Lão Tử: Tri bất tri, thượng hĩ; bất tri tri, bệnh dã!

Quan điểm của Lão Tử cho rằng, tốt nhất là phải thực thà, biết sao nói vậy.

Lưu Ngôn: Trong đời sống xã hội, có một số người cho rằng mình biết hết. Chỗ chưa hiểu thì vờ hiểu, mới hiểu một ít đã cho rằng nắm hết được quy luật phát triển, biến hóa của vũ trụ. Một số kẻ tầm thường khác lại dựa vào quyền lực, địa vị, ra vẻ ta đây, một tấc đến trời, lừa bịp mọi người. Ngài nghĩ thế nào về loại người này?

Lão Tử: Ta chẳng ngạc nhiên chút nào. Hãy xem nội dung chương 71 cuốn Lão Tử:

"Biết được mình còn chỗ chưa biết, mới là cao minh.

Tự cho rằng đã biết hết, là tai hại.

Thánh nhân không sai, vì biết sai.

Chính vì biết sai, nên thánh nhân mới không sai!"

Lưu Ngôn: "Biết được mình còn chỗ chưa biết là cao minh, tự cho rằng đã biết hết là tai hại". Câu này, cũng giống với quan điểm của Khổng Tử.

Lão Tử: Khổng Tử đã nói như thế nào?

Lưu Ngôn: Trong thiên Luận Ngữ - Vi chính, viết: "Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết, thế mới là biết!" Ý muốn nói rằng: Người thành thực, biết sao nói vậy, mới là người có trí tuệ.

(Ảnh: CafeF)

Lão Tử: Khổng Tử là nhà giáo dục, nhà tư tưởng, luôn đưa ra những chân lý sâu sắc, chân lý đó yêu cầu người ta phải thực sự cầu thị: Biết thì nói là biết, chưa biết thì nói là chưa biết, hiểu thì nói là hiểu, chưa hiểu thì nói là chưa hiểu. Còn như chưa hiểu vờ hiểu, chưa biết vờ biết thì đều là gây hại cho cả người lẫn xã hội. Tốt nhất là phải thực thà, biết sao nói vậy.

Lưu Ngôn: Ngài đúng là bậc tiền bối luôn khiêm tốn. Theo vãn bối, câu nói "Biết được mình còn có chỗ chưa biết là cao minh" của ngài còn có ý nghĩa sâu sắc hơn lời của Khổng Tử.

Lão Tử: Muốn được nghe ý kiến của ông về quan điểm đó.

 

Lão Tử: "Đạo khả đạo, phi thường Đạo"

Làm sao giữ trí óc minh mẫn, tâm trí nhạy bén và năng suất?

Muộn phiền và những lý do bạn không thể thoát khỏi muộn phiền

Buông thư toàn thân, giải tỏa sân hận, giận dữ

Lưu Ngôn: Không hiểu vờ hiểu là vấn đề về đạo đức, về ý thức tư tưởng. Nhưng muốn sửa lỗi này thì không khó. Còn như "Không biết tự cho là biết" lại là vấn đề về nhận thức. Những người kém hiểu biết, suy nghĩ tồi, hay kiêu ngạo thì thường mắc bệnh này. Đúng, biết được mình còn có chỗ chưa biết mới là cao minh. Tất nhiên, làm được như vậy là rất khó. Những ai muốn khắc phục và phòng chống bệnh "Không biết tự cho là biết" thì phải luôn luôn chú ý, luôn luôn thực sự cầu thị. Tri thức là vô hạn, chừng có bao nhiêu người không hiểu được? Người hiểu được là rất ít, rất nhiều người không hiểu. Vì vậy, cần phải gắng công nhọc lòng cầu hiểu biết, không nói bừa, không mạnh động, mới là người sáng suốt.

Lão Tử: Nghe ra, mới biết ông đã nâng câu nói "Biết được mình còn có chỗ chưa biết mới là cao minh!" thành nhận thức luận. Không ngờ không cũng có những hiểu biết sâu sắc đến như vậy. Thực là vinh hạnh lớn đối với lão phu.