Tăng cường bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng

Môi trường mạng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với trẻ

Những nguy cơ hiện hữu

Mạng xã hội ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đời sống cá nhân và xã hội, đặc biệt với lứa tuổi thanh thiếu niên. Theo thống kê, Việt Nam là một trong những nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ người dùng Internet và mạng xã hội.

Khảo sát của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) năm 2022 cho thấy 82% trẻ em Việt Nam 12 - 13 tuổi sử dụng Internet hàng ngày, con số này ở lứa tuổi 14 - 15 là 93%. Theo UNICEF, cứ 3 người sử dụng Internet trên toàn thế giới thì có 1 trẻ em. Tại Việt Nam, 92% trẻ em có sử dụng thiết bị kết nối Internet, trong đó 89% lên mạng hàng ngày.

Thực tế, Internet có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng là nơi tiềm tàng nhiều nguy cơ, bao gồm hành vi xâm hại và các yếu tố nguy hiểm khác có thể tác động tiêu cực, gây tổn hại tâm lý, danh dự và nhân phẩm, thậm chí là sức khỏe, tính mạng của trẻ.

Các đối tượng xấu thường lợi dụng mạng xã hội Facebook, Instagram, Zalo, các ứng dụng hẹn hò (như Tinder), phòng chat “ảo”, Game online (như liên Mobile, PUBG, Free Fire) để tiếp cận, nhắn tin làm quen với trẻ. Sau một thời gian trò chuyện, các đối tượng chuyển từ chủ đề từ học hành, sở thích sang chủ đề giới tính, tình dục và lôi kéo trẻ cùng xem phim, hình ảnh khiêu dâm trên mạng xã hội rồi dụ dỗ trẻ tự quay, tự chụp hình ảnh khiêu dâm của bản thân. Sau khi có được hình ảnh, các đối tượng thực hiện hành vi tống tiền hoặc sẽ bán hình ảnh đó cho các đối tượng khác. Bên cạnh đó, một số đối tượng còn hứa hẹn chuyện tình cảm, thậm chí cho vay tiền, tặng quà với mục đích để dễ tiếp cận, gặp gỡ các em ở ngoài thực tế rồi thực hiện hành vi xâm hại tình dục, có trường hợp còn dụ dỗ đưa sang nước ngoài.

Mới đây vào 7/2025, trường hợp bé gái tên Tr. (13 tuổi, Hà Nội) mất tích vì bị một đối tượng dụ sang Campuchia sau khi quen nhau trên mạng thông qua các trò chơi điện tử. Được biết, Tr. và đối tượng trên đóng giả làm người yêu của nhau trong game. Sau 1 năm làm quen và "yêu" nhau, tối 23/7, đối tượng này đã hướng dẫn em Tr. cách bỏ nhà ra đi, di chuyển xe khách, xe ôm từ Hà Nội vào TP.HCM và tiếp tục đi tỉnh Tây Ninh (giáp biên giới Campuchia). Thậm chí, khi Tr. không có tiền, đối tượng trên đã gửi tiền cho em để có thể tiếp tục hành trình. Sau khi trình báo sự việc với cơ quan chức năng, đến 27/7, gia đình đã đón được em trở về an toàn tại Công an phường An Phú Đông (TP.HCM).

Giải pháp nào để bảo vệ trẻ em trên không gian mạng?

Tại Việt Nam đã có nhiều quy định quan tâm đến việc bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng với khung pháp lý khá đầy đủ như: Luật Trẻ em, Luật An ninh mạng; mới đây nhất là Nghị định số 147/2024/NĐ-CP về quản lý cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và thông tin trên mạng... Các quy định nêu ra trong các văn bản pháp luật rõ ràng, chặt chẽ, đầy đủ trách nhiệm của các chủ thể liên quan. Tuy vậy, thực tế triển khai đòi hỏi cần phải hành động quyết liệt hơn.

Mới đây, để tăng cường công tác bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, Cục Bà mẹ và Trẻ em (Bộ Y tế) đã có văn bản đề nghị Sở Y tế các tỉnh, thành phố: Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành, cho giáo viên, cha mẹ và trẻ em về bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng; Quảng bá Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (số 111) và các  địa chỉ liên hệ của địa phương (trung tâm, tổ chức tư vấn, cứu trợ khẩn cấp…) để tiếp nhận thông tin báo cáo các vụ việc xâm hại trẻ em; Phối hợp với các sở, ngành có liên quan để có biện pháp can thiệp và xử lý kịp thời các trường hợp trẻ em có dấu hiệu hoặc bị xâm hại trên môi trường mạng.

Còn đối với các bậc cha mẹ cần kiểm soát chặt chẽ hoạt động online của trẻ, kiểm tra danh sách bạn bè, các hội nhóm mà trẻ tham gia trên mạng xã hội. Thường xuyên giáo dục trẻ về an toàn thông tin trên mạng, không nói chuyện với người lạ, giải thích cho trẻ về mối nguy hiểm khi chia sẻ thông tin, hình ảnh, video nhạy cảm trên mạng xã hội, khuyến khích trẻ báo ngay với bố mẹ, thầy cô khi bị ai đó dụ dỗ, đe dọa…

Gia đình đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Cha mẹ cần tăng cường gắn kết với con cái để tạo một môi trường an toàn, nơi trẻ có thể chia sẻ những khó khăn, đặc biệt là những vấn đề liên quan đến môi trường mạng, trước khi tìm kiếm sự giúp đỡ từ bên ngoài. 

 

Lời khuyên giúp phụ huynh bảo vệ trẻ trên không gian mạng

Internet và AI ảnh hưởng đến trí nhớ của chúng ta thế nào?

Sử dụng internet mỗi ngày giúp người lớn tuổi ngăn ngừa mất trí nhớ

Hướng dẫn trẻ sử dụng Internet an toàn