Cách phân biệt sỏi túi mật và sỏi ống mật chủ

Sỏi túi mật

Sỏi ống mật chủ

Vị trí

Sỏi túi mật nằm bên trong túi mật.

Sỏi ống mật chủ nằm trong ống mật chủ.

Triệu chứng

Đa số trường hợp sỏi túi mật không gây triệu chứng. Chỉ có khoảng 30% trường hợp sỏi túi mật có triệu chứng, điển hình nhất là cơn đau quặn mật với các đặc điểm sau:

- Tính chu kỳ: Cơn đau riêng biệt, kéo dài từ 30 phút đến vài giờ.

- Vị trí: Đau ở thượng vị (trên rốn) hoặc vùng bụng trên, bên phải.

- Mức độ: Đau nhiều và liên tục. Những cơn đau thường xảy ra trong trường hợp túi mật co thắt đột ngột (sau bữa ăn nhiều thịt, dầu mỡ), do gia tăng sức ép của sỏi lên thành túi mật hoặc động tác co thắt túi mật làm chúng dịch chuyển, hệ quả làm tắc đường dẫn mật.

- Thời điểm: Cơn đau thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi ăn, hoặc có thể đau về đêm.

- Các triệu chứng khác: Đau lưng, đau bụng trên, bên trái, buồn nôn/nôn mửa, đầy bụng (khó tiêu với thức ăn nhiều dầu mỡ). Sốt, vàng da thường là sỏi đã gây biến chứng.

- Đau dưới sườn phải: Cơn đau dữ dội, lăn lộn, đau lan rộng lên vai bên phải hoặc lan ra phía sau lưng. Khi ăn xong, cảm giác đau tăng nặng hơn (do đường mật bị kích thích co bóp nhiều và mạnh). Cơn đau thường kéo dài, đau lâu, có khi lên tới 2 - 3 giờ.

- Sốt: Sốt có thể xảy ra đồng thời hoặc chỉ sau vài giờ kể từ khi bắt đầu cơn đau. Đôi khi sốt cao tới 39 đến 40^oC, kèm trạng thái rét run, đổ nhiều mồ hôi.

- Biểu hiện nhiễm trùng trên mặt: Lưỡi bẩn, môi khô, mệt mỏi, mạch nhanh, cơ thể gầy sút.

- Da vàng, niêm mạc vàng: Đây là biểu hiện rõ nhất nhưng xuất hiện muộn.

- Túi mật to căng: Có thể cảm thấy túi mật nổi lên ngay dưới sườn phải, giống như một quả trứng, khi sờ vào thấy tròn, đều, nhẵn, khi ấn vào thấy đau, chuyển động theo từng nhịp thở.

- Triệu chứng cảnh báo khác: Nôn kèm theo cảm giác đau, ít nước tiểu và nước tiểu sẫm màu.

Nếu sỏi ống mật chủ gây tắc mật, phân sẽ trở nên nhạt màu hơn.

Điều trị

Trong trường hợp sỏi mật không gây triệu chứng, người bệnh chưa cần thiết phải phẫu thuật mà có thể tham khảo sử dụng thêm các thảo dược giúp bào mòn sỏi như uất kim, chi tử, sài hồ, hoàng bá, diệp hạ châu, nhân trần, chỉ xác, kim tiền thảo. Các chuyên gia khuyến cáo, sử dụng kết hợp 8 thảo dược sẽ hiệu quả hơn sử dụng 1 thảo dược đơn lẻ.

Khi sỏi mật bắt đầu gây triệu chứng, tùy vào tình trạng bệnh mà các bác sỹ có thể tư vấn sử dụng thảo dược hoặc những cách điều trị sau:

- Uống thuốc làm tan sỏi (ít dùng do hiệu quả không cao, nhiều tác dụng phụ).

- Tán sỏi túi mật qua da bằng laser (ít dùng do dễ sót sỏi, tổn thương túi mật).

- Cắt túi mật nội soi hoặc mổ hở (có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa về sau nên thường chỉ áp dụng khi sỏi gây biến chứng).

Việc điều trị sẽ nhắm mục tiêu giảm tắc nghẽn. Điều trị có thể bao gồm:

- Lấy sỏi: Sỏi ống mật chủ có thể được lấy qua ERCP, qua mổ nội soi hoặc mổ mở.

- Phẫu thuật cắt túi mật và lấy sỏi bằng mổ nội soi hoặc mổ mở trong trường hợp sỏi ống mật chủ kèm sỏi túi mật.

- Tán sỏi ngoài cơ thể: Ngày nay ít thực hiện do tỷ lệ thất bại và biến chứng cao.

- Dẫn lưu đường mật tạm thời bằng stent.