Trong một báo cáo được công bố mới đây, Báo cáo Định lượng tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người (Quantifying the Impact of Climate Change on Human Health), Diễn đàn Kinh tế Thế giới và đơn vị thực hiện nghiên cứu - Oliver Wyman, đã tính toán rằng trái đất sẽ phải đối mặt với nhiều thập kỷ đau khổ, xáo trộn và mất mát kinh tế nếu chúng ta không đạt được tiến bộ đáng kể trong việc hạn chế tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu đối với sức khỏe.

Trong nghiên cứu này, Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự đoán cũng nêu rõ tác động của biến đổi khí hậu đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe của thế giới và khuyến nghị các bước chủ động mà chính phủ và ngành công nghiệp có thể cân nhắc để ứng phó với cuộc khủng hoảng sắp xảy ra.

Báo cáo cũng đã đưa ra các định lượng hậu quả sức khỏe của biến đổi khí hậu, cả về mặt kết quả sức khỏe (tử vong và mất đi cuộc sống khỏe mạnh) và về mặt chi phí kinh tế đối với hệ thống chăm sóc sức khỏe. Sáu vấn đề về biến đổi khí hậu cũng đã được phân tích trong nghiên cứu này là những tác nhân quan trọng gây ra tác động tiêu cực đến sức khỏe, bao gồm lũ lụt, hạn hán, sóng nhiệt, bão nhiệt đới, cháy rừng và mực nước biển dâng cao.

Kết quả phân tích cho thấy đến năm 2050, biến đổi khí hậu có khả năng gây ra thêm 14,5 triệu ca tử vong và thiệt hại kinh tế lên tới 12.500 tỷ USD trên toàn thế giới. Các tác động do khí hậu gây ra sẽ gây thêm 1.100 tỷ USD chi phí cho các hệ thống chăm sóc sức khỏe, tạo ra gánh nặng đáng kể cho cơ sở hạ tầng vốn đã quá tải và nguồn nhân lực và y tế.

Trong đó, lũ lụt được phát hiện là nguyên nhân gây tử vong do biến đổi khí hậu cấp tính cao nhất, gây ra 8,5 triệu ca tử vong vào năm 2050. Hạn hán, liên quan gián tiếp đến nhiệt độ cực cao, là nguyên nhân gây tử vong cao thứ hai, với dự đoán là 3,2 triệu ca tử vong. Sóng nhiệt, là giai đoạn kéo dài của nhiệt độ và độ ẩm cực cao, gây thiệt hại kinh tế lớn nhất với ước tính 7.100 tỷ USD vào năm 2050 do mất năng suất lao động.

Biến đổi khí hậu sẽ gây ra sự gia tăng thảm khốc của nhiều loại bệnh liên quan đến khí hậu, bao gồm cả bệnh do lây truyền do muỗi. Nhiệt độ ấm hơn sẽ làm tăng cả thời gian sinh sản và phạm vi địa lý của các đàn muỗi, dẫn đến sự mở rộng của các bệnh như sốt rét, sốt xuất huyết và Zika đến các vùng khí hậu ôn hòa và trước đây ít bị ảnh hưởng như Châu Âu và Hoa Kỳ. Đến năm 2050, thêm 500 triệu người có thể có nguy cơ tiếp xúc với các bệnh do lây truyền này.

Điều quan trọng là biến đổi khí hậu sẽ làm trầm trọng thêm bất bình đẳng về sức khỏe toàn cầu. Những nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất, bao gồm phụ nữ, thanh thiếu niên, người già, nhóm thu nhập thấp và các cộng đồng khó tiếp cận, sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi hậu quả liên quan đến khí hậu. Các khu vực như Châu Phi và Nam Á phải đối mặt với tình trạng dễ bị tổn thương cao hơn do hạn chế về nguồn lực và cơ sở hạ tầng không đầy đủ, cũng như thiết bị y tế thiết yếu, điều này sẽ làm phức tạp thêm khả năng giải quyết và thích ứng với các thách thức về môi trường của họ.

Vẫn còn thời gian để nền kinh tế toàn cầu quyết liệt cắt giảm khí thải và ban hành các chiến lược bảo vệ sức khỏe con người khỏi tác động của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các nhà hoạch định chính sách cần phải nhận ra và giải quyết tình trạng thiếu sẵn sàng của các hệ thống chăm sóc sức khỏe để giảm thiểu hậu quả về sức khỏe. Không giống như trường hợp của COVID-19, khiến các chính phủ và ngành chăm sóc sức khỏe toàn cầu bất ngờ, các chính phủ có thời gian để thích ứng và chuẩn bị cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe, lực lượng lao động và chuỗi cung ứng cho tác động ngày càng gia tăng của cuộc khủng hoảng khí hậu. Những nỗ lực hợp tác có sự tham gia của nhiều bên liên quan và ngành công nghiệp là điều cần thiết để giải quyết những thách thức này và đạt được sự chuyển đổi toàn diện và triệt để của hệ thống chăm sóc sức khỏe.

Mặc dù vẫn còn hy vọng giảm phát thải, các nhà hoạch định chính sách và ngành chăm sóc sức khỏe phải chuẩn bị cho khả năng chúng ta sẽ không thể hạn chế được mức tăng nhiệt độ ở mức 1,5°C. Hiện tại, theo Chương trình Môi trường Liên hợp quốc, kịch bản thực tế của quỹ đạo trái đất ấm lên từ 2,5 - 2,7°C và con số này là kịch bản mà Định lượng tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe con người dựa vào.

Mặc dù trước đây tác động của biến đổi khí hậu tới sức khỏe không được nhắc nhiều tới trong các chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc, thì năm 2023, đã có 123 quốc gia ký Tuyên bố đầu tiên về Khí hậu và Sức khỏe và cam kết cung cấp 1 tỷ USD để giúp các hệ thống y tế có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu tốt hơn. Đây là dấu mốc đầu tiên cho sự đoàn kết chống lại biến đổi khí hậu và tác động của biến đổi khí hậu tới sức khỏe con người, nhưng các nhà nghiên cứu cho rằng, vẫn cần phải làm nhiều hơn nữa để có thể giảm thiểu các tác hại tiêu cực này.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, các nhà hoạch định chính sách của mỗi quốc gia cần ưu tiên 3 vấn đề sau:

Thách thức của biến đổi khí hậu đòi hỏi các hệ thống y tế toàn cầu có khả năng phục hồi, có khả năng bảo vệ sức khỏe cộng đồng trong các cuộc khủng hoảng sức khỏe quy mô lớn và có khả năng kéo dài. Thực tế mà chúng ta đang phải đối mặt là, ngay cả khi không có các sự kiện biến đổi khí hậu lớn trong phương trình, nhiều hệ thống y tế trên toàn thế giới hiện không được coi là có khả năng phục hồi.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng đã đưa ra định nghĩa về khả năng phục hồi như sau: là khả năng của một hệ thống tránh và ngăn chặn khủng hoảng, ổn định sau khi khủng hoảng xảy ra và cuối cùng là phục hồi sau khủng hoảng. Hệ thống y tế của nhiều quốc gia, bao gồm của cả các quốc gia đã phát triển, cũng thiếu khả năng phục hồi trong đại dịch COVID-19 khi các bệnh viện trên toàn thế giới bị quá tải bởi cả nhu cầu và tình trạng thiếu nhân viên y tế.

Để có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, trước tiên mỗi quốc gia cần hiểu biến đổi khí hậu sẽ tác động đến hệ thống của họ như thế nào. Điều này có thể đạt được bằng cách tiến hành nghiên cứu và sử dụng các công cụ mô phỏng để đánh giá mức độ chuẩn bị và giúp ưu tiên các nhu cầu cũng như lập kế hoạch ứng phó. Để đạt được khả năng chống chịu với khí hậu, các hệ thống y tế phải củng cố cơ sở hạ tầng và đảm bảo cung cấp các nguồn lực thiết yếu, cho phép họ hạn chế các tác động đến sức khỏe và rút ngắn thời gian phục hồi.

Để hỗ trợ phát triển các năng lực này, các chính phủ phải khuyến khích chia sẻ kiến thức toàn cầu và hợp tác giữa các hệ thống và tổ chức y tế công cộng như Tổ chức Y tế Thế giới và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ… Việc tập trung thu thập và phân tích dữ liệu và phổ biến các phát hiện nghiên cứu có thể giúp giảm chi phí tại địa phương và cung cấp các bộ dữ liệu tiên tiến hơn cho các địa phương.

Công chúng cũng phải được huy động thông qua các sáng kiến giáo dục và tiếp cận cộng đồng. Việc cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho công chúng sẽ giúp các cá nhân thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe của họ và sức khỏe của cộng đồng. Một phần của nỗ lực này đòi hỏi phải tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm tận dụng công nghệ và phương tiện truyền thông. Các cuộc kiểm tra căng thẳng thường xuyên đối với các hệ thống y tế công cộng, như các cuộc kiểm tra được thực hiện trong lĩnh vực ngân hàng sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, cũng có thể báo hiệu các vấn đề cụ thể tại các cơ sở cụ thể.

Đổi mới thông qua nghiên cứu và phát triển của khu vực tư nhân và học thuật là nền tảng của việc xây dựng các hệ thống y tế có khả năng chống chịu với khí hậu và khám phá ra các loại vaccine và phương pháp điều trị mới. Cần đưa ra các cam kết dài hạn với khu vực tư nhân đòi hỏi nhiều khoản tài trợ nghiên cứu có mục tiêu hơn, cùng với việc giảm bớt thủ tục giấy tờ trong các dự án dài hạn, như các nỗ lực về vaccine trong thời kỳ COVID-19.

Các nhà hoạch định chính sách cũng nên làm rõ nhu cầu và ưu tiên đổi mới, đồng thời đảm bảo thiết lập các cơ chế hoàn trả đầy đủ cho phép các công ty phát triển các sản phẩm và dịch vụ quan trọng không khả thi về mặt thương mại ngay lập tức. Cụ thể, loại chính sách này sẽ bắt đầu giải quyết bất bình đẳng trong việc chăm sóc cho nhóm dân số thu nhập thấp mà biến đổi khí hậu sẽ tác động.

Thành công lâu dài trong việc xây dựng các hệ thống y tế chống chịu với biến đổi khí hậu phụ thuộc vào nguồn tài trợ bền vững của chính phủ và các chính sách hỗ trợ phản ánh các chu kỳ đổi mới lâu dài trong nghiên cứu và phát triển công nghệ y tế kỹ thuật số, thiết bị y tế và dược phẩm. Để củng cố cam kết đó, các quốc gia nên đưa vào các đóng góp - do quốc gia tự quyết định, để chống lại biến đổi khí hậu một lời cam kết hỗ trợ giải quyết các thách thức về sức khỏe và đảm bảo quá trình chuyển đổi khí hậu công bằng.

Để củng cố cơ sở hạ tầng của thế giới đang phát triển và đảm bảo đủ vaccine và phương pháp điều trị cũng như triển khai nhanh chóng sẽ cần các cơ chế tài trợ toàn cầu và đa quốc gia cũng như các đóng góp cá nhân của các quốc gia phát triển. Quan hệ đối tác công tư và hợp tác liên ngành cũng là những công cụ thiết yếu để đạt được các mục tiêu này.

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, con đường xây dựng hệ thống y tế chống chịu với biến đổi khí hậu rất phức tạp và đòi hỏi các hành động phối hợp trên nhiều lĩnh vực, trong khi thế giới không còn nhiều thời gian để đưa những điều này vào hoạt động, vì vậy các chính phủ, các nhà hoạch định chính sách và ngành công nghiệp không thể tiếp tục trì hoãn được nữa. Cần hành động ngay!