Hoang tưởng - làm sao chữa?

Tỷ lệ mắc các rối loạn hoang tưởng nói chung là 0,03% dân số và chiếm khoảng 1-2% tổng số bệnh nhân điều trị nội trú trong các bệnh viện tâm thần, khởi phát bệnh thường ở lứa tuổi trung niên và người cao tuổi, tỷ lệ mắc bệnh trong cuộc đời là 0,05-0,1%.

Rối loạn hoang tưởng thường gặp với tỷ lệ cao hơn ở những người họ hàng của những bệnh nhân tâm thần phân liệt.

Các thể lâm sàng

Thể được yêu

Bệnh nhân cho rằng có một người yêu mình đó là một tình yêu lãng mạn, lý tưởng, có thiên hướng về tâm thần hơn là tiếp xúc tình dục và tin rằng người đó có vị trí cao hơn bệnh nhân và hoàn toàn xa lạ như: những người nổi tiếng, hoặc các vĩ nhân. Bệnh nhân tìm mọi cách, cố gắng tiếp xúc với người trong hoang tưởng như: gọi điện, viết thư, tặng quà hoặc đến thăm. Tỷ lệ hoang tưởng được yêu trong lâm sàng cả 2 giới tương đương nhau.

Thể tự cao

Thể ghen tuông

Đây là thể hoang tưởng được xây dựng trên cơ sở cho rằng vợ hoặc chồng mình, hoặc người yêu của mình không chung thuỷ, nhưng niềm tin này không có cơ sở thực tế và suy diễn trên cơ sở sai lầm của các bằng chứng mà bệnh nhân cho là rõ rệt, được chọn lọc theo phán quyết của hoang tưởng. Bệnh nhân có hoang tưởng ghen tuông thường hành hạ vợ hoặc chồng hoặc người yêu và cố gắng hỏi theo khía cạnh phản bội của đối tượng.

Thể bị hại

Thể hoang tưởng này được xây dựng trên cơ sở cho rằng một số người có mưu đồ chống lại mình như: theo dõi, lừa đảo, làm gián điệp, đầu độc hoặc gây lạm dụng ma tuý. Một thiếu sót nhỏ có thể được phóng đại và trở thành trung tâm của hoang tưởng. Những hoang tưởng bị hại có thể trở thành những xung động lặp đi lặp lại để thỏa mãn cho chính bản thân bệnh nhân. Bệnh nhân có hoang tưởng bị hại dễ phật ý và có thể sử dụng bạo lực đối với những đối tượng mà họ cho rằng đang chống lại mình.

Dạng cơ thể

Đây là dạng hoang tưởng được xây dựng trên cơ sở các rối loạn chức năng hoặc rối loạn cơ thể. Hoang tưởng này có thể rất khác nhau, thường gặp nhất là bệnh nhân tin rằng mình nhận thấy mùi khó chịu ở da, miệng, trực tràng hoặc âm đạo hoặc bị nhiễm các bệnh do côn trùng ở da hoặc bị hỏng một cơ quan nội tạng nào đó hoặc một phần cơ thể cảm thấy không bình thường hoặc dị dạng, bất chấp các bằng chứng rõ rệt hoặc tin rằng có một phần cơ thể hoặc các nội tạng không hoạt động.

Điều trị

Liệu pháp hoá dược

Rối loạn hoang tưởng điều trị ngoại trú là chủ yếu, nhưng điều trị nội trú cho một số trường hợp sau:

+ Bệnh nhân cần khám toàn thân, đặc biệt là khám thần kinh để tìm nguyên nhân của rối loạn hoang tưởng.

+ Bệnh nhân kích động, có hành vi bạo lực, tự sát, giết người do hoang tưởng chi phối.

+ Bệnh nhân có hành vi gây rối loạn trong gia đình và nơi công tác do các hoang tưởng chi phối.

Liệu pháp tâm lý

Liệu pháp tâm lý nhằm xác lập niềm tin hợp lý cho bệnh nhân. Liệu pháp tâm lý cá nhân, liệu pháp nhận thức, liệu pháp hành vi và liệu pháp tâm lý gia đình.