Rối loạn tăng động giảm chú ý có liên quan gì đến hội chứng ruột kích thích?

Nghiên cứu mới đã chỉ ra ADHD có mối liên hệ chặt chẽ với IBS

Mối liên hệ giữa ADHD và rối loạn tiêu hóa

ADHD là một bệnh lý phát triển thần kinh phổ biến, biểu hiện bằng tình trạng mất tập trung, tăng động và bốc đồng. ADHD thường khởi phát từ thời thơ ấu và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành, ảnh hưởng đến khoảng 14% trẻ em và gần 7% người lớn trên toàn thế giới.

Bên cạnh các rối loạn tâm thần thường gặp như lo âu, trầm cảm hay rối loạn phổ tự kỷ, ADHD còn được cho là có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe thể chất khác như béo phì, hen suyễn, rối loạn giấc ngủ và mới đây là cả các bệnh lý đường tiêu hóa.

ADHD và IBS

Theo đó, một nghiên cứu tổng hợp công bố trên tạp chí Báo cáo khoa học (Scientific Reports) đã phân tích 11 nghiên cứu chất lượng cao để đánh giá mối liên hệ giữa ADHD và nhiều rối loạn đường ruột, bao gồm bệnh celiac, viêm ruột, táo bón, tiêu chảy mạn và IBS.

Kết quả cho thấy ADHD không liên quan rõ rệt đến tất cả các loại rối loạn đường ruột nói chung, nhưng có mối liên hệ chặt chẽ với IBS. Những người mắc ADHD có khả năng bị IBS cao hơn so với người không mắc ADHD, với tỷ lệ chênh lệch nguy cơ (OR) là 1,47 sau khi loại bỏ nghiên cứu ngoại lệ.

Vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột

Hiện nay, các nhà khoa học ngày càng quan tâm đến trục não - ruột, một hệ thống giao tiếp 2 chiều giữa não bộ và hệ vi sinh vật trong ruột. Sự mất cân bằng của hệ vi sinh vật này hay còn gọi là loạn khuẩn đã được ghi nhận ở cả người mắc ADHD lẫn người bị IBS.

Một số loại vi khuẩn cụ thể (như Dialister và Megamonas) có xu hướng tăng ở bệnh nhân ADHD, trong khi các loài khác (như Anaerotaenia và Gracilibacter) lại giảm. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến hành vi và cảm xúc thông qua các cơ chế miễn dịch, chuyển hóa và thần kinh.

Không chỉ IBS, ADHD còn có mối liên quan tiềm năng với các rối loạn tiêu hóa khác như bệnh celiac, viêm ruột và tiêu chảy, nhưng bằng chứng hiện nay chưa đủ mạnh để khẳng định.

Ảnh hưởng đến chẩn đoán và điều trị

Nghiên cứu cũng cho thấy bệnh nhân ADHD thường xuyên gặp phải các triệu chứng đường tiêu hóa như đầy hơi, táo bón hoặc khó chịu ở bụng. Một số loại thuốc điều trị ADHD như methylphenidate cũng có thể gây khó chịu đường tiêu hóa, khiến quá trình chăm sóc trở nên phức tạp hơn.

Ngoài ra, liệu pháp điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột như bổ sung men vi sinh cũng được kỳ vọng sẽ trở thành hướng tiếp cận mới trong điều trị ADHD, mặc dù vẫn cần thêm các nghiên cứu quy mô lớn để xác nhận hiệu quả.

Một số hạn chế của nghiên cứu

Tuy kết quả nghiên cứu gợi mở mối liên hệ đáng chú ý giữa ADHD và IBS, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế. Gần một nửa số nghiên cứu trong phân tích đến từ châu Á, khiến khả năng tổng quát hóa trên toàn cầu bị giới hạn. Hơn nữa, sự khác biệt về phương pháp nghiên cứu, tiêu chuẩn chẩn đoán và độ tuổi của đối tượng cũng ảnh hưởng đến độ tin cậy.

Dù vậy, nghiên cứu đã góp phần củng cố giả thuyết rằng hệ vi sinh vật đường ruột và trục não-ruột nói chung có thể giữ vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của ADHD. Trong tương lai, các nghiên cứu chuyên sâu hơn về mối quan hệ giữa vi khuẩn đường ruột và chức năng não bộ có thể giúp mở ra hướng điều trị toàn diện, hiệu quả hơn cho người mắc ADHD.

 

Điểm giống và khác giữa ADHD và rối loạn lo âu

Mẹ bầu thiếu vitamin D, con sinh ra có nguy cơ mắc ADHD

Dầu cá omega-3 có thể giúp cải thiện sự chú ý ở trẻ ADHD

Tác dụng phụ không đáng có của 7 loại thuốc điều trị ADHD thường gặp