Vi khuẩn trên da có lợi hay có hại?

SUCKHOE+ | Nói đến vi khuẩn trên con người thường nghĩ đến những mầm bệnh nguy hiểm nhưng thực ra, hệ vi khuẩn tốt và xấu ở trên da luôn tồn tại một cách cân bằng.

20/03/2015 10:44

Hệ vi khuẩn tốt và xấu ở trên da của con người luôn tồn tại một cách cân bằng.

Vi khuẩn ngày càng “nhờn” thuốc kháng sinh

Vi khuẩn chết người thoát khỏi phòng nghiên cứu Mỹ

Lotteria: 50% mẫu thực phẩm vi phạm quy định an toàn thực phẩm

Vi khuẩn được tìm thấy trên da thường được coi là tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, các mầm bệnh tiềm ẩn và các sinh vật cộng sinh với con người luôn cùng tồn tại trên da. Những tiến bộ trong vi sinh học và miễn dịch học đang giúp con người hiểu về cơ chế phân tử của các độc lực do vi khuẩn tiết ra, giúp con người phân loại được đâu là vi khuẩn gây bệnh.

Hầu hết vi khuẩn cư trú trên da và tóc, một là không gây tổn hại, hai là có lợi cho cơ thể. Một số vi khuẩn trên da thậm chí còn bảo vệ chống lại vi khuẩn gây bệnh bằng cách tiết ra chất ngăn chặn vi khuẩn có hại.

Trong khi hầu hết các chủng vi khuẩn trên da là vô hại, thì cũng có một số vi khuẩn có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe. Những vi khuẩn này có thể gây các bệnh nhiễm trùng nhẹ, như: Mụn nhọt, áp-xe, viêm mô tế bào cho đến nhiễm trùng nghiêm trọng như viêm màng não và ngộ độc thực phẩm.

Vi khuẩn được đặc trưng bởi môi trường mà da tiếp xúc. Thông thường, các loại vi khuẩn sinh sôi nảy nở trong ba môi trường sau: Các khu vực bã nhờn hay da dầu (đầu, cổ và thân), các khu vực ẩm ướt (nếp gấp của khuỷu tay và giữa các ngón chân), và các khu vực khô (bề mặt rộng của cánh tay và chân).

Có rất nhiều vi khuẩn khác nhau ở trên da và dưới đây là 5 loại phổ biến nhất:

Propionibacterium acnes

Vi khuẩn Propionibacterium acnes có kích cỡ chỉ khoảng 2 micromet

Vi khuẩn Propionibacterium acnes phát triển mạnh trên bề mặt nhờn của da và nang tóc. Những vi khuẩn này đóng góp vào sự phát triển của mụn khi chúng sinh sôi nảy nở do sản lượng dầu dư thừa và lỗ chân lông bị tắc.

Vi khuẩn Propionibacterium acnes sử dụng các bã nhờn được sản xuất bởi các tuyến bã nhờn làm nhiên liệu cho sự tăng trưởng. Bã nhờn là một lipid bao gồm chất béo, cholesterol và một hỗn hợp các chất lipid khác. Bã nhờn rất cần thiết cho sức khỏe của da vì nó giữ ẩm và bảo vệ da, tóc.

Tuy nhiên, việc sản xuất bã nhờn lại đóng góp cho sự phát triển mụn vì nó làm bịt kín lỗ chân lông, dẫn đến sự tăng trưởng quá mức của vi khuẩn Propionibacterium acnes, và gây ra một phản ứng tế bào máu trắng dẫn tới tình trạng viêm.

Corynebacterium

Các vi khuẩn Corynebacterium thường bao gồm cả loại gây bệnh và không gây bệnh.

Vi khuẩn Corynebacterium diphtherial sản xuất độc tố gây ra các bệnh bạch hầu. Bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng thường ảnh hưởng đến cổ họng và màng nhầy của mũi. Nó cũng được đặc trưng bởi tổn thương da và phát triển khi các vi khuẩn xâm chiếm da bị tổn thương trước đó.

Bạch hầu là một bệnh nghiêm trọng và trong trường hợp nặng có thể gây thiệt hại cho thận, tim và hệ thần kinh. Theo các nhà khoa học, ngay cả vi khuẩn corynebacteria không diphtherial cũng được tìm thấy có thể gây bệnh cho những người có hệ miễn dịch kém.

Staphylococcus epidermidis

Vi khuẩn Staphylococcus epidermidis thường vô hại đối với da và hiếm khi gây bệnh ở người khỏe mạnh.

Những vi khuẩn này tạo thành một màng sinh học dầy (chất nhầy bảo vệ vi khuẩn khỏi thuốc kháng sinh, hóa chất hoặc các điều kiện khác gây nguy hiểm), có thể bám vào các bề mặt polymer.

Tuy nhiên, vi khuẩn Staphylococcus epidermidis có thể gây nhiễm trùng khi kết hợp với các thiết bị y tế cấy ghép như ống thông, chân tay giả, máy tạo nhịp tim và van nhân tạo. Vi khuẩn Staphylococcus epidermidis cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng huyết ở bệnh viện và đang ngày càng trở nên đề kháng với thuốc kháng sinh.

Staphylococcus aureus

Staphylococcus aureus là một dạng phổ biến của vi khuẩn trên da, được tìm thấy ở da, lỗ mũi và đường hô hấp.

Trong khi một số chủng tụ cầu là vô hại, thì loại vi khuẩn này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vi khuẩn Staphylococcus aureus thường lây lan qua tiếp xúc cơ thể như rách da, vết cắt gây ra nhiễm trùng. Nếu các vi khuẩn này xâm nhập vào các hệ thống trong cơ thể và gây nhiễm trùng, hậu quả có thể gây tử vong.

Streptococcus pyogenes

Vi khuẩn Streptococcus pyogenes thường cư trú ở các vùng da và cổ họng của cơ thể. Thông thường, trong hầu hết các trường hợp, loại vi khuẩn này không gây ra vấn đề cho sức khỏe.

Tuy nhiên, Streptococcus pyogenes có thể gây bệnh ở những người có hệ miễn dịch bị tổn hại. Loại vi khuẩn này là nguyên nhân dẫn đến một số bệnh nhiễm trùng từ nhẹ đến các bệnh đe dọa tính mạng, bao gồm viêm họng liên cầu, bệnh ban đỏ, chốc lở, hoại tử fasciitis, hội chứng sốc nhiễm độc, nhiễm trùng huyết và sốt thấp khớp cấp.

Vi khuẩn Streptococcus pyogenes sản xuất chất độc phá hủy các tế bào cơ thể, các tế bào máu đỏ và đặc biệt là các tế bào máu trắng. Loại vi khuẩn này còn được xem là "vi khuẩn ăn thịt người" vì nó phá hủy các mô bị nhiễm trùng dẫn đến tình trạng hoại tử.