Tỷ lệ trẻ béo phì tăng cao, làm sao để phòng ngừa?

Trẻ béo phì có thể gây ra nhiều hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng

Tỷ lệ béo phì vượt tỷ lệ thiếu cân ở trẻ

Mới đây, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cảnh báo lần đầu tiên trong lịch sử, số trẻ em và thanh thiếu niên béo phì trên toàn cầu đã vượt qua số trẻ thiếu cân, suy dinh dưỡng. 

Theo số liệu từ 190 quốc gia, tỷ lệ trẻ thiếu cân đã giảm từ mức gần 13% ghi nhận năm 2000 xuống còn 10% trong năm 2022, cho thấy nỗ lực chống đói nghèo ở nhiều khu vực đã mang lại kết quả. Tuy nhiên, cùng giai đoạn này, tỷ lệ béo phì đã tăng gấp 3 lần so với năm 2000, từ 3% lên 9,4% vào năm 2022, tương đương 163 triệu trẻ.

Hiện nay, tình trạng béo phì đã vượt mức thiếu cân ở tất cả các khu vực trên thế giới, ngoại trừ Nam Á và các quốc gia châu Phi cận Sahara. Tỷ lệ béo phì cao nhất được ghi nhận tại các quốc đảo Thái Bình Dương (33-38%), tiếp theo là Chile (27%), Mỹ và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (21%).

Theo ước tính, cứ 10 trẻ em và thanh thiếu niên tại 190 quốc gia thì có 1 em bị béo phì, tương đương khoảng 188 triệu người. Bên cạnh đó, trên phạm vi toàn cầu, cứ 5 em trong độ tuổi 5-19 thì có 1 em (khoảng 391 triệu người) bị thừa cân.

UNICEF dự báo năm 2025 sẽ có khoảng 188 triệu trẻ em và thanh thiếu niên sống chung với béo phì - gần 1/10 dân số toàn cầu trong độ tuổi này. Điều này đồng nghĩa tỷ lệ béo phì (9,4%) đã chính thức vượt tỷ lệ thiếu cân (9,2%).

Tỷ lệ trẻ béo phì gia tăng do đâu?

Trẻ em được xem là thừa cân hoặc béo phì khi cân nặng vượt quá mức khỏe mạnh so với chiều cao, tuổi và giới tính. Béo phì có nguy cơ dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng sau này, bao gồm kháng insulin, tăng huyết áp, bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch và một số loại ung thư.

UNICEF chỉ rõ thực phẩm siêu chế biến đang dần thay thế trái cây, rau củ và protein trong bữa ăn, trong khi dinh dưỡng là yếu tố then chốt cho sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ. Thủ phạm chính, theo tổ chức này, không nằm ở quyết định dinh dưỡng của gia đình mà ở các chiến lược tiếp thị phi đạo đức của tập đoàn thực phẩm. Trẻ em bị bủa vây bởi quảng cáo đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas và đồ ăn vặt nhiều muối, thậm chí ngay trong môi trường học đường.

Theo một khảo sát của UNICEF thực hiện đối với 64.000 thanh thiếu niên tại 170 quốc gia, có tới 75% số người được hỏi cho biết đã thấy quảng cáo nước ngọt, đồ ăn vặt hay thức ăn nhanh chỉ trong vòng 1 tuần gần nhất. Ngay cả ở những vùng chiến sự, 68% trẻ vẫn tiếp xúc với loại quảng cáo này.

Ngoài chế độ ăn uống với các thực phẩm không lành mạnh, một số nguyên nhân khác gây béo phì ở trẻ bao gồm ít vận động, chơi nhiều thiết bị điện tử, di truyền, thiếu ngủ hoặc bệnh lý nền.

Cần làm gì để giảm tỷ lệ béo phì ở trẻ?

Để thay đổi môi trường thực phẩm và bảo đảm trẻ em được tiếp cận chế độ ăn bổ dưỡng, UNICEF kêu gọi các chính phủ, xã hội dân sự và các đối tác khẩn trương thực hiện các chính sách bắt buộc toàn diện nhằm cải thiện môi trường thực phẩm cho trẻ em, bao gồm dán nhãn thực phẩm, hạn chế quảng cáo, áp thuế với thực phẩm kém lành mạnh và trợ cấp cho thực phẩm bổ dưỡng.

Triển khai các sáng kiến thay đổi nhận thức và hành vi cộng đồng, giúp gia đình và cộng đồng có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong việc yêu cầu môi trường thực phẩm lành mạnh. Cấm cung cấp, bán, quảng cáo và tài trợ thực phẩm siêu chế biến, đồ ăn nhanh kém lành mạnh trong trường học.

Thiết lập cơ chế bảo vệ chặt chẽ để ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thực phẩm siêu chế biến vào quá trình hoạch định chính sách công. Bên cạnh đó, tăng cường các chương trình bảo trợ xã hội nhằm giảm nghèo và cải thiện khả năng tiếp cận chế độ ăn bổ dưỡng cho các gia đình dễ bị tổn thương.

Bên cạnh nỗ lực của chính phủ và xã hội, cha mẹ cũng có thể áp dụng một số đơn giản ngay tại nhà để phòng ngừa béo phì cho con, bao gồm:

- Khuyến khích trẻ vui chơi hàng ngày: Các hoạt động vui chơi ngoài trời như trốn tìm, nhảy ô chữ hoặc chơi bóng là những lựa chọn tốt.

- Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Cha mẹ cần cho trẻ hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại, laptop, máy tính...

- Khuyến khích trẻ em vận động mỗi ngày bằng cách đi bộ, đạp xe đến trường, bơi lội, khiêu vũ...

- Ăn thực phẩm lành mạnh hơn: Thay thế đồ ăn nhẹ có đường và nước ngọt bằng trái cây, rau và nước lọc.

Báo cáo mới nhất từ UNICEF là một hồi chuông cảnh tỉnh, cho thấy những thách thức đối với sức khỏe trẻ em đang có sự thay đổi. Không chỉ còn là vấn đề thiếu cân, mà béo phì hiện đang trở thành mối lo ngại toàn cầu. Mặc dù đây là một vấn đề phức tạp, nhưng vẫn có giải pháp. Mỗi hành động nhỏ đều mang lại giá trị tích cực - từ việc các gia đình khuyến khích con vận động nhiều hơn, đến vai trò của nhà trường và chính phủ trong việc tạo ra môi trường học đường lành mạnh, thúc đẩy thói quen sống khỏe. 

 

Trẻ béo phì có nguy cơ mắc bệnh chàm và vảy nến cao hơn

Trẻ béo phì, cha mẹ phải làm gì?

7 vấn đề sức khỏe mà trẻ béo phì có thể gặp phải

Trẻ béo phì khiến bệnh hen suyễn trở nên tồi tệ hơn