Bản đồ rủi ro về lở đất: Tại sao không?

Bản đồ cho phép người dùng tìm kiếm nguy cơ tại vị trí của họ bằng màu sắc (ảnh NYTimes)

Từ 44% diện tích Hoa Kỳ có nguy cơ lở đất…

Đây là dữ liệu mới mà các nhà khoa học Chính phủ Hoa Kỳ đưa ra trong một cơ sở dữ liệu về lở đất - bản đồ rủi ro tương tác, mà họ mới xây dựng. Bản đồ này là một phần của chỉ thị nhằm xây dựng chiến lược liên bang để ứng phó với mối nguy hiểm chết người theo Đạo luật Phòng ngừa Lở đất Quốc gia Mỹ năm 2021.

Theo các nhà nghiên cứu, một số trận lở đất tiềm tàng này có thể gây ra thảm họa, nhưng không ai biết khi nào chúng có thể xảy ra. Và gần 44% diện tích Hoa Kỳ có thể xảy ra lở đất.

Tháng trước, một người đã thiệt mạng và ba người bị thương sau một vụ lở đất bất ngờ ở Ketchikan, Alaska.

Bản đồ này được xây dựng dựa trên dữ liệu mới được biên soạn theo dõi gần một triệu vụ lở đất được quan sát thông qua các bản đồ có độ phân giải cao, các trầm tích lở đất cổ đại và các báo cáo truyền thông cho thấy các con đường hoặc ngôi nhà bị ảnh hưởng bởi lở đất.

Với bản đồ này, cư dân có thể nhập địa chỉ và chờ bản đồ tính toán mức độ dễ bị tổn thương của họ. Rủi ro tại một địa điểm nhất định sẽ được hiển thị bằng một dải màu trong đó màu vàng có nghĩa là mức độ dễ bị tổn thương thấp và màu đỏ có nghĩa là mức độ dễ bị tổn thương cao.

Với các khu vực có nguy cơ cao, theo Tiến sĩ Mirus, các cộng đồng ở những khu vực này có thể lựa chọn. Họ không nhất thiết phải di chuyển chỗ ở mà có thể cùng với các nhà địa chất, các nhà thầu xây dựng cùng đánh giá để xây nhà ở cho phù hợp.

Những người sống ở những khu vực có nguy cơ sạt lở đất cao hơn cũng có thể tìm hiểu thêm về các dấu hiệu của một trận lở đất sắp xảy ra và những sự kiện nào gây ra lở đất - như mưa lớn, rung chuyển hoặc vết nứt có thể làm tăng nguy cơ một sườn dốc có thể sụp đổ. Những sự kiện đó sẽ khác nhau tùy theo vị trí.

…đến vấn đề toàn cầu

Nhìn chung, các nghiên cứu cho thấy lở đất có nhiều khả năng xảy ra sau khi đất bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của các cộng đồng người hoặc các sườn dốc trải qua các trận mưa lớn, đây là nguyên nhân số 1 gây ra lở đất.

Trong điều kiện biến đổi khí hậu và ảnh hưởng của La Nina, mưa, đặc biệt là các trận mưa lớn, đang trở nên phổ biến hơn. Ở miền Nam Ấn Độ vào mùa hè năm nay, một trận mưa lớn bất ngờ, tăng thêm 10% do biến đổi khí hậu, đã gây ra một trận lở đất khiến 560 người chết hoặc mất tích . Ở Ethiopia, ba trận lở đất do mưa xảy ra liên tiếp đã giết chết ít nhất 257 người. 

Tại nước ta, cơn bão Yagi đi qua cũng để lại những vụ sạt lở đất nghiêm trọng ở Lào Cai, Yên Bái, Lạng Sơn, Hòa Bình, Phú Thọ... khiến nhiều người bị tử vong, nhiều nhà cửa, hoa màu của người dân bị vùi lấp.

 

3 ưu tiên để ngăn chặn thảm họa sức khỏe do biến đổi khí hậu vào năm 2050

Mục tiêu biến đổi khí hậu: “Chỉ mành treo chuông”

Cho đến nay, 429 vụ lở đất chết người đã gây ra hơn 3.600 ca tử vong vào năm 2024, khiến năm này trở thành "năm ngoại lệ về số vụ lở đất chết người", theo The Landslide Blog - một trang cung cấp dữ liệu của Tiến sĩ Dave Petley - Phó Hiệu trưởng của Đại học Hull (Anh). Theo ông, nguyên nhân của tình trạng này là do biến đổi khí hậu, nhiệt độ trái đất tăng cao bất thường trong những năm trở lại đây.

TS. Petley đã lưu ý mọi người rằng, cần lưu tâm tới những sự kiện riêng lẻ xảy ra xung quanh, đặc biệt là khi bạn đang sống hoặc sắp đi tới một khu vực đồi dốc, khu vưc đó có thể có mưa…

Trong một số bài viết gần đây, TS. Petley cũng cho rằng, việc xây dựng cơ sở dữ liệu cho các vấn đề về thiên tai như lở đất cho các khu vực khác trên thế giới là điều nên làm. Cung cấp thông tin cho cộng đồng để họ có thể phòng tránh kịp thời là một trong những cách giảm thiểu thiệt hại do thiên tai gây ra.