Căn bệnh chưa có thuốc chữa, tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối

Bệnh dại hiện chưa có thuốc chữa, tỷ lệ tử vong của người bệnh khi bị chó dại cắn là gần như 100% - Ảnh: Getty Images.

Bệnh dại là bệnh lây truyền từ động vật sang người do virus dại (Rhabdovirus). Bệnh lưu hành ở nhiều quốc gia trên toàn thế giới. Hàng năm trên toàn cầu ghi nhận khoảng 59.000 trường hợp tử vong ở người tại hơn 150 quốc gia, với 95% các trường hợp ở Châu Phi và Châu Á.

Căn bệnh chưa có thuốc chữa, tỷ lệ tử vong gần 100%

Khu vực Đông Nam Á là "điểm nóng" của bệnh dại do lượng chó thả rông lớn, tỷ lệ tiêm phòng dại ở vật nuôi còn thấp, tình trạng buôn bán thịt chó mèo đã ghi nhận tại một số quốc gia.

Thông tin từ Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, bệnh dại lây qua nước bọt của động vật bị nhiễm bệnh. Người có thể bị bệnh dại nếu động vật bị nhiễm bệnh cắn, liếm hoặc cào. Người có thể bị bệnh dại nếu nước bọt từ động vật bị nhiễm bệnh xâm nhập vào cơ thể người thông qua vết thương hở (kể cả vết thương không phải do động vật gây ra) hoặc tiếp xúc với niêm mạc (miệng, mắt...).

Sau khi người tiếp xúc với bệnh dại, virus di chuyển hướng về phía não trước khi gây ra triệu chứng. Khi virus đến não, các triệu chứng sẽ xuất hiện ở người. Thời kỳ ủ bệnh (khoảng thời gian giữa thời điểm tiếp xúc và các triệu chứng bệnh dại xuất hiện) thường là 1- 3 tháng nhưng có thể dưới một tuần hoặc thậm chí sau hơn một năm. 

Nếu không thực hiện các biện pháp phòng ngừa như rửa vết thương và tiêm vaccine phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại, triệu chứng bệnh dại sẽ xuất hiện ở người sau thời gian ủ bệnh.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, nguồn chính gây bệnh dại là chó và mèo (chiếm 98% trong tổng số người đi tiêm chủng và chiếm 100% đối với các trường hợp tử vong do bệnh dại).

Năm 2024, có 89 trường hợp tử vong do bệnh dại trên toàn quốc (tăng 7 trường hợp so với 2023, tăng 17 trường hợp so với năm 2022). Trong 9 tháng năm 2025, cả nước đã có 58 trường hợp tử vong tại 18 tỉnh, thành phố (thấp hơn báo cáo cùng kỳ năm 2024). Địa phương có số trường hợp tử vong do bệnh dại cao là tỉnh Đắk Lắk (7), Gia Lai (6), Lâm Đồng, Đồng Nai, Tây Ninh mỗi nơi 5 ca.

Theo Tổ chức thú y thế giới (WOAH/OIE), 99% người mắc bệnh dại là do chó dại cắn, hơn 95% trường hợp tử vong xảy ra ở Châu Á, Châu Phi, hơn 80% ca dại xảy ra ở nông thôn và cứ 10 ca tử vong thì có 4 ca ở trẻ em.

Điểm chung ở 100% trường hợp qua đời là không tiêm vaccine hoặc huyết thanh kháng dại. Lý do chủ yếu là chủ quan, cho rằng chó nhà cắn không nguy hiểm (chiếm 63%), thiếu hiểu biết, e ngại chi phí, tin vào thuốc nam, không đến cơ sở y tế hoặc trẻ em bị cắn nhưng không kịp thông báo cho cha mẹ.

Mới đây, Cục Phát triển Chăn nuôi Thái Lan công bố một số khu vực tại Bangkok và tỉnh Samut Prakan là "vùng dịch tạm thời" sau khi phát hiện ổ bệnh dại. Chính quyền lập tức cấm di chuyển chó, mèo và các loài động vật có vú trong 30 ngày, yêu cầu chủ nuôi báo cáo động vật ốm trong vòng 12 giờ và áp dụng nhiều biện pháp kiểm soát chặt chẽ.

Tại Việt Nam, ngày 21/12/2021, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 2151/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình Quốc gia phòng, chống bệnh dại giai đoạn 2022 – 2030. Mục tiêu của chương trình là kiểm soát được bệnh Dại trên đàn chó, mèo nuôi và phấn đấu không có người tử vong vì bệnh Dại vào năm 2030, góp phần bảo vệ sức khỏe người dân và cộng đồng. Tuy nhiên, tình hình hiện nay vẫn đáng lo ngại.

Triệu chứng ban đầu dễ nhầm lẫn

Triệu chứng ban đầu của bệnh dại thường giống với bệnh cúm, có thể gồm: Sốt, đau đầu, cảm thấy mệt, đau hoặc cảm giác ngứa ran, châm chích hoặc nóng rát bất thường hoặc không rõ nguyên nhân tại vị trí vết cắn hoặc vết xước.

Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng như sợ ánh sáng mạnh, sợ nước do không nuốt được, hành vi hung hăng, kích động, chảy nước bọt quá nhiều (chảy nước dãi), ảo giác (nhìn hoặc nghe thấy những thứ không có thật), sốt và đau đầu, ra mồ hôi nhiều và các cơ dần bị tê liệt bắt đầu từ vị trí vết cắn hoặc vết xước. Khi các triệu chứng tiến triển, bệnh nhân sẽ dần hôn mê trước khi tử vong.

Theo Bộ Y tế, bệnh dại chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng rửa vết thương, tiêm vaccine phòng dại hoặc huyết thanh kháng dại ngay sau khi bị chó, mèo cắn.

Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) khuyến cáo người dân những cách phòng tránh lây nhiễm bệnh dại và sẵn sàng cập nhật các thông tin cần thiết để đảm bảo sức khỏe cho người dân, tránh mọi rủi ro về bệnh dại trên người và động vật, cụ thể như sau:

- Bệnh dại là bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm lây truyền từ động vật sang người khi đã lên cơn dại là tử vong 100%.

- Phòng tránh không để động vật cắn người.

- Khi bị động vật cắn phải rửa ngay vết thương và đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn tiêm vaccine phòng dại.

- Tiêm vaccine phòng dại ngay cho người bị chó mèo cắn là biện pháp hiệu quả nhất để phòng chống bệnh dại cho người.

- Khuyến cáo các tổ chức, cá nhân không sử dụng các biện pháp chuyên môn, kỹ thuật y tế chưa được công nhận (bài thuốc đông y, cổ truyền, gia truyền), hoạt động mê tín dị đoan để khám, điều trị cho người bị bệnh dại hoặc người bị chó, mèo cắn.

- Tiêm vaccine phòng bệnh dại cho đàn chó, mèo nuôi là biện pháp rất quan trọng và hiệu quả để phòng bệnh cho người.

- Đặc biệt, trẻ em cần được nhắc nhở tránh trêu chọc chó mèo, vì đây là nhóm dễ bị cắn và dễ không qua khỏi nhất khi mắc bệnh.

 

Boehringer Ingelheim Việt Nam chung tay đẩy lùi bệnh dại năm thứ 5 liên tiếp

Bệnh dại vẫn đang diễn biến phức tạp, cần lưu ý những gì?

Podcast: Hiểu đúng về vaccine phòng bệnh dại

Tử vong do bệnh dại tăng đột biến, phòng bệnh ra sao?