Tại sao Ebola bùng phát mạnh và khó kiểm soát?

Nhân viên y tế khử khuẩn dịch Ebola

Truy tìm nguồn gốc dịch bệnh

Theo phán đoán của các nhà nghiên cứu, bệnh nhân đầu tiên mắc Ebola là một cậu bé 2 tuổi, tại ngôi làng Guéckédou, Đông Nam Guinea. qua đời ngày 6/12/2013. Guéckédou nằm ở giao lộ của 3 quốc gia Sierra Leone, Guinea và Liberia. Một tuần sau, mẹ của cậu bé qua đời. Sau đó là đứa em gái 3 tuổi và bà ngoại của cậu. Tất cả đều có triệu chứng sốt, tiêu chảy, nôn mửa, nhưng không ai biết là căn bệnh gì. Sau đó, virus Ebola đã lây lan sang những người đưa tang, nhân viên y tế và hàng chục người khác tại 3 quốc gia Tây Phi.

Một số nghiên cứu cho rằng, virus Ebola lây nhiễm qua khỉ, vượn và cũng lây nhiễm sang loài dơi ăn quả mà không làm hại chúng. Mọi người có thể bị nhiễm bệnh do ăn trái cây hoặc các loại thực phẩm chưa nấu chín bị nhiễm khuẩn từ phân dơi nhiễm bệnh.

Máu, dịch tiết cơ thể và đặc biệt là xác chết của bệnh nhân nhiễm bệnh giống như một quả bom virus. Điều đáng nói là những nước này lại có truyền thống rửa xác người bằng tay và những người viếng đám tang chạm vào người chết.

Không kiểm soát nổi bệnh nhân mắc bệnh

Không giống như những lần bùng phát dịch Ebola khác chỉ xảy ra ở những vùng sâu, nông thôn. Lần này, Ebola bắt đầu ở khu vực biên giới, nơi có nhiều người qua lại với những chiếc xe tải nhỏ và xe ba gác chen chúc hành khách. Vì thế, lần này, Ebola phát triển nhanh thậm chí trước cả khi nhân viên y tế nhận biết được chuyện gì đang xảy ra.

Tại phiên điều trần Quốc hội tuần trước, Ken Isaacs, Phó Chủ tịch của Samarittan’s Purse cho biết, nhóm viện trợ và Tổ chức các bác sỹ không biên giới đã gánh vác rất nhiều việc trên các ổ dịch.

Monia Sayah, y tá của Tổ chức các bác sỹ không biên giới cho biết: “Họ phải ra đồng làm việc. Một số người có điện thoại, nhưng mạng không phải lúc nào cũng kết nối được. Một số nói, ‘tôi khỏe, cô không cần phải đến’. Một số người muốn nói dối và uống Tylenol, chúng tôi không lấy được thân nhiệt thật của họ”.

Tại một số khu vực, đặc biệt là Liberia, nhiều gia đình đã giấu bệnh của mình để tránh bị gửi đến những khu vực cách ly, hoặc xấu hổ do tin rằng bệnh tật là một sự trừng phạt cho những việc làm sai trái.

Người bệnh chết vì Ebola bị bỏ mặc ngoài đường

Hạ tầng y tế thiếu thốn

Các nhân viên y tế tại tâm dịch Ebola đang phải đối mặt với hiểm nguy lây nhiễm dịch bệnh này do hạ tầng y tế quá thiếu thốn: phòng điều trị không đủ ánh sáng, không có bồn rửa tay, găng tay thiếu trầm trọng, không có xà bông rửa tay, khăn khử trùng, xô đựng nước (hoặc có cũng không có gàu mức)…

Hiện, 145 nhân viên y tế đã bị lây nhiễm và 80 người trong số đó đã tử vong. Theo Ngân hàng Thế giới, chi phí chăm sóc y tế trên đầu người hàng năm ở Guinea là 32 đô la, ở Liberia là 96 đô la, còn ở Mỹ là 8.895 đô la.

TS. Sheik Umar Khan, tại bệnh viện của chính phủ ở Kenema, đã cố gắng trong tuyệt vọng tìm nguồn cung cấp phòng chống dịch bệnh Ebola: clo để khử trùng, kính bảo hộ, quần áo bảo hộ, găng tay, dung dịch muối… Đầu tháng 7/2014, ông đã gửi e-mail cho bạn học cũ tại trường Y khoa Mỹ yêu cầu giúp đỡ về tài chính và vật chất. Một trong những yêu cầu của ông là túi đựng thi thể cho 2.000 trẻ em và 3.000 người lớn. Đáng tiếc là trước khi bạn bè gửi vật tư thiết bị đến, TS. Khan đã nhiễm Ebola và qua đời hồi cuối tháng 7.

Các hãng dược lớn đứng ngoài cuộc chiến chống Ebola

Tờ HuffintonPosst lý giải, một loại thuốc, hoặc vaccine phục vụ cho một nhóm đối tượng nhỏ và nghèo sẽ không hứa hẹn đem lại nhiều lợi nhuận. Vì thế, cuộc chiến phòng, chống và ngăn chặn đại dịch Ebola nằm ở phía các hãng kỹ thuật sinh học nhỏ, các nhà khoa học và các cơ quan nhà nước, với nguồn kinh phí từ chính phủ.

Loại huyết thanh có tên gọi ZMapp đã được điều trị thử nghiệm cho 2 bệnh nhân là các nhà cứu trợ người Mỹ, vẫn chưa được Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) kiểm định. Loại huyết thanh này là kết quả hợp tác của các hãng kỹ thuật sinh học nhỏ, nhận tài trợ từ quân đội Mỹ và Cơ quan Nghiên cứu Y tế công động Canada. Ngày 12/8, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã cho phép sử dụng ZMapp cho các bệnh nhân nhiễm virus Ebola. Nếu ZMapp điều trị Ebola thành công, có thể các công ty lớn sẽ đầu tư sản xuất thuốc.

Hiện, có nhiều công ty, hãng dược đang nghiên cứu loại thuốc, vaccine điều trị Ebola. Mapp Biopharmaceutical, một công ty đặt tại San Diego, đã đưa ra phác đồ điều trị hóa học cho căn bệnh nguy hiểm này. Công ty Kentucky BioProcessing cũng đã sản xuất loại thuốc chữa Ebola từ cây thuốc lá. Charles Arntzen, GS Đại học bang Arizona State, cũng đang nghiên cứu vaccine cho Ebola từ nguồn tài trợ chính phủ. Ông Arntzen đã nghiên cứu và chế tạo loại vaccine điều trị căn bệnh chết người này. Tuy nhiên, loại vaccine này đang chuẩn bị thử nghiệm trên động vật, chưa thể qua giai đoạn thử trên người, do đó vẫn cần thêm một khoản tài trợ nữa. Ông Arntzen cho rằng, vẫn chưa thấy mối quan tâm thương mại nào trong việc phát triển vaccine cho Ebola.