Chăm già

Bí quyết giữ gìn đôi mắt sau tuổi 50 trước nguy cơ thoái hóa

SUCKHOE+ | Mọi hoạt động sinh hoạt bình thường đều cần đến thị lực. Vì vậy, nếu giảm thị lực sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống của chúng ta, làm cho cuộc sống của nhiều người bị đảo lộn.

05/07/2014 09:48

Bí quyết giữ gìn đôi mắt sau tuổi 50 trước nguy cơ thoái hóa 1

Giảm thị lực là nguy cơ rất lớn người già sau tuổi 50 phải đối mặt.

Đây là chứng bệnh không ai có thể tránh khỏi, dù sớm hay muộn vì đó là quy luật của tuổi già; khi già thì hầu hết những chức năng của cơ thể đều bị lão hóa và đôi mắt cũng vậy. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể có những tác động để kéo dài tuổi thọ của đôi mắt và có những phương pháp điều trị làm giảm triệu chứng bệnh.

Chứng bệnh khó tránh ở người cao tuổi

Giảm thị lực ở người cao tuổi khá phổ biến. Các bệnh về mắt dẫn đến giảm thị lực thường gặp nhất là tật khúc xạ như viễn thị, loạn thị, lão thị hoặc cận thị... Hai là đục thủy tinh thể. Bệnh này tăng dần theo tuổi, thường bắt đầu từ 50 tuổi trở lên, tuổi càng cao, tỷ lệ mắc các bệnh về mắt càng nhiều. Ngoài ra, còn có một số chứng giảm thị lực khác do các bệnh lý như đái tháo đường, cao huyết áp, thoái hóa về tuổi già. Bệnh nhân từ 50 tuổi trở lên đến khám tại bệnh viên Lão khoa Trung ương có đến 90% người có bệnh liên quan đến giảm thị lực. Một nghiên cứu rộng hơn của Bệnh viện lão khoa về các bệnh liên quan đến đến mắt như sau: Kiểm tra thị lực cho thấy có tới 76,7% các cụ có giảm thị lực. Tuổi càng cao thì tỷ lệ giảm thị lực càng tăng, 70,3% ở nhóm tuổi 60-74, tăng lên tới 93% ở nhóm tuổi ≥ 75. Tỷ lệ đục thuỷ tinh thể là 57,9% (49,3% ở nhóm tuổi 60-74 và 79,6% ở nhóm tuổi ≥ 75). Mỗi loại bệnh của chứng giảm thị lực có nguyên nhân khác nhau. Đục thủy tinh thể do thời gian làm cho thủy tinh thể bị đục, các võng mạc và các thành phần khác của mắt cũng bị thoái hóa. Với tật khúc xạ thì do chúng ta có thói quen nhìn quá gần hay quá xa so với tầm nhìn chuẩn của mắt, bắt mắt phải làm việc nhiều trong thời gian dài ở độ sáng không thích hợp, hoặc sáng quá hoặc tối quá làm mỏi cơ mắt, làm cho mắt phải điều chỉnh tăng đi-ốp, hoặc do di truyền.

Theo lý thuyết Đông y, mắt là bộ phận bên ngoài nhưng lại có quan hệ mật thiết với các tạng phủ bên trong, đặc biệt là tạng can vì can tàng huyết và can khai khiếu ra mắt, tức là mắt khỏe hay yếu đều do chức năng hoạt động của gan. Khi can huyết suy không cung cấp đủ máu lên nuôi dưỡng mắt thì làm mắt suy yếu (Can huyết hư gây quáng gà, giảm thị lực (cận thị), khô mắt. Can nhiệt gây chứng ngứa mắt, dị ứng ở mắt, mắt đỏ sưng đau). Đông y cũng cho rằng, nguyên nhân chủ yếu gây ra tật khúc xạ là do chức năng gan thận suy. Mặt khác, giảm thị lực còn do biến chứng của các bệnh mãn tính. Bệnh tăng huyết áp thường gặp ở người cao tuổi gây tổn thương các mạch máu ở đáy mắt nên gây ảnh hưởng đến thị lực. Bệnh đái tháo đường gây đục thủy tinh thể và biến chứng ở đáy mắt ảnh hưởng đến võng mạc, gây giảm thị lực. Những bệnh mãn tính này thường xuyên xuất hiện biến chứng suy giảm thị lực kèm theo các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, nhìn mờ… Đây là những dấu hiệu nguy hiểm có thể dẫn đến mù lòa nếu không kịp thời chữa trị.

Những áp lực công việc khiến mắt điều tiết quá lâu cũng gây giảm thị lực. Theo thống kê, 75% nhân viên văn phòng thường xuyên sử dụng máy vi tính có những rối loạn thị giác bởi sự điều tiết mắt quá mức, không được điều trị dễ dẫn đến loét giác mạc và giảm thị lực. Điều này cũng xảy ra với các tài xế lái xe đường dài, họ phải làm việc liên tục trong tình trạng thiếu sáng, các điểm nhìn thay đổi rất nhanh… Ngoài những yếu tố trên, thị lực giảm sút còn do căng thẳng, do nghiện rượu hoặc chế độ ăn uống không hợp lý, thiếu các dưỡng chất cần thiết cho mắt như vitamin A, vitamin B2. Tất cả những hoạt động sinh hoạt bình thường đều cần đến thị lực, khi thị lực kém ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người bệnh, nhiều người còn bị sốc tâm lý bởi khi mắt mờ thì chỉ loanh quanh ở nhà, cảm giác phải phụ thuộc vào người khác và họ thấy phiền phức. Ví dụ, có bệnh nhân cảm thấy mờ, chói mắt như ruồi bay nên không dám đi ra ngoài đường và lo lắng tới “mất ăn, mất ngủ” nên mới đến bệnh viện khám. Hay nhiều khi các bệnh nhân từ các phòng ban khác như bệnh viện tim mạch, phòng huyết áp được gửi đến dể khoa mắt của Bệnh viện Lão khoa Trung ương để điều trị bởi họ phải dùng một số loại thuốc gây giảm thị lực kéo dài. Có trường hợp bị mờ mắt đột ngột, không nhìn thấy gì, đến khi khám thì phát hiện đó là triệu chứng liên quan của tắc động mạch, phải chuyển sang khoa khác để điều trị.

Bí quyết kéo dài tuổi thọ cho mắt

Thị lực của mắt có thể phục hồi nếu được phát hiện sớm và chăm sóc mắt đúng cách. Biểu hiện chung thường gặp khi giảm thị lực thường là nhìn đồ vật sẽ bị nhòe mờ, nhìn không rõ, khi nhìn lâu thấy mắt nhức mỏi và khô mắt. Hay thỉnh thoảng nhìn thấy những chấm đen nhỏ trước tầm nhìn, gọi là chứng “ruồi bay”. Đây là hiện tượng khi dịch kính (một chất lỏng giống như thạch) bên trong mắt bị đục hoặc bong tách từ các lớp bên trong thành mắt. Đây có thể là triệu chứng của bong dịch kính, hay nghiêm trọng hơn như bệnh võng mạc tiểu đường, nguyên nhân gây rò rỉ mạch máu ở võng mạc, dẫn đến bong võng mạc. Vì vậy, nếu đột nhiên nhìn thấy những đốm đen nhỏ hoặc những đám đen như mạng nhện di chuyển trước mắt thì bạn nên đi khám bác sĩ mắt chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị sớm. Những tia chớp hay lóe sáng và những đốm sáng di chuyển trước mắt cũng có thể là những triệu chứng ban đầu của bong dịch kính, rách võng mạc và nghiêm trọng hơn là bong võng mạc. Thông thường thị lực giảm đột ngột là triệu chứng của xuất huyết trong đái tháo đường, tăng huyết áp, tắc động mạch, tĩnh mạch…

Chúng ta không thể ngăn cản quá trình lão hóa nhưng có thể tác động vào một số yếu tố nguy cơ cao làm chậm quá trình giảm thị lực ở người cao tuổi. Việc chăm sóc mắt là phải chăm sóc toàn diện, từ chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi đến điều trị triệt để những bệnh mắc phải. Sắp xếp cho mình một chế độ ăn uống hợp lý và bảo vệ lá gan luôn khỏe mạnh; thực đơn hàng ngày nên có nhiều các loại rau xanh thẫm, cà rốt, bí đỏ, cà chua cung cấp các vitamin dưỡng mắt như Vitamin A, vitamin E, vitamin B. Nên hạn chế các đồ ăn sẵn có nhiều đường, nhiều dầu mỡ, hạn chế bia rượu, thuốc lá là những yếu tố gây hại cho gan, thận và gián tiếp tán phá đôi mắt. Để tránh khô mắt, ta nên thường xuyên chớp mắt và nhắm mắt nghỉ khoảng 1-2 giây khi phải làm việc bằng mắt, nhằm điều tiết sự tiết nước mắt của tuyến lệ, giảm quá trình bốc hơi nước mắt và giúp làm ẩm bề mặt nhãn cầu tốt hơn. Tránh ngồi ngay luồng gió bay ra của máy điều hòa và quạt gió. Trong khoảng thời gian làm việc, cứ mỗi nửa giờ nên dùng tay thực hiện các động tác massage nhẹ cho mắt, hoặc thực hiện động tác xoay liếc mắt theo chiều kim đồng hồ và ngược lại trong khoảng 10-15 giây, hay chỉ cần che đôi mắt trong vòng vài mươi giây là ổn.

Ngoài ra, khi đi đường, chúng ta nên đeo kính bảo vệ mắt, tránh tiếp xúc mắt trực tiếp với ánh nắng mặt trời và bụi bẩn làm hại mắt. Để giảm nguy cơ tật khúc xạ, cần phải làm sao tránh tình trạng mắt phải điều tiết quá mức, tức là giảm thời gian và cường độ làm việc của mắt. Có nhiều cách giúp giảm căng thẳng cho mắt như hạn chế hình thức giải trí bằng xem truyền hình hay chơi game, tăng cường các hoạt động ngoài trời. Trong trường hợp có bệnh lý cụ thể như tăng huyết áp thì phải kiểm soát huyết áp thật tốt theo lời khuyên của bác sĩ. Hay khi có những biểu hiện rõ rệt các bệnh về mắt nên đến khám và điều trị ở các cơ sở y tế có uy tín để được điều trị đúng cách và hiệu quả.

T.S-B.S Mai Quốc Tùng

(Trưởng phòng khám mắt Bệnh viện Lão khoa Trung ương)