Trẻ mắc tăng động giảm chú ý (ADHD): Kiên nhẫn là "chìa khóa"

Hiểu đúng về hội chứng tăng động giảm chú ý (ADHD) ở trẻ em.

Tăng động giảm chú ý (ADHD) không phải là biểu hiện của “trẻ hư”, cũng không xuất phát từ việc cha mẹ nuông chiều hay nuôi dạy sai cách. Đây là một rối loạn phát triển tâm thần cần được nhận diện đúng, can thiệp sớm và đồng hành lâu dài từ gia đình, nhà trường và hệ thống y tế. 

Theo các chuyên gia của Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, tỷ lệ trẻ em mắc ADHD trên thế giới dao động khoảng 5-7%. Tại Việt Nam, tỷ lệ này cũng tương đương, đồng nghĩa với việc trong mỗi lớp học 30-40 học sinh có thể có 1-2 trẻ đang gặp khó khăn do ADHD và cần được hỗ trợ phù hợp.

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Ngọc Trang, Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết, ADHD được đặc trưng bởi 3 nhóm triệu chứng chính: giảm chú ý, tăng động và xung động. Biểu hiện của trẻ có thể thay đổi theo độ tuổi và môi trường sống, song phụ huynh cần lưu ý một số dấu hiệu thường gặp.

Ở nhóm giảm chú ý, trẻ dễ mắc lỗi do bất cẩn, khó tập trung trong học tập hay vui chơi, thường không nghe khi người khác nói, hay bỏ dở bài tập, quên đồ dùng học tập và gặp khó khăn trong việc sắp xếp công việc.

Với nhóm tăng động - xung động, trẻ thường không ngồi yên, luôn tay luôn chân, nói nhiều, ngắt lời người khác, khó chờ đến lượt và hay xen ngang vào hoạt động của bạn bè.

Theo bác sĩ Trang, các triệu chứng này thường kéo dài trên 6 tháng, xuất hiện ở ít nhất hai môi trường như gia đình và trường học, đồng thời ảnh hưởng rõ rệt đến việc học tập, giao tiếp xã hội và sinh hoạt hằng ngày của trẻ.

Không ít phụ huynh tự trách mình hoặc cho rằng việc cho trẻ tiếp xúc sớm với thiết bị điện tử là nguyên nhân dẫn đến ADHD. Tuy nhiên, các nghiên cứu chuyên ngành cho thấy rối loạn này chủ yếu liên quan đến yếu tố sinh học.

Cụ thể, ADHD có mối liên quan đến yếu tố di truyền, sự khác biệt trong hoạt động của não bộ, đặc biệt là các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine. Ngoài ra, một số yếu tố nguy cơ khác cũng được ghi nhận, như trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc người mẹ chịu căng thẳng, tiếp xúc với các yếu tố độc hại trong thai kì.

Đồng hành cùng trẻ ADHD tại nhà: Kiên nhẫn là “chìa khóa”

Khi trẻ được chẩn đoán ADHD, vai trò của gia đình trở nên đặc biệt quan trọng. Cử nhân tâm lý Lê Văn Hoàng - Viện Sức khỏe Tâm thần cho rằng sự kiên nhẫn và nhất quán của cha mẹ có thể tạo ra khác biệt lớn trong quá trình phát triển của trẻ.

Các chuyên gia khuyến nghị phụ huynh nên xây dựng nề nếp sinh hoạt ổn định, duy trì thời gian biểu cố định cho ăn uống, ngủ nghỉ, học tập và vui chơi. Việc sử dụng bảng kế hoạch có hình ảnh minh họa sẽ giúp trẻ dễ ghi nhớ và làm theo.

Bên cạnh đó, cha mẹ cần đưa ra hướng dẫn rõ ràng, chia nhỏ nhiệm vụ thành các bước ngắn phù hợp với khả năng tập trung của trẻ. Thay vì trách mắng, việc khen ngợi và ghi nhận nỗ lực, dù nhỏ sẽ giúp trẻ có thêm động lực.

Trong học tập, nên bố trí không gian yên tĩnh, hạn chế yếu tố gây xao nhãng. Thời gian học nên được chia thành các khoảng ngắn từ 15-20 phút, xen kẽ nghỉ ngơi, kết hợp màu sắc và hình ảnh để tăng khả năng ghi nhớ.

Hội chứng ADHD thường khởi phát ở trẻ nhỏ. Nếu cha mẹ không chú ý phát hiện và tìm cách điều trị, hội chứng này có thể theo trẻ đến khi trưởng thành. ADHD có thể ảnh hưởng lâu dài đến kết quả học tập, hành vi, cảm xúc và sự phát triển tâm lý của trẻ, đồng thời tạo áp lực không nhỏ cho gia đình.

ADHD là rối loạn mạn tính, cần được quản lý lâu dài và cá thể hóa điều trị. Cha mẹ không nên tự ý áp dụng các phương pháp truyền miệng hoặc điều trị thiếu căn cứ khoa học, mà cần đưa trẻ đến cơ sở chuyên khoa tâm thần để được đánh giá toàn diện và xây dựng lộ trình hỗ trợ phù hợp.

Các chuyên gia nhấn mạnh: Trẻ ADHD không cần sự trừng phạt, mà cần sự thấu hiểu, kiên trì và một môi trường hỗ trợ khoa học để có thể phát huy tối đa tiềm năng của mình.

 

Một vài mẹo giúp cải thiện rối loạn giác quan ở trẻ tự kỷ

8 lợi ích của các trò chơi vận dụng đa giác quan với trẻ tự kỷ

Rối loạn tăng động giảm chú ý có liên quan gì đến hội chứng ruột kích thích?

Rối loạn tăng động giảm chú ý ảnh hưởng đến thói quen ăn uống