Có nên rửa mũi bằng nước muối sinh lý?

Không nên lạm dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi

Nước muối sinh lý là dung dịch muối natri clorid (NaCl) được pha với nước tinh khiết theo tỉ lệ 0,9% - tức cứ 1 lít nước sẽ chứa khoảng 9gr muối. 

BS. Mary J. Scourboutakos, giảng viên tại Đại học Old Dominion (Mỹ) cho biết, cơ chế tác động của việc rửa mũi bằng nước muối sinh lý, chủ yếu nằm ở khả năng làm sạch khoang mũi. Dung dịch có thể giúp loại bỏ bụi mịn, chất nhầy và hoặc tác nhân gây dị ứng bám trên bề mặt niêm mạc. Nhờ đó, khoang mũi trở nên thông thoáng hơn, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho lông mao (cilia) - những cấu trúc siêu nhỏ dạng sợi trên bề mặt tế bào - hoạt động hiệu quả hơn. Lông mao có vai trò đẩy chất nhầy và dị vật ra khỏi mũi, góp phần hỗ trợ bảo vệ đường hô hấp trước nguy cơ viêm nhiễm.

Không phải loại nước muối nào cũng dùng được

Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại nước muối sinh lý với công dụng khác nhau: để tiêm truyền, nhỏ mắt - mũi, súc miệng, rửa vết thương. Bên cạnh đó là hàng loạt sản phẩm được quảng cáo dưới tên như: xịt phun sương vệ sinh mũi, xịt mũi phun sương, dung dịch vệ sinh mũi, công thức nước biển tự nhiên, nước muối biển… với công thức và mục đích sử dụng không giống nhau.

Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng - nguyên Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai, trả lời trên Báo Nhân Dân, người dân cần dùng đúng sản phẩm - cho từng mục đích. Không phải cứ “nước muối sinh lý” là có thể dùng tùy tiện. Việc dùng sai loại không những không hiệu quả, mà còn có thể gây kích ứng hoặc tổn thương niêm mạc.

Người tiêu dùng được khuyến cáo lựa chọn sản phẩm rõ nguồn gốc, thương hiệu uy tín, được cấp phép lưu hành. Không sử dụng sản phẩm không nhãn mác, hạn sử dụng không rõ ràng hoặc bao bì đóng gói sơ sài. Đặc biệt với trẻ nhỏ, cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng thường xuyên.

Dùng sai cách có thể gây phản tác dụng

Dù là dung dịch an toàn, rửa mũi bằng nước muối sinh lý vẫn tiềm ẩn rủi ro, nếu sử dụng không đúng cách. Tạp chí Health (Mỹ) cảnh báo, người dùng có thể gặp tình trạng bỏng rát, chảy máu cam hoặc nhiễm khuẩn nếu áp dụng không đúng kỹ thuật.

Áp lực rửa mũi quá mạnh, dung dịch quá mặn hoặc thực hiện khi mũi đang có vết thương đều có thể khiến niêm mạc bị tổn thương. Nếu dụng cụ rửa không được vệ sinh kỹ, vi khuẩn có thể xâm nhập ngược vào cơ thể. Việc sử dụng nước không đảm bảo vô trùng cũng là nguyên nhân gây nhiễm trùng khoang mũi.

Ngoài ra, rửa mũi quá thường xuyên trong ngày có thể làm mất lớp nhầy bảo vệ tự nhiên. Lớp này có vai trò ngăn vi khuẩn, giữ ẩm và hỗ trợ hàng rào miễn dịch ở mũi. Nếu bị rửa trôi liên tục, khoang mũi dễ bị khô, rát, thậm chí tăng nguy cơ viêm nhiễm về lâu dài.

Cân nhắc khi sử dụng lâu dài

Như vậy, đây chỉ là phương pháp hỗ trợ, không có tác dụng điều trị bệnh, càng không phải là cách phòng bệnh. Hiệu quả còn tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe và cách sử dụng của từng người. 

Tần suất rửa mũi hiện không có quy chuẩn chung, mà thay đổi theo thể trạng và tình trạng hô hấp. Với người có bệnh lý tai mũi họng hoặc có ý định duy trì thói quen này lâu dài, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn phù hợp, tránh nguy cơ dùng sai cách hoặc gây kích ứng niêm mạc.

Khi sử dụng, ThS.BS Hồ Văn Hữu - Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, trả lời báo VnExpress, cho biết rửa mũi cần thực hiện đúng kỹ thuật và sử dụng dụng cụ phù hợp như bình xịt hoặc bình rửa. Người dùng nên đứng hoặc ngồi thẳng, nghiêng đầu sang một bên, xịt hoặc bơm nước muối nhẹ nhàng vào một bên mũi để dung dịch chảy ra lỗ mũi còn lại hoặc ra miệng, rồi lặp lại với bên kia. Các thao tác phải được thực hiện nhẹ nhàng để tránh tổn thương niêm mạc. BS. Hữu cũng lưu ý mỗi người nên dùng dụng cụ riêng để hạn chế lây nhiễm. 

 

Podcast: Dùng nước muối sinh lý đúng cách để xử lý ngạt mũi

Podcast: Có nên rửa mặt bằng nước muối sinh lý không?

Podcast: Viêm mũi dị ứng có lây qua tiếp xúc không?

Biến đổi khí hậu kéo dài “mùa” viêm mũi dị ứng