Giải pháp nào để tăng tỷ lệ sinh đã được các nước áp dụng?

Tỷ lệ sinh thấp đặt ra cho các nhà quản lý cần đưa ra giải pháp để tăng mức sinh

Già hóa dân số, tỷ lệ sinh giảm kỷ lục đã trở thành một vấn đề tại những nền kinh tế lớn của châu Á và một số nước châu Âu. Các nước ở châu Á - như Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản - và châu Âu - như Italia - đều đang đối diện với bài toán khó này. Chính sách ở mỗi nước sẽ giúp Việt Nam có thêm kinh nghiệm trong chiến lược thúc đẩy tăng tỉ lệ sinh. Hãy cùng Sức khỏe+ tìm hiểu các chính sách đã được triển khai ở các nước trong bài viết dưới.

Trung Quốc: Cải cách mạnh mẽ chính sách, khuyến khích sinh 3 con

Những lo ngại về mất cân đối cơ cấu dân số, sự già nhanh của xã hội, đang đặt áp lực lớn cho quốc gia đông nhất thế giới này. Bắc Kinh đang chịu áp lực cần thực hiện những biện pháp gồm từ bỏ các chính sách kế hoạch hóa gia đình, thay đổi mô hình kinh tế vốn dựa vào dân số khổng lồ và lực lượng lao động dồi dào, đồng thời lấp đầy những khoảng trống trong y tế và lương hưu. 

Sau hơn 35 năm thực hiện chế độ sinh 1 con, năm 2016 Trung Quốc cho phép sinh 2 con. Nhưng liên tiếp 4 năm, nước này ghi nhận trẻ em ra đời giảm mạnh theo từng năm. Nhiều nghiên cứu cho thấy các yếu tố kinh tế là lực cản chính với tỷ lệ sinh. Người dân không dám sinh con vì áp lực kinh tế gia tăng. Các dịch vụ nuôi con và chăm sóc con cũng thiếu nghiêm trọng. Nghiên cứu cho thấy ở Trung Quốc, cứ mỗi mét vuông đất tăng 1.000 nhân dân tệ thì tỷ lệ sinh 1 con giảm 2%, sinh 2 con giảm 5%.

Có tới 17 cơ quan Trung ương trực thuộc Chính phủ như Ủy ban Y tế Quốc gia, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia, Bộ Giáo dục, Bộ Nhà ở vào cuộc để hướng dẫn các tỉnh thành triển khai các biện pháp khuyến khích các cặp vợ chồng tăng sinh từ hai con lên ba con. Đây là cơ sở để các địa phương đề ra chính sách cụ thể.

Lãnh đạo Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia cho biết Trung Quốc sẽ ban hành một loạt các giải pháp hỗ trợ kinh tế – xã hội mạnh mẽ hơn để khuyến khích sinh 3 con. Các chính sách đưa ra sẽ nhắm đến giảm chi tiêu trong thai sản, khám chữa bệnh, học hành. Ngoài ra, một dự án phát triển các trung tâm cộng đồng tại 150 thành phố để tạo ra 500.000 chỗ giữ trẻ cũng nằm trong kế hoạch 5 năm tới. Thêm vào đó, các doanh nghiệp thì được khuyến nghị tạo cơ chế làm việc linh hoạt – cho phép bà mẹ làm việc tại nhà để chăm con… .

Nhật Bản: Tăng cường hỗ trợ tài chính, tạo môi trường thuận lợi hơn cho người lao động - nhất là phụ nữ có gia đình đang đi làm

Theo trang thống kê Statista, số người trên 65 tuổi ở Nhật Bản hiện đang chiếm 35% dân số và có xu hướng tiếp tục tăng trong tương lai. Viện Dân số và An sinh Xã hội quốc gia Nhật Bản dự đoán dân số nước này đến năm 2049 có thể suy giảm. Theo đó, từ mức hơn 126 triệu người hiện tại sẽ xuống chỉ còn 100 triệu người và đến năm 2065 sẽ chỉ còn khoảng 82 triệu người. Thủ tướng Nhật Bản Kishida đã đưa ra cảnh báo vào ngày 23/1 vừa qua rằng, nước này đang trên bờ vực "mất chức năng xã hội" do tỷ lệ sinh giảm mạnh.

Trước thực tế đó, chính phủ Nhật Bản đã đặt mục tiêu tăng tỷ lệ sinh lên làm ưu tiên hàng đầu. Điển hình, Tokyo đã có nhiều động thái nhằm cải thiện chất lượng sống và làm việc của phụ nữ Nhật Bản, nhất là phụ nữ có gia đình đang đi làm. Các hội đồng chuyên gia về an sinh xã hội của Chính phủ Nhật Bản nhận định, giải quyết già hóa dân số và giảm tỷ lệ sinh đang là yêu cầu cấp bách. Chính phủ Nhật Bản cần thúc đẩy mạnh mẽ các biện pháp hỗ trợ sinh sản, chăm sóc, nuôi dạy trẻ em.

Trong số các biện pháp để đối phó với giảm tỷ lệ sinh, trọng tâm sẽ là các biện pháp tăng cường trợ cấp bằng tiền mặt để giảm bớt gánh nặng tài chính cho các gia đình. Bên cạnh việc hỗ trợ tài chính, Hội đồng chuyên gia an sinh xã hội của Nhật Bản cũng xem xét các biện pháp khắc phục tình trạng các hộ gia đình phải lựa chọn giữa công việc và nuôi con nhỏ, theo đó kêu gọi chính phủ tạo môi trường thuận lợi hơn cho người lao động, đặc biệt là lao động bán thời gian và lao động tự do để họ có thể yên tâm trong việc sinh đẻ và nuôi dạy con cái.

Nhìn lại thời gian trước 2020, Chính phủ và Quốc hội Nhật đã có nhiều biện pháp nhằm cải thiện tỷ lệ sinh, gồm: Thông qua đạo luật cho phép phụ nữ nghỉ thai sản có lương đến tối đa một năm (từ 1992); Tung ra gói hỗ trợ khoảng 18 triệu USD để cải thiện hệ thống giáo dục và chăm sóc các đối tượng là người cao tuổi và trẻ em (năm 2017).

Hàn Quốc: Chi hàng tỷ USD cho chương trình khuyến khích sinh con, hỗ trợ phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới trong xã hội

Với dân số khoảng 51 triệu dân, Hàn Quốc hiện là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới với hơn 16,7% dân số là người trên 65 tuổi. Tính đến cuối năm 2021, phụ nữ Hàn Quốc chỉ sinh trung bình 0,81 con trong suốt cuộc đời. Đây là tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, giảm so với 0,84 của năm trước và là kỷ lục mới kể từ khi việc tổng hợp dữ liệu bắt đầu vào năm 1970. Đất nước này được dự đoán trở thành xã hội siêu lão hóa vào năm 2025, với hơn 20% tổng dân số 65 tuổi trở lên.

Để khắc phục tình trạng trên, mỗi năm chính phủ Hàn Quốc phải bỏ ra hàng tỉ USD cho các chương trình khuyến khích sinh con, hỗ trợ phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới trong xã hội. Cụ thể từ năm 2018, Hàn Quốc đã tăng mức trợ cấp nhận một lần cho các cặp vợ chồng chuẩn bị sinh con lên 500 USD để hỗ trợ các chi phí thai sản và các cặp đôi này tiếp tục được hưởng trợ cấp khoảng 246 USD USD mỗi tháng trong một năm sau khi sinh con. Chính phủ Hàn Quốc cũng có kế hoạch xây dựng thêm hàng trăm nhà trẻ mới trên toàn quốc để hỗ trợ phụ nữ đi làm lại sau khi sinh con. Về các động thái thúc đẩy bình đẳng giới, nam giới được phép nghỉ thai sản có trả lương cùng lúc với vợ. Nhiều chiến dịch tuyên truyền cũng được phát động để loại bỏ định kiến rằng đàn ông không nên tham gia các chuyện nội trợ hay chăm sóc trẻ em.

Italia: Tăng trợ cấp, tăng kỳ nghỉ thai sản và hỗ trợ nuôi con đến khi đủ 18 tuổi

Italia có khoảng 20% dân số là người trên 65 tuổi và là một trong những quốc gia có tỉ lệ già hóa cao nhất châu Âu. Đứng trước thực tế này, chính phủ Italia đã đưa ra nhiều giải pháp để ứng phó. Cuối năm 2019, chính quyền Rome đã đưa kế hoạch nhằm cải thiện hệ thống hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh con nếu nước này muốn hoàn thành mục tiêu tăng tỉ lệ sinh sản đến trước năm 2021, cụ thể:

• Chính phủ cam kết tăng kỳ nghỉ thai sản có lương cho nhân viên nam có vợ sinh con từ ba ngày lên bảy ngày, dù con số này vẫn thấp hơn mức chung là 10 ngày của toàn EU. 
• Rome cũng sẽ tăng mức trợ cấp cho các cặp vợ chồng có con dưới ba tuổi từ khoảng 1.100 USD lên tối đa khoảng 3.200 USD mỗi năm tùy vào thu nhập của đối tượng. Đến khi con lớn hơn ba tuổi, chính phủ sẽ tiếp tục hỗ trợ gia đình khoảng 261 USD hằng tháng cho mỗi con đến khi đủ 18 tuổi.

 

Báo động tỷ lệ sinh thấp đáng lo ngại trên cả nước

Tỷ lệ sinh ở Italy giảm mạnh vì khủng hoảng kinh tế

Tiêu điểm Sức khỏe+ ngày 7/3/2023

Dân số chạm mốc 8 tỷ người: Thế giới đối mặt nhiều thách thức