Những “núi rác”...vô chủ và hệ lụy khó lường

Lực lượng chức năng ghi nhận nhiều "núi rác" là bánh kẹo, thuốc, thực phẩm chức năng bị vứt bỏ ở ven đường tại nhiều thành phố lớn.

Trước câu chuyện này, dư luận đặt ra nhiều nghi vấn về nguồn gốc hàng hóa, tính pháp lý và động cơ tiêu hủy khi những “núi rác” sản phẩm bánh kẹo, thuốc, thực phẩm chức năng bị đổ bỏ? Vì sao chúng được đóng gói chuyên nghiệp, nhiều sản phẩm còn hạn sử dụng dài ngày, đầy đủ tem mác bảo hành, được tuồn ra thị trường rồi lại bị đổ bỏ như vậy? Và ai sẽ chịu trách nhiệm cho những hệ lụy sức khỏe nếu người dân đã và đang sử dụng những sản phẩm này?

Những “núi rác” vô chủ

Vừa qua, người dân tại xã La Phù, huyện Hoài Đức, TP. Hà Nội phản ánh tại khu vực lối vào khu công nghiệp La Phù xuất hiện “núi rác” với hàng tấn bánh kẹo, mang nhãn mác nước ngoài, không có nhãn phụ tiếng Việt theo quy định.

Trong đó, nhiều mặt hàng thể hiện có hạn sử dụng hết năm 2024, vỏ bao bì sặc sỡ, chủ yếu là sản phẩm dành cho trẻ em như hạt sấy, hoa quả sấy, thạch, kẹo dẻo… khá bắt mắt đổ chất đống nằm sát trên đường dân sinh. Tất cả số hàng hóa này bị vứt bỏ xen lẫn với rác thải sinh hoạt, bốc mùi hôi thối, gây ô nhiễm môi trường.

Toàn bộ lượng bánh kẹo này bị vứt bỏ lẫn với rác thải sinh hoạt, không qua xử lý, gây mùi hôi thối nồng nặc và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Vị trí đổ rác chỉ cách khu dân cư vài chục mét, khiến nhiều người dân bức xúc và lo lắng về nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.

Điều đáng nói, vụ việc xảy ra đúng thời điểm cả nước đang ra quân thực hiện cao điểm phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ...

Không chỉ dừng ở bánh kẹo, đợt kiểm tra cao điểm còn phát hiện hàng nghìn hộp thuốc và thực phẩm chức năng (TPCN) bị đổ trộm ở huyện Bình Chánh, TP Hồ Chí Minh. Qua kiểm tra, ghi nhận hiện trường bãi đất trống trên đường Nguyễn Văn Linh (ấp 12) có đến 5 bãi đổ thuốc, TPCN, chưa kể 1 bãi đã được đốt cháy hoàn toàn.

Đáng chú ý, tất cả các sản phẩm này đều là những nhãn hiệu quen thuộc, được sản xuất tại Hà Nội và Thanh Hóa, với hạn sử dụng còn hơn 2 năm. Nhiều sản phẩm vẫn còn nguyên trong hộp, thùng carton, trong đó có cả dạng si-rô.

Trên bao bì, một số sản phẩm được quảng cáo có thành phần chiết xuất từ sụn cá mập, tổ yến, nhung hươu, nhân sâm, cây chùm ngây, nguyên liệu nhập từ Mỹ... và được giới thiệu là tốt cho phụ nữ mang thai, trẻ em, người già, người có tiền sử cao huyết áp.

Các sản phẩm còn nguyên bao bì, chưa hết hạn, khiến nghi vấn về hàng giả càng tăng cao.

Còn tại Đà Nẵng, mới đây, lực lượng chức năng phường Hòa Hiệp Nam (quận Liên Chiểu, Tp Đà Nẵng) cũng phát hiện hàng trăm vỏ chai thủy tinh, nhiều vỉ thuốc còn nguyên vẹn, chưa qua sử dụng bị vứt lẫn trong đống rác thải sinh hoạt tại khu đất trống ven đường Xuân Thiều 21 - khu vực vốn là “điểm đen” về xả thải tự phát.

Đáng nói, các vỉ thuốc được xác định là Cetecocenzitax 25mg – loại thuốc kê đơn điều trị rối loạn tiền đình, có hạn sử dụng đến tháng 8/2026. Đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về quản lý chất thải y tế và bảo vệ môi trường, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ cao về an toàn sức khỏe nếu bị thu gom trái phép, đưa trở lại thị trường dưới dạng thuốc “xách tay”, “thuốc tặng”, hoặc tái sử dụng trái quy định.

Không chỉ là những hành vi sai phạm hành chính đơn thuần, các vụ việc nêu trên tiềm ẩn hệ lụy nghiêm trọng, có thể âm thầm trở thành những “sát thủ vô hình”, đe dọa sức khỏe cộng đồng, phá hoại niềm tin của người tiêu dùng vào hệ thống phân phối và kiểm soát hàng hóa thiết yếu.

Nghi vấn hàng giả và hệ lụy khó lường

Liên quan đến số lượng lớn bánh kẹo bị vứt bỏ tại xã La Phù (huyện Hoài Đức, Hà Nội), chiều 9/6, lực lượng chức năng địa phương đã huy động máy móc, phương tiện tiến hành dọn dẹp, vận chuyển một phần hàng hóa đi tiêu hủy.

Đại diện UBND xã La Phù cho biết, cả rác thải cùng số lượng bánh kẹo trên sẽ được chuyển về điểm tập kết và trung chuyển rác của xã. Về nguồn gốc của số bánh kẹo bị vứt bỏ, ông Vương Bá Dũng - Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 24 (Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội) cho biết, toàn bộ hàng hóa đã hết hạn sử dụng và bị người dân hoặc doanh nghiệp thải bỏ. Số hàng này không còn giá trị sử dụng và thuộc phạm vi xử lý của chính quyền địa phương nhằm đảm bảo vệ sinh môi trường.

Cũng theo ông Dũng, trong đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, lực lượng Quản lý thị trường số 24 đang tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm trên địa bàn huyện Hoài Đức, nhằm ngăn chặn tình trạng hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng tuồn ra thị trường.

Sự việc tại xã La Phù cho thấy cần siết chặt hơn nữa việc thu gom, xử lý chất thải công nghiệp, đặc biệt là các mặt hàng thực phẩm có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng.

Trong khi đó, đối với “núi” thuốc, TPCN khổng lồ bị vứt bỏ ở huyện Bình Chánh, Phòng Cảnh sát kinh tế TP.HCM đã mở rộng điều tra, truy xét nguồn gốc các sản phẩm liên quan đến Công ty TNHH Sức khỏe xanh Natural Care (trụ sở tại quận 12) do Nguyễn Phước Sơn làm giám đốc.

Theo điều tra, hơn một năm qua Sơn đã mua TPCN từ nhiều nguồn, không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc xuất xứ. Trong đó có việc mua hàng của Công ty dược phẩm MEDIUSA và Mediphar tại Hà Nội. Hàng hóa được để ở kho tại quận 12. Doanh nghiệp Sơn đăng bài quảng cáo trên các sàn thương mại điện tử Shopee, Lazada... bán kiếm lời.

Sơn khai, khoảng 2 tháng trước khi biết Công ty MEDIUSA và Mediphar bị Bộ Công an xử lý về hành vi làm giả TPCN, nhiều người đã bị bắt, nên lo sợ liên quan, thu hồi sản phẩm đã bán và thuê người dọn kho hàng, với yêu cầu mang 80 thùng carton chứa vỏ hộp, 167 thùng đựng TPCN (tổng trị giá 500 triệu đồng) đem vứt hoặc đốt, ở bãi đất trống cạnh đường Nguyễn Văn Linh, huyện Bình Chánh.

Cuối cùng, theo xác minh ban đầu, lực lượng chức năng thành phố Đã Nẵng cũng đã xác định số chai lọ và vỉ thuốc tây bị đổ trộm tại lô đất trống trên đường Xuân Thiều 21 là của Công ty cổ phần Dược trung ương 3.

Theo thông tin ban đầu, số thuốc này thuộc diện tiêu hủy của Công ty cổ phần Dược trung ương 3. Tuy nhiên quá trình tiêu hủy có cho người buôn bán phế liệu nhặt lại, nhưng bán phế liệu không được nên đã mang ra khu vực đường Xuân Thiều 21 để đổ bỏ.

Cơ quan công an đang làm việc với công ty này và đã thu gom toàn bộ số thuốc nói trên để mang đi tiêu hủy theo đúng quy định.

Theo Thông tư 03/2020/TT-BYT của Bộ Y tế, trường hợp thuốc hết hạn, thuốc giả hoặc không rõ nguồn gốc phải bị thu hồi. Cơ sở có thuốc bị tiêu hủy phải tự thành lập hội đồng hủy thuốc và đảm bảo việc xử lý an toàn cho người, động vật và môi trường. Đồng thời, cơ sở phải báo cáo kết quả tiêu hủy kèm theo biên bản gửi về Sở Y tế địa phương.

Trong những vụ việc này, hệ luỵ môi trường là điều có thể thấy ngay khi hàng loạt sản phẩm nằm ngổn ngang giữa các bãi đất trống ở nhiều tỉnh thành. Nhưng điều khó đo đếm hơn là hệ lụy xã hội, sự hoang mang, khủng hoảng niềm tin của người dân khi thấy số lượng lớn sản phẩm liên quan đến sức khỏe bị vứt bỏ không rõ lý do.

Trong bối cảnh Chính phủ đang phát động đợt cao điểm đấu tranh chống hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ và gian lận thương mại. Công an nhiều địa phương đã vào cuộc, thu giữ hàng chục nghìn sản phẩm giả, từ thiết bị điện tử, dược phẩm, mỹ phẩm đến thực phẩm.

Các hành vi đổ bỏ hàng không rõ nguồn gốc không chỉ gây ô nhiễm môi trường, lãng phí tài nguyên mà còn là dấu hiệu của một hệ thống phân phối phi pháp đang bị "chặt đứt". Điều quan trọng là không để các vụ việc này dừng ở xử phạt hành chính, mà phải xác định được nguồn gốc hàng hóa, hành vi vi phạm và người chịu trách nhiệm pháp lý cuối cùng.

Đây là cơ hội để cơ quan chức năng sàng lọc, làm sạch thị trường, tạo dựng lại niềm tin cho người tiêu dùng đã, đang và sẽ tiếp tục sử dụng các sản phẩm thuốc, TPCN trong tương lai, mở đường cho thương mại minh bạch.

 

Hơn 34.000 vụ vi phạm bị xử lý, Thủ tướng yêu cầu mở đợt cao điểm chống hàng giả

“Mũi nhọn” trong cuộc chiến chống lại “ma trận hàng giả”

Vụ sữa giả thu lời 500 tỷ: Chuyên gia chỉ ra những lỗ hổng

Mua phải sữa giả, người tiêu dùng biết kêu ai?