Acid uric trong máu: Thế nào là cao, điều trị ra sao?

Bệnh do mất cân bằng chuyển hóa

Theo PGS.TS Lê Anh Thư, Phó Chủ tịch Hội Thấp khớp học Việt Nam, acid uric là sản phẩm của một chuyển hóa tự nhiên trong cơ thể. Khi tế bào chết đi, nhân của nó bị phá hủy và chuyển hóa thành acid uric. Đây là nguồn acid uric nội sinh. Ngoài ra, những loại thực phẩm có nguồn gốc từ động vật cũng có nhân tế bào, khi vào cơ thể qua đường ăn uống cũng sẽ chuyển hóa thành acid uric. Đó là nguồn acid uric ngoại sinh, trong đó các loại thực phẩm nội tạng động vật, hải sản…sẽ được chuyển hóa thành acid uric rất nhiều. Acid uric là một chất thừa trong cơ thể, được thải loại 80% qua đường niệu, 20% qua đường tiêu hóa và da. Bên cạnh đó, rượu bia có tác dụng kích hoạt men xanthine oxidase gây tăng sản xuất acid uric. Do đó acid uric tăng cao trong máu có liên quan đến việc ăn nhiều đạm động vật và uống nhiều rượu bia. Đây là lý do nam giới bị bệnh tăng acid uric nhiều hơn phụ nữ.

Theo bác sỹ Anh Thư, trong quá trình chuyển hóa của cơ thể khi nguồn tạo ra acid uric và thải loại acid uric bị mất cân bằng hoặc tạo acid uric nhiều nhưng thải ra ít thì sẽ làm cho acid uric bị giữ lại trong máu. Khi đó acid uric sẽ lắng đọng trong các mô. Nơi acid uric thường lắng đọng nhất là các khớp và gây ra bệnh đặc trưng là gout. Ngoài ra, acid uric còn lắng ở tim gây ra bệnh tim mạch, lắng ở thận gây ra suy thận, lắng ở đường niệu gây ra sỏi thận. Tuy nhiên có những trường hợp, acid uric trong máu rất cao do nó được tạo ra nhiều mà thải ra ít thì người ta gọi là tăng acid uric máu chứ không gọi là bệnh gout.

Bị gout mới uống thuốc

Bác sỹ Anh Thư khẳng định muốn xác định bệnh nhân có bị bệnh gout mạn tính hay không, bác sỹ phải dựa vào tiêu chuẩn chẩn đoán gout chứ không chỉ dựa vào nồng độ acid uric trong máu đơn thuần. Chỉ khi xác định chính xác bệnh nhân bị gout mới chỉ định dùng thuốc và khi dùng thuốc cũng phải cân nhắc vì các thuốc điều trị gout đều có nhiều tác dụng phụ. Như thuốc kháng viêm corticoid nếu điều trị không đúng sẽ gây lệ thuộc thuốc, suy tuyến thượng thận, hội chứng Cushing, tăng nguy cơ nhiễm trùng, hoặc nhóm thuốc kháng viêm non-steroid cũng có thể đưa đến xuất huyết tiêu hóa, loét dạ dày tá tràng, suy thận. Với bệnh nhân chỉ tăng acid uric trong máu mà không có triệu chứng, khuyến cáo của Hiệp hội khớp Hoa Kỳ và của Hiệp Hội khớp châu Âu đều nói không có chỉ định điều trị, trừ trường hợp có nguy cơ quá cao cho bệnh tim mạch.


Acid uric trong máu bao nhiêu là cao? Theo bác sỹ Anh Thư, nếu chỉ số acid uric trong máu dưới 7mg/dl là bình thường. Chỉ khi nào ở mức 13mg/dl, mới có nguy cơ bệnh tim mạch và cần điều trị thuốc hạ acid uric. Các trường hợp khác đểu không có chỉ định dùng thuốc, trừ bệnh nhân có tình trạng hủy tế bào quá nhiều như ở bệnh nhân bị ung thư phải hóa trị hoặc xạ trị. Thuốc hạ acid uric thông dụng nhất và hiệu quả được sử dụng phổ biến là Allopurinol. Tuy nhiên, thuốc là “con dao hai lưỡi” nên sử dụng phải thận trọng và đúng chỉ định vì thống kê cho thấy Allopurinol có nhiều tác dụng phụ và nhiều người gặp phải tác dụng phụ khi sử dụng thuốc này. Tác dụng phụ thường gặp khi uống Allopurinol là gây tổn thương da, ở mức độ nhẹ là ngứa, nặng hơn là nổi mẩn đỏ, mề đay, nặng nhất là hội chứng Steven Johnson. Khi bị hội chứng Steven Johnson việc điều trị rất khó khăn, lâu dài, và bệnh nhân có thể bị tử vong. Ngoài ra, nếu sử dụng Allopurinol không đúng còn thúc đẩy bệnh nhân có tổn thương thận tiềm tàng sang suy thận.

Theo bác sỹ Anh Thư, khi có bệnh nhân bị acid uric trong máu cao cũng như bệnh gout tới khám, trước tiên bác sỹ phải tư vấn, hướng dẫn chế độ ăn uống phù hợp để cơ thể không tạo ra thêm acid uric. Cụ thể, bệnh nhân phải hạn chế ăn đạm động vật, ăn nhiều rau quả, không được uống rượu bia. Nếu đã điều chỉnh chế độ ăn uống mà acid uric vẫn cao mới cần dùng thuốc. Khi chỉ định thuốc, bác sỹ nên cảnh báo cho bệnh nhân biết nguy cơ bị phản ứng thuốc và tư vấn phải ngưng thuốc ngay khi có biểu hiện phản ứng thuốc cho người bệnh biết, cũng như hướng dẫn bệnh nhân đến bệnh viện để được điều trị kịp thời.