Tính cách ảnh hưởng đến chế độ ăn uống và hệ vi sinh đường ruột như thế nào?

Tính cách bốc đồng có thể ảnh hưởng đến chế độ ăn uống và gián tiếp làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột.

Bốc đồng và những hệ quả ít ai ngờ

Trong đời sống, bốc đồng thường được hiểu là hành động thiếu suy nghĩ, làm trước khi nghĩ. Ở mức độ nhẹ, đó có thể là việc ăn uống tùy hứng hay mua sắm không kế hoạch. Nhưng ở mức nghiêm trọng, bốc đồng gắn liền với những hành vi nguy hiểm như lạm dụng rượu bia, chất kích thích hay các rối loạn tâm thần như rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).

Tính bốc đồng chịu tác động trực tiếp từ yếu tố sinh học như các hormone cảm xúc serotonin, dopamine và môi trường (giới tính, hoàn cảnh xã hội). Trong vài năm qua, các nhà khoa học ngày càng chú ý tới trục ruột–não, một “đường dây liên lạc hai chiều” giữa hệ vi sinh vật đường ruột và hoạt động thần kinh. Các vi khuẩn trong ruột có thể sản xuất ra hormone và chất dẫn truyền thần kinh như serotonin hay ghrelin, ảnh hưởng đến tâm trạng, sự kiểm soát hành vi và thậm chí cả khả năng đưa ra quyết định.

Khoảng trống nghiên cứu và cách tiếp cận mới

Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào nhóm bệnh nhân lâm sàng là những người đã được chẩn đoán rối loạn tâm thần nên kết quả thường thiếu nhất quán. Vậy câu hỏi đặt ra là: Với người trưởng thành khỏe mạnh, tính bốc đồng có liên quan thế nào tới thói quen ăn uống và hệ vi sinh vật?

Để trả lời, nhóm các nhà khoa học Đức và Hà Lan đã phân tích dữ liệu từ 913 người trưởng thành khỏe mạnh, độ tuổi 18–50, tham gia nghiên cứu tại Frankfurt và Mainz (Đức) trong giai đoạn 2017–2019. Tất cả người tham gia đều được sàng lọc loại trừ các rối loạn tâm thần nặng, nghiện chất hay bệnh lý thần kinh.

Mức độ bốc đồng được đo bằng bảng câu hỏi chuẩn hóa gồm 4 đặc điểm: cấp bách, thiếu suy nghĩ trước, thiếu kiên trì và tìm kiếm cảm giác. Bên cạnh đó, họ cũng điền bảng tần suất ăn uống, lượng rượu bia, đồ uống có đường, và cung cấp mẫu phân để phân tích hệ vi sinh vật đường ruột bằng kỹ thuật giải trình tự gene.

Kết quả cho thấy, các dạng bốc đồng khác nhau liên quan đến các thói quen ăn uống riêng biệt. Người có xu hướng tìm kiếm cảm giác mạnh hoặc hay hành động thiếu suy nghĩ thường tiêu thụ nhiều rượu bia hơn. Người dễ bị thôi thúc cấp bách thì lại uống nhiều đồ ngọt có ga và ăn ít chất xơ hơn. Ngược lại, không thấy mối liên hệ đáng kể giữa bốc đồng và việc ăn thịt.

Chế độ ăn uống này sau đó phản chiếu lên hệ vi sinh đường ruột. Ở cấp độ vi khuẩn, tính cấp bách có mối liên hệ tiêu cực với 2 nhóm vi khuẩn có lợi là Butyricicoccus và Lachnospiraceae UCG-001 vốn đóng vai trò sản xuất acid béo quan trọng giúp nuôi dưỡng tế bào ruột và giảm viêm butyrate. Trong khi đó, người có tính tìm kiếm cảm giác cao lại có nhiều Eubacterium siraeum hơn, một loài vi khuẩn liên quan tới việc tiêu thụ rượu.

Đặc biệt, những người hay hành động thiếu suy nghĩ trước có sự gia tăng Bifidobacterium và một số chủng Lachnospiraceae chưa được nuôi cấy. Dù Bifidobacterium thường được coi là vi khuẩn có lợi nhưng sự thay đổi quá mức cũng phản ánh chế độ ăn uống mất cân bằng.

Phân tích thống kê cũng cho thấy, chế độ ăn đóng vai trò trung gian trong những mối liên hệ này. Ví dụ, uống nhiều đồ ngọt giải thích một phần sự suy giảm vi khuẩn sản xuất butyrate; còn lượng rượu bia lại liên quan trực tiếp đến sự gia tăng E. siraeum.

Ý nghĩa đối với sức khỏe tinh thần và tiêu hóa

Những phát hiện này cho thấy tính bốc đồng không tác động trực tiếp đến toàn bộ hệ vi sinh đường ruột, mà chủ yếu ảnh hưởng gián tiếp thông qua thói quen ăn uống. Người càng bốc đồng càng dễ chọn đồ uống ngọt, ăn ít chất xơ, hoặc lạm dụng rượu bia… Tất cả những yếu tố này đều làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột.

Điều này cũng gợi mở rằng cải thiện chế độ ăn có thể là một “chiến lược” can thiệp khả thi. Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp nuôi dưỡng các loài vi khuẩn có lợi, từ đó hỗ trợ cân bằng trục ruột–não. Ngược lại, hạn chế rượu bia và đồ uống có đường không chỉ tốt cho cân nặng và gan, mà còn giúp ổn định hệ vi sinh và gián tiếp hỗ trợ kiểm soát hành vi.

 

Giúp trẻ khám phá thiên nhiên theo tính cách riêng

Tính cách ảnh hưởng đến đời sống hàng ngày như thế nào?

Tính cách của “sen” có thể ảnh hưởng đến hành vi của cún cưng

Hình dạng bàn tay tiết lộ điều gì về tính cách của bạn?