Ấn Độ: Lợi thế và thách thức của quốc gia đông dân nhất thế giới

Những bà mẹ Ấn Độ và đứa con mới sinh trong bệnh viện tại Kolkata trong ngày Dân số thế giới năm 2012 (Ảnh CNN)

Lâu nay, người ta vẫn quen với khái niệm, Trung Quốc là quốc gia đông dân nhất thế giới. Nhưng hàng thập kỷ của chính sách hạn chế sinh đẻ, mỗi gia đình chỉ được sinh 1 con đã làm giảm đáng kể tỷ lệ sinh của Trung Quốc. Điều này cho phép Ấn Độ vượt lên dẫn trước Trung Quốc về số lượng dân cư.

Tuy nhiên, điều đáng nói là, không phải quốc gia nào cũng mong muốn danh hiệu này, và số lượng người đông đảo cũng sẽ dẫn tới những thách thức với đất nước.

Từ vài năm trước, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã bày tỏ quan ngại về “sự bùng nổ dân số” của Ấn Độ và lên tiếng kêu gọi các gia đình cân nhắc những tác động của việc sinh thêm con với gia đình và đất nước.

“Ấn Độ thế kỷ 21, khả năng thực hiện được ước mơ của mỗi người đều bắt đầu từ gia đình. Nếu họ không được giáo dục tốt, không được chăm sóc sức khỏe tốt, thì cả gia đình và đất nước đều không hạnh phúc.” Thủ tướng Modi nói.

Vậy làm thế nào mà dân số Ấn Độ lại đông như vậy, và nó sẽ kéo dài trong bao lâu? Hãy cùng theo dõi những phân tích của CNN và các chuyên gia dựa trên dữ liệu Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc về sự thay đổi nhân khẩu học của Ấn Độ.

Dân số Ấn Độ vượt Trung Quốc vào cuối tháng 4/2023 với tổng số dân là 1,429 tỷ người (Nguồn: Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc 2022)

Vì sao dân số Ấn Độ tăng nhanh?

Mức sinh là chìa khóa để thúc đẩy sự gia tăng dân số của mỗi quốc gia. Theo Liên Hợp Quốc, tỷ lệ sinh trung bình của một quốc gia là 2,1 (trẻ em/phụ nữ) để tự duy trì dân số và thậm chí là tăng trưởng.

Năm 1960, thế hệ ông bà của Ấn Độ hiện nay, có tỷ lệ sinh là 6, ngang với Châu Phi những năm 2020-2023 này. Theo Chính phủ Ấn Độ, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 2 trong điều tra dân số toàn quốc từ năm 2019-2021, giảm từ mức 3,4 của giai đoạn 1992-1993. Tỷ lệ sinh giảm nhưng sự gia tăng dân số vẫn cao được lý giải bởi “quán tính” nhân khẩu học.

“Khi tỷ lệ sinh giảm, dân số vẫn sẽ tiếp tục tăng trong vài thập kỷ.” Frank Swiaczny, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Dân số Liên bang (Mỹ) cho biết, đó là bởi vì những nhóm người trẻ, đông đảo vẫn đang lớn lên và ở độ tuổi đó khi họ trở thành cha mẹ. Vì vậy, ngay cả với mức sinh bằng hoặc dưới mức sinh thay thế, dân số Ấn Độ sẽ tiếp tục tăng chậm do số lượng đáng kể phụ nữ bước vào độ tuổi sinh sản.

Tỷ lệ cư dân theo nhóm tuổi 2000-2030 (Nguồn: Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc 2022)

Thực tế, ở một quốc gia rộng lớn như Ấn Độ, tỷ lệ sinh sẽ không đồng đều trên cả nước, góp phần tạo ra sự phân chia nam bắc, tỷ lệ trẻ em được sinh ở các bang miền Bắc nhiều hơn miền Nam.

Barbara Seligman, Giám đốc Chiến lược và tăng trưởng, đồng thời là Phó Chủ tịch cấp cao của PRB, một nhóm phi lợi nhuận tập trung vào dữ liệu nhân khẩu học cho biết: “Điều thực sự làm chúng tôi ngạc nhiên là ở Ấn Độ lại có nhiều bang mức sinh ở dưới mức sinh thay thế, ngoại trừ 5 bang - Bihar, Meghalaya, Uttar Pradesh, Jharkhand, Manipur - đều ở mức 3,0 và đáng chú ý là tất cả đều ở phía bắc.”

Ở các bang miền nam lại là một mô hình khác. Ví dụ, Goa có tỷ lệ sinh tương đương với một số quốc gia ở Nam Âu, hiện đang phải vật lộn để hỗ trợ dân số già với lực lượng lao động ngày càng giảm. Đó là một xu hướng mà các chuyên gia cho rằng các nhà lãnh đạo Ấn Độ sẽ khôn ngoan nếu không bỏ qua.

Theo phân loại của Liên Hợp Quốc, Ấn Độ hiện là một “xã hội già hóa”, nghĩa là 7% dân số nước này từ 65 tuổi trở lên. Ở một số bang, chẳng hạn Kerala ở miền nam Ấn Độ, dân số trên 65 tuổi đã tăng gấp đôi trong 30 năm qua và hiện ở mức 12%. Mô hình tương tự sẽ mở rộng ra nhiều bang hơn với tổng tỷ suất sinh thấp.

“Chúng ta sẽ chứng kiến ngày càng nhiều tiểu bang già đi trong vòng 30 năm tới giống như Kerala hiện nay,” Seligman nói.

Ấn Độ sẽ không còn là quốc gia có tỷ lệ dân số tăng nhanh nhất thế giới sau 25 năm nữa (Nguồn: Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc 2022)

Tốc độ tăng dân số của Ấn Độ đang chậm lại

Ấn Độ có thể đã vượt qua Trung Quốc về tổng dân số, nhưng dữ liệu của Liên Hợp Quốc cũng cho thấy tốc độ tăng trưởng của nước này đã chậm lại.

Từ năm 1971 đến 1981, dân số Ấn Độ tăng trung bình 2,2% mỗi năm. Đến năm 2001 đến năm 2011, con số đó đã giảm xuống còn 1,5% và hiện nay thậm chí còn thấp hơn. Theo dự báo của Liên Hợp Quốc, dân số Ấn Độ dự kiến sẽ đạt đỉnh vào khoảng 1,7 tỷ người vào năm 2064.

Hiện tại, hơn 40% cư dân của đất nước dưới 25 tuổi và độ tuổi trung bình ước tính vào năm 2023 là 28 - trẻ hơn gần một thập kỷ so với Trung Quốc - theo dữ liệu của Liên Hợp Quốc.

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), vào năm 2021, dân số trong độ tuổi lao động của Ấn Độ là hơn 900 triệu người và dự kiến sẽ đạt 1 tỷ người trong thập kỷ tới.

Không chỉ lực lượng lao động đông đảo và được trả lương tương đối thấp này còn trẻ, mà phần lớn nói tiếng Anh, hiểu biết về kỹ thuật số và nổi tiếng về tinh thần kinh doanh, khiến quốc gia này trở thành điểm thu hút lớn đối với các công ty phương Tây đang tìm kiếm một trung tâm sản xuất thay thế cho Trung Quốc.

Nhưng sự đóng góp của Ấn Độ vào tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động của thế giới dự kiến sẽ chậm lại trong những thập kỷ tới, nhường chỗ cho lực lượng lao động trẻ hơn mới nổi lên từ châu Phi.

Ấn Độ có thể có tỷ lệ người trong độ tuổi lao động cao nhất hiện nay, nhưng các chuyên gia cho rằng quốc gia này cần có những chính sách mạnh mẽ để tận dụng sức trẻ của mình.

Sonalde Desai, Giám đốc Hội đồng Nghiên cứu Kinh tế ứng dụng Quốc gia (NCAER) và giáo sư tại Đại học Maryland (Mỹ), chia sẻ với CNN: “Số lượng lớn người là không đủ, chúng ta cần đưa ra một kế hoạch tổng thể. Chúng ta cần những người có kỹ năng để đáp ứng một số công việc có giá trị cao và một nền kinh tế tạo ra những công việc có giá trị cao này.”

Poonam Muttreja, Giám đốc điều hành của Tổ chức Dân số Ấn Độ, cho biết giải quyết khoảng cách là “điều cấp thiết để Ấn Độ tiến tới thực hiện nguyện vọng trở thành một quốc gia phát triển.”

Các bang ở phía Bắc Ấn Độ có tỷ lệ sinh cao hơn các bang ở phía Nam (Nguồn: Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc 2022)

Chuyện gì sẽ tới với Ấn Độ?

Mặc dù vẫn là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới tính theo đầu người, nhưng Ấn Độ đang tiến lên trên bảng xếp hạng kinh tế toàn cầu - nền kinh tế trị giá gần 3.500 tỷ USD của nước này hiện là nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới và nằm trong số những nền kinh tế phát triển nhanh nhất.

Vào năm 2023, Ngân hàng Thế giới kỳ vọng Ấn Độ sẽ vượt trội so với tất cả các nền kinh tế lớn khác với mức tăng trưởng 6,6% - so với 4,3% của Trung Quốc và chỉ 0,5% của Hoa Kỳ, trong khi theo một số dự đoán, Ấn Độ dự kiến sẽ chiếm vị trí thứ 3 bảng xếp hạng trong 10 năm tới và trở thành quốc gia thứ ba duy nhất có GDP trị giá 10.000 tỷ USD vào năm 2035.

Tuy nhiên, bất chấp vận may của mình, sự giàu có của Ấn Độ không được trải đều.

Nghèo đói vẫn là thực tế hàng ngày đối với hàng triệu người Ấn Độ, và các chuyên gia cho biết mặc dù quốc gia này có một lượng lớn thanh niên sẵn sàng làm việc, nhưng so với các quốc gia khác, các số liệu cho thấy không có đủ việc làm cho họ.

Các vùng kinh tế khó khăn ở phía bắc, nơi phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp, thường tồi tệ hơn. Ví dụ, Uttar Pradesh là nơi sinh sống của 17% dân số Ấn Độ nhưng chỉ có 9% việc làm trong ngành công nghiệp.

Mối tương quan giữa tỷ lệ sinh và giáo dục ở Ấn Độ (Nguồn: Triển vọng dân số thế giới của Liên Hợp Quốc 2022)

Sabina Dewan, một thành viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách, cho biết gia tăng dân số có thể cung cấp “một lực lượng sản xuất to lớn cho nền kinh tế” nhưng tăng trưởng kinh tế “phụ thuộc vào việc cung cấp các công việc có chất lượng tốt, hiệu quả và được trả lương cao.” Và điều đó bắt đầu bằng việc đầu tư nhiều hơn vào giáo dục, đặc biệt là cho phụ nữ.

Muttreja nói: “Chúng ta cần củng cố hệ thống trường trung học, đảm bảo nó an toàn hơn và gần hơn với nơi ở của các em gái, bởi vì nhiều phụ huynh không gửi con gái của họ đến các trường trung học ở xa vì vấn đề an ninh.”

Dữ liệu của Ngân hàng Thế giới cho thấy sau khi rời ghế nhà trường, mức độ tham gia của phụ nữ vào lực lượng lao động - ước tính cả lực lượng lao động tích cực và những người đang tìm việc - chỉ là 19% vào năm 2021, chưa đến một nửa tỷ lệ lao động nói chung là 46%, một trong những tỷ lệ thấp nhất ở châu Á. Tỷ lệ so sánh với Trung Quốc và Hoa Kỳ là 68% và 61%.

Desai cho biết, Ấn Độ không chỉ cần có những chính sách tốt hơn để đưa phụ nữ đi làm mà còn cần đảm bảo rằng họ có thể duy trì việc làm. Vì vậy, cần có nhiều lựa chọn hơn cho các biện pháp tránh thai tạm thời để giúp phụ nữ kiểm soát tốt hơn việc sinh con.

Giáo dục là liều thuốc tránh thai tốt nhất dành cho phụ nữ, Muttreja nói thêm.

Dewan cho biết, nếu Ấn Độ không đạt được sự cân bằng phù hợp, nước này có nguy cơ lãng phí lợi thế đáng kể của quốc gia đông dân nhất thế giới với tỷ lệ nguồn nhân lực trong độ tuổi lao động lớn nhất thế giới.

Dewan nói: “Thách thức về giáo dục, đào tạo và cung cấp đủ việc làm chất lượng tốt là rất lớn. Nếu chúng ta không tạo đủ việc làm tốt, chúng ta sẽ lãng phí tiềm năng to lớn của người lao động. Và chúng ta có thể đang xem xét một nhóm dân số trẻ có khát vọng lớn hơn bao giờ hết, nhưng lại có ít cơ hội để tạo thu nhập.”

 

Các quốc gia có chỉ số IQ cao nhất thế giới năm 2023

Thực đơn tuần: Thử làm bánh trứng nướng, gà sốt me đãi cả nhà!

Văn hóa bản địa và sức khỏe con người: Những trường hợp tham khảo

FDA Hoa Kỳ chấp thuận vaccine phế cầu khuẩn thế hệ tiếp theo của Pfizer