nhiều phòng sinh, không có người thân đồng hành, thiếu sự hỗ trợ và động viên của nhân viên y tế làm bà mẹ căng thẳng, đau đớn, tăng tiết các hormone bất lợi có thể ức chế quá trình tiết sữa mẹ. Phòng sinh thiếu thân thiện cùng với hạn chế vận động trong chuyển dạ làm tăng tỉ lệ mổ đẻ không cần thiết và giảm cơ hội tiếp cận sữa mẹ.

Ngay sau sinh, nhiều trẻ không được thực hiện da kề da đầy đủ trong ít nhất 90 phút, không được tạo điều kiện bú mẹ cữ đầu tiên trên ngực mẹ, đặc biệt đối với trẻ mổ đẻ. Việc cách ly mẹ con không cần thiết, thiếu chăm sóc da kề da, cùng với việc lạm dụng sữa công thức trong những ngày đầu đã làm giảm khả năng nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ.

Nhân viên y tế hướng dẫn mẹ cho con bú đúng cách

Trong 6 tháng đầu tiên, nhiều bà mẹ lo lắng về việc đi làm lại sau 6 tháng nghỉ thai sản, không có đủ thời gian vắt sữa và cho con bú trực tiếp. Vì vậy, họ có xu hướng tập cho con bú sữa công thức từ 1-2 tháng trước khi trở lại công sở, làm gián đoạn quá trình bú mẹ tự nhiên. Đáng tiếc hơn, từ 6 đến 24 tháng, không ít bà mẹ lại lầm tưởng rằng sữa mẹ đã hết chất dinh dưỡng, dẫn đến việc lựa chọn sữa công thức thay thế, bỏ lỡ giai đoạn vàng để tiếp tục cung cấp kháng thể và dinh dưỡng quan trọng cho con.

Cuối cùng, tác động của các công ty sữa công thức đóng vai trò không nhỏ. Việc quảng cáo sữa công thức từ trước sinh, với những lời lẽ hấp dẫn về "sữa bà bầu" hay "lợi ích vượt trội", đã tác động mạnh mẽ đến tâm lý và quyết định của các bà mẹ. Ngay cả trong các phòng mạch tư nhân, dù không cố ý, nhưng việc tư vấn chưa chuẩn xác có thể vô tình làm bà mẹ chọn lựa cả sữa công thức đồng hành cùng sữa mẹ. Đáng lo ngại hơn, sự tài trợ của các hãng sữa công thức cho các chuyên gia y tế có thể giúp thương hiệu sữa công thức len lõi vào các cơ sở y tế khiến phụ huynh ngộ nhận chọn lựa làm nguôn dinh dưỡng chính cho con mình trong những năm đầu đời.

Giải pháp nào để tăng tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ?

Trong những năm qua, ngành y tế nước ta đã thực hiện nhiều chiến lược quan trọng để đẩy mạnh việc nuôi con bằng sữa mẹ, tuy vậy, nguồn lực y tế còn hạn chế cũng khiến việc can thiệp và hỗ trợ toàn diện cho các bà mẹ chưa thể diễn ra như mong đợi. Trong khi chờ đợi sự hoàn thiện của hệ thống y tế, mỗi chúng ta hãy giúp thúc đẩy, hỗ trợ, giải quyết các rào cản, nâng cao nhận thức, truyền tải các thông điệp quan trọng về lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ để mỗi trẻ em ra đời không mất đi quyền được ôm ấp trong vòng tay bà mẹ, được bú những giọt sữa mẹ ngọt ngào quý giá trong giờ đầu sau sinh, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến sau 24 tháng tuổi.

Hưởng ứng Tuần lễ Thế giới Nuôi con bằng sữa mẹ diễn ra từ ngày 1-7/8, Cục Bà mẹ và Trẻ em, Bộ Y tế đề nghị các địa phương tăng cường thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia và Chương trình chăm sóc dinh dưỡng trong 1.000 ngày đầu đời, nhằm bảo đảm hỗ trợ nuôi con bằng sữa mẹ cho mọi bà mẹ, đặc biệt ưu tiên nhóm phụ nữ tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Tùy theo điều kiện thực tế, các địa phương cần chỉ đạo cơ sở y tế trên địa bàn triển khai các hoạt động thúc đẩy nuôi con bằng sữa mẹ một cách phù hợp và hiệu quả.

Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện sản, nhi và cơ sở khám chữa bệnh có khoa sản, nhi hoặc sản – nhi nghiêm túc tuân thủ Nghị định số 100/2014/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý việc kinh doanh và sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng thay thế sữa mẹ, bình bú, núm vú nhân tạo. Đồng thời, cần phổ biến, quán triệt nội dung Nghị định đến toàn thể nhân viên y tế.

Bên cạnh đó, các đơn vị cần triển khai hiệu quả Thông tư số 38/2016/TT-BYT về thúc đẩy nuôi con bằng sữa mẹ tại các cơ sở khám, chữa bệnh. Trong đó, nhấn mạnh việc duy trì tư vấn cho phụ nữ mang thai và sau sinh về lợi ích của nuôi con bằng sữa mẹ; hướng dẫn cách cho con bú đúng cách, bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, duy trì đến 24 tháng tuổi; đồng thời hỗ trợ nhóm trẻ sinh non, nhẹ cân, bệnh lý được tiếp cận nguồn sữa mẹ. Đặc biệt, việc thực hiện chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh trong và ngay sau sinh là yếu tố then chốt giúp nâng cao tỷ lệ trẻ được bú mẹ sớm trong vòng 1 giờ đầu đời.