Nghiên cứu - Sản xuất

Mối liên hệ giữa hệ vi sinh đường ruột và bệnh béo phì

SUCKHOE+ | Nghiên cứu mới đây cho thấy béo phì còn có thể được chia thành nhiều kiểu, tuỳ thuộc vào cách mỗi người trải nghiệm cảm giác đói. Hệ vi sinh vật sống trong đường ruột có thể là yếu tố quyết định điều này.

22/06/2025 15:00

Hệ vi sinh đường ruột liên quan đến các kiểu hình béo phì khác nhau

Vì sao người thừa cân, béo phì nhưng suy dinh dưỡng?

Dự kiến tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên béo phì sẽ tăng vọt vào năm 2050

Béo phì làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh tật, làm sao để phòng ngừa?

Béo phì: Không chỉ là do “cái miệng hại cái thân”

Béo phì phức tạp hơn bạn tưởng

Khi nhắc đến béo phì, suy nghĩ đầu tiên của không ít người cho rằng đây là những người có chỉ số BMI trên 30, hình thể to béo, ăn nhiều và ít vận động. Tuy nhiên câu chuyện về bệnh lý béo phì phức tạp hơn nhiều. Nghiên cứu được trình bày tại Hội nghị Tuần lễ Bệnh lý tiêu hóa năm 2025 (California, Mỹ) cho thấy béo phì có thể chia thành nhiều phân loại nhỏ.

Theo bác sĩ Diego Anazco, Trung tâm Y tế Southwestern, Đại học Texas (Mỹ), một trong các tác giả nghiên cứu, béo phì không chỉ là một tình trạng đơn lẻ mà có thể biểu hiện theo nhiều cách.

Từ giả thuyết rằng mỗi kiểu hình (phenotype) béo phì có thể do những yếu tố riêng biệt chi phối, nhóm nghiên cứu đã khảo sát hơn 400 người trưởng thành bị béo phì. Họ thu thập thông tin về thói quen ăn uống và thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu (như đo lượng calo tiêu hao khi nghỉ ngơi) để phân nhóm người tham gia thành 4 kiểu hình béo phì, bao gồm:

Thèm ăn bất thường: Cần ăn nhiều mới thấy no.
Nhanh đói sau ăn: Cảm giác no không kéo dài sau bữa ăn.
Ăn uống theo cảm xúc: Ăn để đối phó với cảm xúc chứ không phải vì đói thật.
Chuyển hóa chậm: Cơ thể tiêu hao ít năng lượng khi nghỉ ngơi.

Người béo phì hay ăn uống theo cảm xúc có vi khuẩn Anaerotruncus ở đường ruột

Nhóm nghiên cứu cũng thu mẫu phân để phân tích hệ vi sinh vật đường ruột của từng người, nhằm tìm xem có sự khác biệt nào về loại vi khuẩn hoặc các con đường chuyển hoá giữa các nhóm hay không.

Kết quả cho thấy những người nhanh đói trở lại sau bữa ăn có lượng vi khuẩn xử lý glutamate thấp hơn. Glutamate là chất ảnh hưởng đến tiêu hoá và cảm giác đói. Ở nhóm ăn uống theo cảm xúc có sự xuất hiện đặc trưng của một loại vi khuẩn đường ruột gọi là Anaerotruncus. Nhóm chuyển hóa chậm khi nghỉ ngơi thì thiếu hụt một số chu trình chuyển hoá liên quan đến đốt cháy calo.

Kiểm soát cân nặng sao cho hiệu quả?

Dù không phải là nghiên cứu đầu tiên tìm hiểu mối liên hệ giữa cân nặng và hệ vi sinh đường ruột, có thể nói đây là một trong những nghiên cứu chi tiết nhất.

Một số loại vi khuẩn đường ruột có ảnh hưởng trực tiếp đến cách cơ thể tiêu hóa và hấp thụ thức ăn. Những vi khuẩn này còn tác động đến tốc độ trao đổi chất, cảm giác đói no, cũng như việc tiết các hormone liên quan đến điều hòa cân nặng.

Hiểu rõ các béo phì khác nhau có thể là bước đệm cho các liệu pháp điều trị cá nhân hóa trong tương lai. “Thay vì áp dụng một giải pháp chung cho tất cả bệnh nhân, điều chỉnh dựa trên kiểu hình béo phì và hệ vi sinh đường ruột có thể giúp quản lý hoặc ngăn ngừa béo phì hiệu quả hơn,” bác sĩ Anazco chia sẻ.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng nhấn mạnh không nên hiểu rằng vi khuẩn đường ruột là yếu tố duy nhất gây béo phì.

Bác sĩ Supriya Rao – Bệnh viện Lowell General (Mỹ), người không tham gia nghiên cứu, thông tin thêm: “Ngoài ảnh hưởng của hệ vi sinh vật, các hành vi ăn uống còn chịu tác động lớn từ môi trường sống. Ví dụ, nếu bạn lớn lên ở khu vực thiếu thực phẩm lành mạnh, bạn vẫn có nguy cơ béo phì dù sở hữu hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh.”

Thay đổi hệ vi sinh bằng chế độ ăn hay probiotic chưa chắc đã mang lại kết quả giảm cân rõ rệt. Còn cần nhiều nghiên cứu nữa để hiểu được những thay đổi nào có thể chuyển thành giải pháp điều trị béo phì thực sự.