Hiện tượng thời tiết lạ gây ra thảm họa lũ lụt ở Tây Ban Nha

Một người dân đang tìm xe của mình trong hàng nghìn chiếc xe bị chất đống trên đường phố sau thảm họa lũ quét xảy ở thành phố Valencia, Tây Ban Nha - Ảnh: Reuters.

Theo Time, gần 1 tuần sau trận lũ quét lịch sử, chính quyền thành phố Valencia đã tìm thấy 217 thi thể, trong đó có 213 thi thể ở khu vực phía đông Valencia. Đội cứu hộ vẫn tiếp tục tìm kiếm số lượng người mất tích chưa xác định với sự hỗ trợ của khoảng 5.000 binh lính mới đến vào cuối tuần qua.

Hàng nghìn chiếc ô tô bị hư hỏng, chất đống trên đường phố, nhiều vùng rộng lớn ở Valencia vẫn chìm trong biển nước và Tây Ban Nha đang trong 3 ngày để quốc tang, với những lá cờ rủ sau khi lũ lụt cướp đi sinh mạng của hàng trăm người dân trong sự kiện đánh dấu thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử Tây Ban Nha hiện đại.

Cuối tuần qua, cơn giận dữ của người dân bùng phát khi đám đông người biểu tình ở Paiporta đã ném bùn đất và các vật thể khác vào hoàng gia Tây Ban Nha, Thủ tướng và các quan chức khu vực của nước này khi các nhà lãnh đạo nước này đang thực hiện chuyến thăm đầu tiên đến "tâm chấn" của vùng thiệt hại do trận lũ lụt.

Dự báo sẽ có nhiều mưa hơn cho các khu vực thảm họa cũng như xa hơn nữa trên bờ biển Địa Trung Hải, nơi một phần của vùng Catalonia xung quanh thành phố Tarragona, phía Bắc Tây Ban Nha, đang trong tình trạng báo động đỏ.

Câu hỏi là chuyện gì đã xảy ra với Tây Ban Nha và tại sao lại có quá nhiều người thiệt mạng trong một trận lũ có thể được dự báo tốt và sớm hơn ở một quốc gia giàu có này?

Chuyện gì đã xảy ra?

Theo Cơ quan Khí tượng Tây Ban Nha (AEMET), thị trấn Chiva ở phía Tây Valencia đã ghi nhận lượng mưa 491 mm chỉ trong 8 giờ vào ngày 29/10, gần bằng lượng mưa của cả năm, mô tả đây là một trận mưa "vô cùng khốc liệt".

Theo AP News, trận mưa lớn tập trung ở lưu vực sông Magro và Turia, tạo ra dòng nước lũ dâng cao tràn qua bờ sông Poyo, bất ngờ ập vào khi người dân vẫn đang sinh hoạt bình thường, trong đó nhiều người còn đang trên đường về nhà sau giờ tan ca tối 29/10. Chỉ trong chớp mắt, nước lũ đục ngầu tràn qua các tuyến đường, đường sắt, và xâm nhập vào nhà dân, cửa hàng tại các ngôi làng vùng ngoại ô phía nam thành phố Valencia. Nhiều tài xế buộc phải trú trên nóc xe.

Khi chính quyền gửi cảnh báo qua điện thoại yêu cầu người dân ở yên trong nhà để đảm bảo an toàn. Nhiều người đang ở ngoài đường hoặc sống trong những vùng trũng thấp và tầng hầm ngập nước đã không may "mắc kẹt" giữa dòng nước lũ.

Điều gì đã dẫn đến trận lũ quét kinh hoàng ở Tây Ban Nha?

Theo Live Science, nguyên nhân gây ra thảm họa này là hiện tượng hình thành ở Địa Trung Hải mang tên DANA, có nghĩa vùng áp thấp biệt lập ở độ cao lớn. Theo Cơ quan Khí tượng Tây Ban Nha (AEMET), đây là lần DANA nghiêm trọng nhất được ghi nhận trong thế kỷ 21.

Khác với các cơn bão thông thường hay giông, DANA có thể hình thành mà không phụ thuộc vào các dòng tia địa cực hoặc cận nhiệt đới. Khi không khí lạnh thổi qua vùng biển Địa Trung Hải ấm áp và khiến không khí nóng bốc lên nhanh chóng, hình thành các đám mây dày chứa đầy nước có thể lưu lại trên cùng một khu vực trong nhiều giờ, làm tăng khả năng hủy diệt.

Hiện tượng này đôi khi gây ra những cơn bão mưa đá lớn và lốc xoáy mạnh, như đã xảy ra ở Tây Ban Nha vừa qua. Miền Đông và Nam Tây Ban Nha đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi hiện tượng này do vị trí nằm giữa Đại Tây Dương và Địa Trung Hải.

Theo The Telegraph, lũ quét có khả năng xảy ra cao hơn vì sau mùa Hè, đất ở Tây Ban Nha có thể khô cứng và không thấm hút nước. Khi xảy ra mưa lớn đột ngột, nước đọng trên mặt đất, khiến nguy cơ lũ quét thêm trầm trọng. Đồng thời, những con sông ở Tây Ban Nha, đặc biệt là lưu vực Địa Trung Hải, khá ngắn và dốc với bãi bồi hẹp, khiến nước chảy xiết, tạo ra mối đe dọa đối với cộng đồng gần đó. Quá trình đô thị hóa cũng làm giảm khả năng thấm hút tự nhiên do đất bị thay thế bằng bê-tông. Chưa kể, hệ thống cống rãnh ở Valencia không được thiết kế để xử lý mưa lớn dữ dội.

Trong khi đó, trước số thương vong trong thảm họa này không ngừng tăng, dư luận cũng đặt ra câu hỏi về cách ứng phó thiên tai tại một trong những quốc gia có nền kinh tế phát triển này. Nhiều người cho rằng hệ thống phòng chống lũ lụt của Valencia không đủ mạnh để ứng phó với thời tiết khắc nghiệt như vậy. 

Trang AFP cũng dẫn phản ánh của người dân nước này cho rằng, cơ quan chức năng Tây Ban Nha đã chậm trễ trong công tác cảnh báo lũ lụt. Họ chỉ nhận được thông báo khi nước lũ đã tràn vào, nhiều tài xế không nắm được tình hình đã lái xe ra đường và bị cuốn trôi.

Sự kiện thời tiết khắc nghiệt này cũng xảy ra sau khi Tây Ban Nha phải vật lộn với hạn hán kéo dài vào năm 2022 và 2023. Các chuyên gia cho biết, chu kỳ hạn hán và lũ lụt đang ngày càng gia tăng do biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, sự nóng lên toàn cầu đã khiến lượng mưa đổ xuống Tây Ban Nha tăng hơn khoảng 12% và sẽ còn nhiều hơn trong tương lai.

Phản ứng chậm chạp của thành phố

"Mọi thứ đều bị phá hủy, cảnh tượng giống như ngày tận thế vậy", Cardona Teruel, người dân địa phương, nói, theo The Guardian.

Một phần nguyên nhân là không có cảnh báo chính thức nào trước khi nước lũ tràn vào thị trấn. "Không có bất kỳ cảnh báo nào cả", thị trưởng Paiporta Maribel Albala nhấn mạnh.

AEMET đã phát cảnh báo đỏ tại vùng Valencia vào sáng 29/10, song phải đến 20h lực lượng phòng vệ dân sự mới ra thông điệp yêu cầu cư dân Paiporta không ra khỏi nhà.

Cardona Teruel cho biết, cảnh báo chính thức chỉ được ban bố sau khi cô đã lội qua đoạn nước ngập đến đầu gối để trở về nhà. "Chúng tôi rất bực", Teruel cho biết. "Không hề có thông báo nào về việc sơ tán nhà cửa hay yêu cầu người dân không lái xe. Không thể chỉ gửi cảnh báo sau khi điều tồi tệ nhất đã xảy ra".

Phản ứng chậm chạp, sự phối hợp thiếu chuyên nghiệp của các cơ quan ban ngành trước thảm họa khiến người dân ở Valencia vô cùng tức giận. Hơn nữa phản ứng của chính quyền Tây Ban Nha sau khi thảm họa xảy ra cũng chậm chạp khiến tình hình càng thêm tồi tệ hơn.

 

Sông Amazon đang cạn & tác hại từ biến đổi khí hậu

3 ưu tiên để ngăn chặn thảm họa sức khỏe do biến đổi khí hậu vào năm 2050

Biến đổi khí hậu gây ra nhiều cơn bão dữ dội đe dọa khu vực Đông Nam Á

Làm thế nào để phòng dịch bệnh trong mùa mưa bão, lũ lụt?