Hành động khẩn cấp tránh gián đoạn điều trị bệnh lao trên toàn cầu

24/3 hàng năm là Ngày thế giới phòng, chống bệnh lao

Nhân Ngày thế giới phòng, chống bệnh lao (24/3), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi các quốc gia và cộng đồng quốc tế tăng cường đầu tư khẩn cấp, nhằm bảo vệ và duy trì các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ người bệnh lao. Lao hiện vẫn là bệnh truyền nhiễm gây tử vong hàng đầu thế giới, cướp đi sinh mạng của hơn 1 triệu người mỗi năm và để lại hậu quả nặng nề cho gia đình và cộng đồng.

Kể từ năm 2000, các nỗ lực toàn cầu trong trong việc phòng, chống lao đã cứu sống khoảng 79 triệu người. Tuy nhiên, việc cắt giảm đột ngột ngân sách y tế toàn cầu hiện nay đang đe dọa đảo ngược những thành tựu này. Tình trạng kháng thuốc gia tăng, đặc biệt ở châu Âu; cùng với các xung đột kéo dài tại Trung Đông, châu Phi và Đông Âu, đang làm trầm trọng thêm gánh nặng bệnh tật đối với những nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất.

Với chủ đề “Đúng! Chúng ta có thể chấm dứt bệnh lao: Cam kết, đầu tư, thực hiện”, chiến dịch Ngày thế giới phòng chống bệnh lao năm 2025 nhấn mạnh sự cấp bách, trách nhiệm và hy vọng trong việc phòng và điều trị bệnh.

Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc WHO, cho biết: “Những thành tựu to lớn mà thế giới đạt được trong cuộc chiến chống lao suốt 20 năm qua đang bị đe dọa, khi việc cắt giảm ngân sách làm gián đoạn khả năng tiếp cận các dịch vụ phòng ngừa, sàng lọc và điều trị cho người mắc bệnh. Tuy nhiên, chúng ta không thể từ bỏ các cam kết cụ thể mà các nhà lãnh đạo thế giới đã đưa ra tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc cách đây 18 tháng, nhằm đẩy nhanh tiến độ chấm dứt bệnh lao. WHO cam kết hợp tác với tất cả các nhà tài trợ, đối tác và các quốc gia bị ảnh hưởng để giảm thiểu tác động của việc cắt giảm ngân sách và tìm kiếm các giải pháp đổi mới.”

Khủng hoảng tài chính: mối đe dọa đối với nỗ lực phòng chống lao

Báo cáo sơ bộ của WHO cho thấy, tình trạng gián đoạn nghiêm trọng trong công tác phòng, chống bệnh lao đang xảy ra tại nhiều quốc gia có gánh nặng bệnh tật cao nhất, sau khi ngân sách bị cắt giảm. Các nước thuộc khu vực châu Phi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, tiếp theo là các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á và Tây Thái Bình Dương. 27 quốc gia đang đối mặt với sự sụp yếu trầm trọng trong hệ thống phòng, chống bệnh lao, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như:

- Thiếu hụt nhân lực y tế, cản trở công tác điều trị.

- Dịch vụ chẩn đoán bị gián đoạn nghiêm trọng, làm chậm trễ việc phát hiện và điều trị

- Hệ thống giám sát và thu thập dữ liệu suy yếu, làm giảm khả năng kiểm soát bệnh.

- Các hoạt động tiếp cận cộng đồng như truy vết, sàng lọc, phát hiện ca bệnh chậm trễ, dẫn đến gia tăng lây nhiễm.

Ngoài ra, 9 quốc gia báo cáo tình trạng đứt gãy trong chuỗi cung ứng thuốc điều trị bệnh lao, đe dọa tính liên tục của quá trình điều trị và kết quả sức khỏe của bệnh nhân.

Việc cắt giảm ngân sách năm 2025 càng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt kinh phí cho công tác phòng, chống bệnh lao toàn cầu. Năm 2023, chỉ 26% trong số 22 tỷ USD cần thiết hàng năm cho công tác phòng ngừa và điều trị lao được đáp ứng, tạo ra khoảng cách tài chính lớn. Nghiên cứu về bệnh lao cũng đang trong tình trạng khủng hoảng khi chỉ nhận được 1/5 mục tiêu 5 tỷ USD vào năm 2022, làm chậm trễ đáng kể tiến độ phát triển các phương pháp chẩn đoán, điều trị và vaccine mới. WHO đang nỗ lực thúc đẩy phát triển vaccine lao thông qua Hội đồng tăng tốc vaccine phòng bệnh lao (TB Vaccine Accelerator Council), nhưng tiến độ này sẽ bị đe dọa nếu không có cam kết tài chính kịp thời.

Trước bối cảnh khẩn cấp nói trên, WHO cùng Nhóm công tác xã hội dân sự về bệnh lao đã đưa ra tuyên bố chung, yêu cầu hành động khẩn trương và phối hợp từ các chính phủ, nhà tài trợ và nhà hoạch định chính sách nhằm ngăn chặn các gián đoạn tiếp theo. Tuyên bố này đề xuất 5 ưu tiên trọng yếu:

1. Ứng phó tức thì với các gián đoạn dịch vụ, bảo đảm quy mô tương xứng với mức độ khủng hoảng.

2. Đảm bảo nguồn tài chính trong nước bền vững, giúp tiếp cận dịch vụ phòng ngừa và điều trị công bằng, không gián đoạn.

3. Bảo vệ các dịch vụ thiết yếu như thuốc, chẩn đoán, điều trị và hỗ trợ xã hội, đồng thời thúc đẩy hợp tác liên ngành.

4. Thành lập hoặc củng cố nền tảng hợp tác quốc gia giữa xã hội dân sự, tổ chức phi chính phủ, nhà tài trợ và các hội nghề nghiệp.

5. Nâng cao năng lực giám sát và cảnh báo sớm nhằm theo dõi tác động và phát hiện nguy cơ gián đoạn kịp thời.

Tiến sĩ Tereza Kasaeva, Giám đốc Chương trình toàn cầu về lao và sức khỏe hô hấp của WHO khẳng định: "Đây là lời kêu gọi đúng lúc, thể hiện sự cần thiết của hành động kiên quyết và nhanh chóng, nhằm duy trì tiến trình toàn cầu phòng chống bệnh lao. Đầu tư vào chấm dứt bệnh lao không chỉ là nghĩa vụ đạo đức mà còn là chiến lược kinh tế hiệu quả – mỗi USD đầu tư mang lại lợi ích kinh tế ước tính tới 43 USD."

Hướng dẫn mới về tích hợp bệnh lao vào chăm sóc sức khỏe ban đầu

Nhằm ứng phó với tình trạng thiếu hụt nguồn lực ngày càng gia tăng, WHO đang thúc đẩy việc tích hợp công tác phòng chống bệnh lao và chăm sóc sức khỏe phổi vào hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu như một giải pháp bền vững. Hướng dẫn kỹ thuật mới của WHO nêu rõ các hành động quan trọng trong chuỗi chăm sóc, tập trung vào phòng ngừa, phát hiện sớm lao và các bệnh đi kèm, tối ưu hóa quản lý tại điểm tiếp xúc đầu tiên và cải thiện theo dõi bệnh nhân. Hướng dẫn cũng khuyến khích sử dụng hiệu quả hơn các hệ thống y tế hiện có, giải quyết các yếu tố nguy cơ chung như tình trạng quá tải dân số, thuốc lá, suy dinh dưỡng và ô nhiễm môi trường.

Thông qua chiến lược toàn diện này, WHO kỳ vọng củng cố năng lực ứng phó toàn cầu, cải thiện sức khỏe cộng đồng và kiểm soát hiệu quả các bệnh truyền nhiễm cũng như không truyền nhiễm liên quan đến hô hấp.

Nhân Ngày thế giới phòng, chống bệnh lao, WHO kêu gọi các cá nhân, cộng đồng, tổ chức xã hội, nhà tài trợ và chính phủ cùng chung tay hành động. Nếu không có nỗ lực đồng bộ từ tất cả các bên liên quan, những thành quả nhiều thập kỷ qua có thể bị xóa nhòa, khiến hàng triệu sinh mạng bị đe dọa và an ninh y tế toàn cầu bị tổn hại nghiêm trọng.

 

WHO công bố trung tâm hợp tác mới về AI trong quản trị y tế

WHO và ITU giới thiệu tiêu chuẩn bảo vệ thính giác người chơi game

Bệnh lạ tử vong sau 48 giờ ở Congo, WHO vào cuộc tìm nguyên nhân

WHO: Những mảng màu tối trong "bức tranh" y tế châu Âu