Thị trường sữa: Quay trở lại chuộng "tươi", "nguyên chất"

Nhu cầu sữa tươi tăng là thuận lợi cho người nuôi bò sữa. Ảnh: Trần Việt Đức

Trái ngược với mặt hàng sữa bột, thị trường sữa nước hầu như không bị cạnh tranh bởi các hãng sữa ngoại. Theo một nghiên cứu mới đây của công ty Nielsen Vietnam, thị phần sữa nước hiện nay chủ yếu nằm trong tay các doanh nghiệp sữa nội. Tiềm năng tăng trưởng thị trường sữa nước nói chung còn rất lớn, dựa trên tăng trưởng tự nhiên dân số và nhu cầu uống sữa của người Việt dự báo tăng trong các năm tới.

Đáp ứng xu hướng… tươi, nguyên chất

Đại diện FrieslandCampina Việt Nam tiết lộ từ nay đến cuối năm sẽ cung cấp trở lại mặt hàng sữa bò tươi 100% nguyên chất, vốn đã bị ngưng sản xuất từ năm 2011 do sản lượng nguyên liệu không đủ cung cấp. Cho đến thời điểm này, với hệ thống các trang trại liên kết với nông dân ở khắp các tỉnh/thành trong cả nước, FrieslandCampina Việt Nam khẳng định đã chủ động được nguồn nguyên liệu sữa bò tươi thu mua của nông dân. Và đây là thời điểm thích hợp để đưa sản phẩm sữa bò tươi tiệt trùng thơm ngon ra thị trường phục vụ người tiêu dùng.

Công ty cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk) dự kiến ngày 10.9 tới đây sẽ tung ra thị trường hàng triệu lít sữa nước (trong đó có sữa tươi tiệt trùng 100% nguyên liệu từ sữa bò) sau khi đưa siêu dự án nhà máy có công suất giai đoạn 1 khoảng 1,2 triệu lít sữa/ngày, bằng sản lượng của chín nhà máy hiện tại cộng lại vào hoạt động. Theo ông Nguyễn Quang Trí, giám đốc marketing ngành hàng Vinamilk, sản lượng sữa bò tươi nguyên chất mà Vinamilk tự nuôi và thu mua của dân sẽ đáp ứng khoảng 1/3 nguyên liệu cho nhà máy này. Ông Trí hy vọng, dự án này sẽ góp phần giúp Vinamilk đạt kế hoạch doanh số hơn 34.000 tỉ đồng trong năm nay, đồng thời nắm thị phần tuyệt đối ngành hàng này. Một nghiên cứu của Euromonitor công bố hồi năm ngoái cũng cho thấy, nếu như năm 2009, khoảng cách chênh lệch thị phần giữa Vinamilk và FrieslandCampina chỉ hơn 13% thì đến năm 2012, đã nâng lên gần gấp đôi với con số 25,1% và hiện nay Vinamilk chiếm giữ gần như tuyệt đối. Mặt hàng sữa nước trong năm 2012 mang về cho Vinamilk khoảng 40% doanh số trong tổng 27.300 tỉ đồng doanh thu, và với dự án mới sắp khánh thành, Vinamilk đặt mục tiêu doanh số chắc chắn sẽ tăng thêm gấp nhiều lần.

Ngoài hai "đại gia" nói trên, sau năm năm đầu tư khoảng 350 triệu USD xây dựng nhà máy, trang trại và hệ thống phân phối, quảng bá… sản phẩm sữa nước của công ty cổ phần thực phẩm sữa TH Milk cũng đã có chỗ đứng trên thị trường. Một nghiên cứu của Nielsen Vietnam về thị phần sữa nước tại sáu thành phố lớn cho thấy, tính đến tháng 7.2013, nhãn hàng sữa tươi tiệt trùng TH true Milk của TH Milk đang đứng thứ ba sau Vinamilk, FrieslandCampina Việt Nam khi nắm giữ khoảng 7,7% thị phần. Đại diện TH Milk cho rằng, thị trường sữa nước còn tiếp tục tăng trưởng trong dài hạn, vì lượng tiêu thụ bình quân đầu người còn thấp so với các nước trong khu vực nên công ty sẽ tiếp tục dồn lực đầu tư trong các năm tới. Trong đó không thể thiếu phần sữa tươi…

Bên cạnh đó, các công ty như Sữa Ba Vì, Sữa Mộc Châu, Hanoi Milk, Long Thành cũng đang có sản phẩm sữa bò tươi 100% nguyên chất bán trên thị trường... Tiềm năng thị trường sữa bò tươi nội địa còn hấp dẫn các doanh nghiệp nước ngoài. Hồi tháng 8 vừa qua, nhà sản xuất sữa Devondale của Úc đã có mặt tại Việt Nam với các sản phẩm sữa tươi nguyên chất 100% và họ hy vọng sẽ nhanh chóng chiếm được thị phần khoảng 30% của phân khúc sữa tươi cao cấp. Devondale là nhà sản xuất sữa lớn của Úc, chiếm khoảng 1/3 sản lượng sữa của nước này, với doanh thu năm 2012 là 2,4 tỉ đôla Mỹ.

Chăn nuôi bò sữa vẫn… hụt hơi

Vinamilk hiện dẫn đầu về chỉ tiêu nuôi bò và bao tiêu nguyên liệu sữa bò tươi cho nông dân với mạng lưới thu mua sữa tươi nguyên liệu khá lớn, trải đều rộng khắp trên cả nước. Ông Nguyễn Quang Trí cho biết, ngoài đầu tư phát triển năm trang trại hiện đại quy mô công nghiệp với khoảng 8.000 con bò sữa cho 90 tấn sữa/ngày, Vinamilk còn liên kết với hơn 6.000 hộ dân chăn nuôi bò sữa với tổng số 65.000 con, thu mua sản lượng khoảng 540 tấn sữa/ngày.

TH Milk mặc dù đến năm 2008 mới triển khai nhập lô bò giống đầu tiên về, nhưng sau năm năm, đến nay công ty này có trang trại quy mô 32.000 bò sữa ở Nghệ An với sản lượng sữa tươi thu được lên đến 300 tấn/ngày.

Trong khi đó, dù chưa trực tiếp bỏ tiền đầu tư nuôi bò trang trại, nhưng với mô hình liên kết bằng việc đầu tư kỹ thuật, nhân giống, hỗ trợ các thiết bị thu mua sữa… FrieslandCampina Việt Nam cũng đang có trong tay lượng sữa bò tươi ở khắp các khu vực Bắc, Trung, Nam và Tây Nguyên với 35.000 con bò, tổng sản lượng sữa mỗi ngày khoảng 240 tấn.

Các chuyên gia trong ngành cho rằng, mặc dù Việt Nam có kế hoạch phát triển chăn nuôi đàn bò sữa từ hàng chục năm trước, nhưng đến nay tỷ lệ tăng trưởng sản lượng sữa bò không theo kịp nhu cầu sử dụng sữa của người dân. Bằng chứng là doanh nghiệp vẫn phải nhập khẩu tới 80% sản lượng sữa bột về chế biến. Ông Lưu Văn Tân, phụ trách chăn nuôi công ty FrieslandCampina Việt Nam nói, tổng đàn bò sữa hiện nay chỉ có khoảng 160.000 con, cho ra khoảng 410 triệu kg sữa/năm, mới đáp ứng khoảng 20% nhu cầu nội địa. Điều đáng nói là năng suất sữa trung bình nuôi hộ gia đình khoảng 14,5kg/con/ngày, cao hơn so với khu vực nhưng lại thấp hơn khá xa so với các nước phát triển như châu Âu, Mỹ… Theo ông Lưu Văn Tân, có nhiều nguyên nhân, trong đó phải kể đến hiện có đến 90% đàn bò chăn nuôi quy mô nhỏ ở các vùng đô thị, chỉ có 10% số hộ chăn nuôi trang trại chuyên nghiệp. Kỹ năng chăn nuôi của nông dân chưa cao; nguồn thức ăn còn phụ thuộc phần lớn vào thức ăn tinh có giá thành cao, chất lượng không ổn định nên năng suất sữa thấp. Ngoài ra, các chính sách vĩ mô phát triển đàn bò sữa về vốn, con giống, đầu tư hạ tầng, chuồng trại còn thiếu, chưa đồng bộ và chưa trọng tâm.