Đi tìm ý nghĩa, nguồn gốc ngày Tết Đoan ngọ

Những món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan ngọ

Tết Đoan ngọ là Tết chung của các nước Đồng Văn (cùng văn hóa, chữ viết). Đây là một trong những ngày lễ truyền thống có nội hàm văn hóa phong phú, không chỉ được tổ chức ở Việt Nam hay Trung Quốc mà ở Triều Tiên, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng có Tết Đoan ngọ.

Ở Việt Nam, Tết Đoan ngọ mang những ý nghĩa khác biệt. Hàng năm, cứ đến mồng 5 tháng 5 (âm lịch), dân ta lại tổ chức ăn Tết Đoan ngọ (hay còn gọi là Tết Đoan dương). “Đoan ngọ” là bắt đầu giữa trưa (Đoan: Mở đầu, ngọ: Giữa trưa), còn dương là mặt trời, là khí dương, “đoan dương” có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh. Do vậy, Tết Đoan ngọ thực chất là một phong tục lễ tết Á Đông gắn liền với quan niệm về sự tuần hoàn của thời tiết trong năm.

Bí mật của bà mẹ U50 bị tưởng nhầm là người yêu của con trai

Bà bầu bụng nhỏ có ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi?

Tử vi 12 cung hoàng đạo thứ hai (29/5/2017)

Bị đái tháo đường ăn mật ong: Điều gì sẽ xảy ra?

Nên đọc

Nguồn gốc Tết Đoan ngọ

Trung Quốc với truyền thuyết Khuất Nguyên

Cuối thời Chiến Quốc, có một vị đại thần nước Sở là Khuất Nguyên. Ông không chỉ là vị trung thần nước Sở và còn là nhà văn hoá nổi tiếng. Do can ngăn vua Hoài Vương không được, lại bị gian thần hãm hại, ông đã uất ức gieo mình xuống sông Mịch La tự vẫn ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch.

Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm cứ đến ngày đó, dân Trung Quốc xưa lại làm bánh, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh, lấy bỏ gạo vào ống tre rồi thả xuống sông để cúng Khuất Nguyên.

Ở Trung Quốc cũng có truyền thuyết khác về sự bắt nguồn của ngày Tết Đoan ngọ, nhiều nguồn tin cho hay, tập tục Tết Đoan Ngọ là bắt nguồn từ Hạ Trí trong thời cổ, có người thì cho rằng, ngày lễ này thể hiện sự tôn sùng vật tổ của người dân vùng sông Trường Giang.

Truyền thuyết Tết Đoan ngọ tại Việt Nam

Một ngày nọ, nông dân đang ăn mừng vì trúng mùa, song sâu bọ lại kéo dày ăn mất thực phẩm, cây trái đã thu hoạch. Người dân đau đầu không biết làm cách nào để giải được nạn sâu bọ này, bỗng có một lão ông từ xa đi tới, tự xưng là Đôi Truân. 

Ngày Tết Đoan ngọ là dịp để gia đình cùng quây quần, đoàn tụ

Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm đơn giản gồm bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà vận động thể dục. Người dân thấy vậy làm theo thì chỉ một lúc sau, sâu bọ theo nhau té ngã rã rượi. Ông lão cũng bảo thêm: Sâu bọ hàng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng.

Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì lão ông đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết diệt sâu bọ", có người gọi là "Tết Đoan ngọ" vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.

Ý nghĩa

Ngày Tết Đoan ngọ - Tết diệt sâu bọ thường diễn ra trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Vào ngày này, dân gian có nhiều tục trừ trùng phòng bệnh. Hiện ở nhiều làng quê Việt Nam vẫn còn giữ nếp xưa, rất coi trọng ngày Tết này. Sau Tết Nguyên Đán, "Tết diệt sâu bọ" là cái Tết sum họp đầm ấm, con cháu dù làm ăn xa xôi đến mấy cũng cố thu xếp để về. Nhà nào cũng dậy từ sớm chuẩn bị phẩm vật cúng tổ tiên.  Ngày Đoan Ngọ là ngày nhân dân cúng lễ để đánh dấu một thời tiết mới, mừng sự trong sáng, quang đãng, đồng thời để cầu bình an.

Người ta quan niệm rằng, đây là thời điểm quả trên cây, lá trên cành đơm hoa kết trái nên hoa quả là thứ đồ cúng không thể thiếu. Ngoài ra còn có những món ăn khác tùy theo tập quán của từng địa phương.